Theo VASEP, câu chuyện cạnh tranh với những đối thủ để giành thị phần với sản phẩm cá tra Việt Nam xuất khẩu ngày càng khó khăn, khốc liệt.

VASEP dẫn ra các thị trường "ruột" của cá tra Việt Nam xuất khẩu như Trung Quốc, Mỹ, EU, CPTPP… Tuy nhiên, các thị trường này hiện đang tiêu thụ mạnh cá tuyết, cá minh thái vì hương vị thơm ngon, dinh dưỡng.

"Cá tuyết được ví là "vua" của các loài cá, có giá trị thương hiệu cao. Còn cá minh thái cũng rất dinh dưỡng, có giá ổn định hơn các loại cá khác. Từ năm 2021, Trung Quốc tăng ăn hai loại cá này. Mỹ cũng thế, năm 2022 là năm Mỹ ăn nhiều nhất cá tuyết tính đến thời điểm này.

Ngoài ra, cá rô phi phi lê đông lạnh cũng được ưa thích tại Mỹ, chỉ sau phi lê cá tuyết. Đây là những đối thủ nặng ký của cá tra Việt Nam", một chuyên gia của VASEP nhận định.

Giải pháp để cá tra Việt Nam vượt "đường đua" vào nhiều thị trường, chuyên gia này gợi ý: "Cá tra Việt Nam cần nâng chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế; xây dựng thương hiệu, tìm kiếm các thị trường cao cấp, phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng…".

Ngày 12-8, trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Phan Thế Quang (TP Cần Thơ) - doanh nghiệp thu mua thủy sản chế biến và xuất khẩu - cho biết trước đây cá minh thái Alaska được ưa thích hơn cá tra do được khai thác tự nhiên, giá rẻ tương đương, thậm chí rẻ hơn cá tra nuôi.

Ông Quang nói: "Năm 2007-2008, nhiều nước giảm tối đa việc khai thác cá minh thái Alaska để duy trì sản lượng tự nhiên, làm cho nguồn cung sản phẩm cá minh thái giảm mạnh. 

Do đó giá cá tra đột ngột tăng vọt do được nhiều nhà nhập khẩu Mỹ, các nước châu Âu chọn là sản phẩm thay thế cá minh thái. 

Sau thời gian giảm khai thác, hiện nay sản lượng cá minh thái tự nhiên đã phục hồi, một số thị trường quen thuộc của cá tra Việt Nam quay lại với sản phẩm truyền thống này".

Ông Quang phân tích cá tra Việt Nam có những lợi thế như giá thành thấp; sản lượng lớn, ổn định; được chế biến thành nhiều sản phẩm khác nhau, đáp ứng được nhiều thị trường.

"Tuy nhiên, chất lượng sản phẩm cá tra chưa đồng đều, đối mặt với nhiều rào cản thương mại, hoạt động cạnh tranh không lành mạnh như bán phá giá, gian lận thương mại… 

Chỉ có nâng cao chất lượng để lấn sân vào các thị trường cao cấp, mới kéo lại được vị thế lâu dài cho cá tra Việt Nam", ông Quang nhận định.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản khác cho biết cá tra Việt Nam còn phải đối mặt lớn với sự cạnh tranh từ các quốc gia sản xuất cá da trơn khác như Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia…

Vì sao xuất khẩu cá tra giảm ở hầu hết các thị trường?

Trong quý 1 và 2 tháng của quý 2 năm 2023, hầu hết các doanh nghiệp cá tra đều chứng kiến tăng trưởng âm so với cùng kỳ năm ngoái. Top 5 doanh nghiệp lớn nhất xuất khẩu cá tra Việt Nam đều bị giảm doanh số từ 7-43%.