Cá - sơn mài Đào Minh Tri

Phóng to

Hai lần trước ông làm triển lãm cá nhân tại Pháp và Mỹ. Được đào tạo tại Hà Nội, tu nghiệp trên đại học tại Pháp, là giảng viên Đại học Mỹ thuật, phó tổng thư ký Hội Mỹ thuật TP.HCM và là “họa sĩ độc lập” theo đúng nghĩa của từ này, Đào Minh Tri là con người của công việc, của công tâm và lòng nhiệt thành vì nghệ thuật. Trong cái hỗn hợp “ba trong một” ấy dĩ nhiên ông coi việc vẽ là duy nhất, bởi theo ông, đào tạo nghệ thuật phải gắn với sáng tạo nghệ thuật cả ở thầy lẫn trò và không có uy tín chuyên môn cũng khó mà làm lãnh đạo hội được.

Sau một thời gian vẽ tả thực các cảnh sinh hoạt là giai đoạn tìm tòi ngôn ngữ tượng trưng – siêu thực và biểu hiện. Cô gái khỏa thân trong đoàn bộ đội, một phụ nữ đứng đẻ rất “De Kooning” hay một đàn ông khỏa thân đỏ chói… từng gây nhiều tranh cãi và mang lại không ít phiền toái cho tác giả. Song thuyết phục nhất ở giai đoạn này là những kết hợp siêu thực giữa các nhân vật trong tượng cổ, tranh thờ cổ và con người đương thời với các hòa sắc rất lạ lùng.

Nhưng rồi tất cả những “thời sự” nghệ thuật đó nhanh chóng trôi vào quá khứ. Từ 15 năm nay Đào Minh Tri trôi chảy trên một dòng sông sáng tạo khác của riêng mình: Cá-sơn mài và những môtip mang tính tượng trưng truyền thống như bàn tay, đầu người, các hình nhân trong tranh, tượng cổ.

Đào Minh Tri trở nên “đương đại” như ông tự nhận bằng sự phối kết tính chất của nhiều trường phái đã trở nên cổ điển của thế kỷ 20 như trừu tượng, siêu thực và biểu hiện. Song trên hết ông học hỏi từ “các cụ” không chỉ ở kỹ thuật sơn mài truyền thống mà cả ở triết học, ý tưởng nghệ thuật và những thủ pháp sử dụng hình tượng. Tranh ông mang đậm “chất dân tộc” từ hữu cơ của nó.

Cá là nguồn gốc sự sống, là hạnh phúc, là tương quan con người với thiên nhiên, con người với nhau trong xã hội. Môtip này biến ảo và trở nên phong phú không ngờ cũng như màu sơn mài của ông cần nhìn kỹ để thấy hết các độ “chênh” tế nhị và những óng ánh từ ngoài vào trong (chứ không phải ngược lại!).

Triển lãm nhỏ “Tranh sơn mài Đào Minh Tri” ở gallery Lotus (47 Đồng Khởi, Q.1, TP.HCM) mà tác giả nói là “một sân chơi” nghệ thuật, không phô trương cũng không nhằm thương mại, về chất lượng chuyên môn của nó đáng coi là một sự kiện mỹ thuật những ngày này.