Người dân New York xuống đường biểu tình sau khi ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Nhiều cuộc biểu tình dự kiến tiếp tục nổ ra ở Mỹ trong tuần này - Ảnh: Reuters

Ngày 17-2 (giờ Mỹ), Tổng công tố Xavier Becerra, bang California tuyên bố sẽ kiện chính quyền Tổng thống Trump lên tòa án liên bang. Nhiều bang khác cũng dự kiến hành động tương tự.

"Chúng tôi đã sẵn sàng, chúng tôi biết điều này sẽ xảy ra. Cùng với các bang khác, chúng tôi đã sẵn sàng bước tới" - Reuters dẫn lời ông Becerra, một thành viên Đảng Dân chủ.

Ngày 15-2, Tổng thống Trump ban bố sau khi Quốc hội Mỹ bác bỏ yêu cầu chi 5,7 tỉ USD xây bức tường dọc biên giới Mexico, nơi theo ông, đang có "một cuộc khủng hoảng nhân đạo và an ninh".

Với tuyên bố này, chính quyền Tổng thống Trump có thể huy động khoảng 8 tỉ USD.

Tuy nhiên ông Becerra cho rằng tuyên bố của ông Trump không cần thiết bởi tổng thống không có bằng chứng pháp lý vững chắc để ra tuyên bố này.

"Rõ ràng là đây không phải là một tình huống khẩn cấp, không phải vì không ai tin vào điều đó mà bởi chính ông Trump cũng đã nói không phải" - ông nói.

Tuần trước, trước khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp, ông Trump đã nói "tôi có thể xây bức tường trong thời gian lâu hơn. Tôi không cần phải làm điều này nhưng thà tôi làm nó nhanh hơn".

Theo tổng công tố Becerra, California và các bang khác sẽ tìm hiểu những chương trình liên bang nào bị mất tiền để chứng minh tác động từ tuyên bố của ông Trump.

Đối với California, tuyên bố tình trạng khẩn cấp có thể làm giảm nguồn quỹ của bang cho các hoạt động phản ứng khẩn cấp, quân đội và chống buôn lậu ma túy.

Trước đó, ba chủ đất và một nhóm hoạt động môi trường tại Mỹ cũng nộp đơn kiện chính quyền ông Trump, cho rằng quyết định tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia là vi hiến và ảnh hưởng tới quyền lợi của họ.

Tổng thống Donald Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp ngày 15-2 để giải phóng ngân sách chi cho bức tường dọc biên giới Mexico - Ảnh: Reuters

Ông Trump quyết bảo vệ tuyên bố khẩn cấp

Bên cạnh việc đi kiện, một nhóm thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ cũng công bố một dự luật nhằm ngăn chặn việc Tổng thống Mỹ Donald Trump sử dụng quỹ cứu trợ thiên tai để xây dựng bức tường dọc biên giới phía Nam với Mexico.

Dự luật có tên Đạo luật bảo vệ quỹ cứu trợ thiên tai sẽ không cho phép Tổng thống Trump sử dụng một khoản ngân sách được phân bổ cho Bộ An ninh nội địa, Bộ Phát triển nhà và đô thị hay Công binh lục quân Mỹ cho cứu trợ thảm họa để xây dựng bức tường Mexico.

Chiến lược tuyên bố tình trạng khẩn cấp để xây Mexico của tổng thống Mỹ tiếp tục vấp phải sự chỉ trích và gây chia rẽ giữa các nghị sĩ lưỡng đảng. Nhiều nghị sĩ Cộng hòa có thể sẽ tham gia nỗ lực của phe Dân chủ để ngăn cản ông Trump.

Tuy nhiên, tổng thống Mỹ ngày 17-2 khẳng định ông sẽ bảo vệ tuyên bố của mình đến cùng.

Cố vấn cấp cao Nhà Trắng Stephen Miller cho biết ông Trump sẵn sàng sử dụng quyền phủ quyết đầu tiên trong nhiệm kỳ của ông nếu quốc hội bỏ phiếu không phê chuẩn tuyên bố về tình trạng khẩn cấp quốc gia dọc biên giới Mỹ - Mexico.

Thượng nghị sĩ Tammy Duckworth cho biết chưa rõ liệu có đủ thành viên quốc hội để chống lại lệnh phủ quyết của ông Trump hay không nhưng theo bà, dù tình hình biên giới có khẩn cấp, việc xây dựng bức tường không phải là cách hiệu quả để giải quyết.

"Nếu ông ấy muốn có tiền để đưa thêm người - các đặc vụ biên giới, nhân lực tại các cửa khẩu … chúng ta có thể nói chuyện. Nhưng lấy tiền (từ bộ quốc phòng) để xây tường theo lời hứa tranh cử, tôi nghĩ đây là một ưu tiên sai lầm và rất có hại cho quốc gia" - bà Duckworth nói.