Đa số món ăn trên đất nước này đều có thành phần từ cá biển và người ta ưa dùng cá biển quanh năm.

Phóng to

Món sashimi được làm từ cá thái lát mỏng và xếp đẹp mắt - Ảnh: Shastaexport.com

Ai từng đến xứ sở mặt trời mọc sẽ hiểu một nguyên tắc: nếu không ăn được hải sản thì thật khó sống lâu trên đất nước này. Dù là bữa ăn thường ngày hay tại các nhà hàng, quán xá ở Nhật rất khó tìm ra món ăn không có thành phần cá biển.

Thói quen sử dụng thực phẩm cơ bản của mỗi quốc gia, vùng miền phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó phải kể đến điều kiện ện kinh tế, văn hóa và truyền thống từ lâu đời. Với Nhật Bản, thói quen sử dụng cá biển trong đa số món ăn bắt nguồn từ điều kiện tự nhiên và văn hóa lâu đời của con người nơi đây.

Thói quen và cách sử dụng cá biển trong món ăn đã trở thành nét văn hóa độc đáo trên đất nước mặt trời mọc. Và cá biển cũng là thực phẩm đầu tiên khi người ta nhắc đến ẩm thực đất nước Nhật Bản.

Nhật là một quốc đảo, cuộc sống người dân gắn liền với biển cả và nghề đánh bắt hải sản từ lâu đời. “Trồng cây nào ăn quả nấy” có lẽ cũng là cách để người ta lý giải việc rất nhiều món ăn cả truyền thống và hiện đại trên đất nước Nhật Bản đều có thành phần là cá biển.

Người Nhật coi cá biển là nét chính, cái hồn của nhiều món (nhất là trong nhiều món ăn truyền thống), nhưng cá biển đôi khi cũng chỉ là thành phần phụ thêm để trang trí hoặc làm gia vị cho món ăn nào đó.

Cá biển có trong hầu hết thực đơn thường ngày và cả thực đơn ngày lễ tết, cưới hỏi của người Nhật Bản. Tuy nhiên, trong mỗi điều kiện và hoàn cảnh người ta lại chế biến cá theo những cách khác nhau.

Tuy rất nhiều món ăn có thành phần cá biển nhưng chỉ ba cách mà người Nhật trước đây thường sử dụng để chế biến: nướng cá, chế biến cá kèm thực phẩm khác và ăn sống. Ngày nay, máy móc phát triển cũng giúp người dân đất nước này có thêm một số món ăn hiện đại từ cá biển nữa như bột cá, giấm cá hay nước tương cá…

Phóng to

Món sushi cá - Ảnh: Thinkquest.org

Cá biển nướng có lẽ là món có lịch sử lâu đời nhất với người Nhật. Người ta nướng cá với một ít muối rắc phía trên và tùy loại cá, kích cỡ cá, còn tươi hay đã ướp lạnh mà chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Một trong những món cá nướng truyền thống của người Nhật phải kể đến là cá tráp biển nướng muối thường được dùng trong các ngày lễ, tết mang ý nghĩa của sự may mắn.

Nếu cá còn đủ tươi ngon, người Nhật thường thái mỏng và ăn sống. Tiêu biểu phải kể đến là món sashimi (trong tiếng Việt có nghĩa là “xẻo thân”) - một món ăn từ những lát cá biển thái mỏng và được xếp đẹp mắt.

Ngoài ra, người Nhật cũng thích dùng những chú cá nhỏ li ti còn đang bơi lội vào bát giấm và thưởng thức chúng ngay. Đó là món shirouo độc đáo, một trong những món ăn khá phổ biến ở tỉnh Yamaguchi (thuộc vùng Chugoku, phía tây nam nước Nhật)

Có lẽ cách phổ biến nhất mà người xứ sở hoa anh đào thường dùng là chế biến cá kèm một hay nhiều loại thực phẩm khác. Các món ăn như thế đòi hỏi kỹ thuật chế biến cao hơn, trình bày cũng bắt mắt và tỉ mỉ hơn như món sushi (được chế biến từ cá với cơm, rau và một số gia vị khác), bento (cơm hộp có thành phần là cá), tempura cá biển (cá, rau tẩm bột và rán)…

“Sở trường” cá biển của người Nhật còn được thể hiện qua cách họ thưởng thức một số loại cá biển có độc như cá nóc. Tại Nhật Bản, cá nóc thường chỉ được sử dụng tại các nhà hàng, khách sạn, nơi có những đầu bếp tay nghề cao trong việc tẩy độc cá.

Trong tiếng Nhật fugu có nghĩa là cá nóc, có rất nhiều món ăn từ loại cá này như fugu-zosui, fugu-hiezake, fugu-chirinabe... và món độc đáo nhất có lẽ nên kể đến là món cá nóc ăn sống fugu-sashi (cá nóc thái lát mỏng, ăn kèm với giấm có hành, củ cải và ớt đỏ băm nhỏ).