Để xác định trạng thái cảm xúc ở một loài động vật không dễ dàng. Bởi loài người có thể nhận thức và mô tả những diễn biến tâm lý đang diễn ra, nhưng rất khó kiểm tra liệu động vật có đang mang xúc cảm hay không. 

Các nghiên cứu trước đây chỉ mới cho rằng một số động vật, nhất là những loài có vú, thật sự biểu hiện những trạng thái cảm xúc, nhưng chưa xác định vô thức hay có ý thức.

Gần đây, nhóm nghiên cứu của Rui Oliveira - giáo sư sinh vật học hành vi người Bồ Đào Nha, thử tìm hiểu loài động vật có hệ thần kinh đơn giản như cá liệu có những phản ứng cảm xúc với kích thích từ môi trường xung quanh hay không.

Thí nghiệm tiến hành trên loài cá tráp biển lần lượt được nuôi trong điều kiện thuận lợi và bất lợi khác nhau. 

Kết quả thu được trái ngược với suy nghĩ trước đây của các nhà khoa học khi cá tráp thể hiện những phản ứng khác nhau trước cùng một kích thích tùy theo chúng đánh giá tình hình như thế nào.

Nếu loài cá có cảm xúc thì rất có thể cảm xúc đã xuất hiện trên Trái đất 375 triệu năm trước - Ảnh: Ines Bravo

Những phản ứng cảm xúc được quan sát thông qua hành vi đương đầu hay lẩn trốn trước một kích thích của cá giúp xác định mức độ cortisol - một hormone tiết ra khi căng thẳng, qua đó định vị được vùng não hoạt động mạnh với những trạng thái cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực.

"Đây là lần đầu tiên những phản ứng sinh lý học và thần kinh học được quan sát ở hệ thần kinh trung ương của cá. Các phản ứng này tương thích với những nhân tố kích thích cảm xúc với một hàm ý chỉ dành cho loài cá", Rui Oliveira cho biết.

"Do đó, rất có thể cảm xúc ở động vật đã xuất hiện từ 375 triệu năm trước cùng với sự xuất hiện của cá", Rui Oliveira thêm.

Nghiên cứu được đăng trên trang Scientific Reports.

Đánh giá trạng thái cảm xúc ở loài vật không phải là việc dễ làm bởi nó liên quan tới sự thay đổi về hành vi, sinh lý học, thần kinh học và cả di truyền học.