Phóng to

Xì dầu và nước cốt cam Trung Quốc nhập lậu bán tại chợ Thành Công, Hà Nội - Ảnh: Lan Anh

TT - Đến hôm qua 13-3, trong khi dư luận đang hết sức hoang mang trước thông tin “Trung Quốc phát hiện sudan trong 25% mẫu tương ớt, bột ớt” thì tương ớt, xì dầu, bột nêm, củ cải tẩm gia vị, gia vị lẩu... Trung Quốc nhập lậu, không rõ nguồn gốc vẫn tràn về VN. Phần lớn là hàng hết hạn sử dụng, nhưng... muốn mua bao nhiêu cũng có.

Thấy mà rùng mình!

Sáng 13-3, ngay khi bắt đầu vào cửa hàng chuyên kinh doanh gia vị đầu tiên tại chợ Thành Công, Hà Nội, thanh tra Sở Y tế Hà Nội đã phát hiện những lọ măng giầm ớt của Trung Quốc (TQ) hết hạn bày ngay mặt tiền quầy hàng; nhiều miếng măng trong lọ đã ngả sang màu xám, mặt lọ có lớp màng mỏng. Tuy nhiên điều làm cả đoàn thanh tra giật mình là các loại xì dầu, nước tương TQ, gia vị “lẩu gà đặc biệt”, bột nêm TQ nhập lậu, không nguồn gốc xuất xứ, nhiều hộp đã hết hạn bày bán công khai tại chợ.

Phóng to

Chất bảo quản Trung Quốc có mùi rất khó chịu - Ảnh: Lan Anh

Một đồng nghiệp đặt lên bàn các gia vị nhập lậu: nào là lọ xì dầu “Bách vị tươi”, hạn sử dụng đến 15-2-2007; nào là chai Kikkoman loại lớn hạn dùng 20-6-2006, lọ cốt cam đặc sánh toàn chữ TQ trên nhãn, nhìn đỏ mắt cũng không biết công ty nào kinh doanh, nhập khẩu về VN, hạn dùng 7-9-2006. Rồi chai nước xốt Chuhou hạn dùng 9-11-2006...

Giữ “ngôi vô địch” về hết hạn dùng là chai tương TQ, theo chị chủ hàng là “các nhà hàng mua về tẩm ướp rất nhiều”, hạn sử dụng đã hết từ tháng 2-2005 (!).

Không chỉ xuất hiện tại chợ, gia vị TQ không rõ nguồn gốc còn có mặt tại cơ sở sản xuất. Trong cuộc kiểm tra sáng 13-3 tại một cơ sở chế biến tương ớt, nước mắm ở Thanh Trì, Hà Nội, tất cả những nhà báo và thanh tra y tế đều băn khoăn trước một lọ chất bột nhỏ màu trắng. Mở nắp lọ ngửi thử, ai nấy đều liên tiếp hắt hơi bởi mùi cay khó chịu xộc lên mũi.

Theo giải trình của chủ nhà, đây là loại chất bảo quản mua ở cửa hàng quen. “Mỗi mẻ tương ớt, chúng tôi chỉ cho một ít” - người chủ cơ sở sản xuất giải thích (!). Một thanh tra viên của Sở Y tế Hà Nội cầm hai túi phẩm màu đỏ và vàng nghệ không nhãn hiệu bày trên bàn. Loại phẩm màu đỏ dây ra tay và thật kỳ lạ, chị rửa tay rất kỹ cũng không thể hết màu.

Tại chợ biên giới Tân Thanh (tỉnh Lạng Sơn), chúng tôi thấy bày bán vô số thực phẩm nhập lậu từ TQ. Tất cả đều được đóng gói trong túi nilông, can nhựa, được tẩm ướp đủ loại gia vị. Theo lời người chủ hàng, các mặt hàng bán chạy gồm có cà (loại quả lớn) tẩm gia vị chua ngọt, củ cải trắng ướp thứ nước xốt màu vàng đựng trong túi nilông, nước trà xanh ướp hoa nhài, tương ớt đóng chai... Từ những chợ biên giới như thế này, thực phẩm sẽ được chuyển nhanh chóng đến khắp các tỉnh thành.

Còn tại TP.HCM, ghi nhận thực tế bước đầu của chúng tôi tại chợ Hòa Bình, Q.5; chợ Nguyễn Văn Trỗi, Q.3; chợ Xóm Củi, Q.8; chợ Tân Định, Q.1; siêu thị Hà Nội (đường Phan Đăng Lưu, Q.Bình Thạnh)... cho thấy có bán các loại bột ớt, tương ớt, ớt (sa tế) xào dầu, tương cà có màu đỏ không bình thường, không bao bì nhãn mác, không nguồn gốc xuất xứ... với giá rất bình dân, chỉ vài ngàn đồng/kg. Người mua chủ yếu là các quán ăn bình dân.

Cục Quản lý thực phẩm TQ chính thức công bố gần 25% bột ớt, tương ớt trên thị trường TQ có chứa chất sudan. Không chỉ bột ớt, tương ớt có chất sudan mà trước đó vào năm 2005, sau khi điều tra ở 18 tỉnh, cơ quan chức năng của TQ đã phát hiện 88 loại thực phẩm và chất phụ gia có chứa sudan 1, một loại thuốc nhuộm gây ung thư. Trong số đó có tương ớt hiệu Meiweiyuan và các sản phẩm phụ gia có vị ớt.

Kiểm tra tương ớt, bột ớt... nghi ngờ chứa sudan

Trao đổi với Tuổi Trẻ về việc kiểm soát chất lượng thực phẩm, đặc biệt là những loại gia vị tương ớt, bột ớt, tương cà... tại thị trường TP.HCM, bác sĩ Nguyễn Xuân Mai - viện phó Viện Vệ sinh y tế công cộng TP.HCM - cho biết từ tháng 10-2006 đến 2-2007, viện tiến hành khảo sát hàm lượng phẩm màu công nghiệp sudan 1 trong thực phẩm.

Qua kiểm tra 98 mẫu là các loại gia vị có màu đỏ, màu vàng, màu cam như bột gia vị, các loại tương ớt, cà... của VN và nước ngoài sản xuất, chưa phát hiện có sudan 1 trong các loại gia vị này!

Tại Hà Nội, những loại gia vị nhập lậu, hết hạn xuất hiện từ lâu. Nhưng thông thường người mua ít chú ý đến hạn dùng, xuất xứ mà mua theo thói quen. Ngay các chủ hàng tại chợ Thành Công cũng không biết tên sản phẩm là gì!? Họ mua hàng của “mối” đến giao tại chợ, ai đến hỏi thì bán, hết hạn lúc nào cũng không rõ vì những người mua chưa bao giờ thắc mắc điều này!

Có bao nhiêu gia vị, sản phẩm thực phẩm sử dụng phẩm màu hoặc hóa chất độc hại như sudan? Một thanh tra viên Sở Y tế Hà Nội không trả lời thẳng câu hỏi mà nói: “Từ lâu rồi tôi chỉ mua các mặt hàng có thương hiệu trong siêu thị”! Còn những người dân bình thường thì sao? Gia vị thực phẩm TQ tràn ngập, với nhiều loại hấp dẫn các bà nội trợ, nhưng còn chất lượng ra sao thì... chịu.

Tuy vậy, cuối giờ chiều qua, Cục An toàn vệ sinh thực phẩm đã có văn bản gửi Sở Y tế Hà Nội, TP.HCM, Viện Dinh dưỡng và Viện Y tế công cộng TP.HCM, cho biết TQ phát hiện nhiều tương ớt, ớt bột chứa sudan và thị trường VN hiện đang có nhiều sản phẩm tương tự được bày bán và sử dụng.

Do đó, Cục An toàn vệ sinh thực phẩm yêu cầu hai sở y tế thành lập đoàn kiểm tra liên ngành, tổ chức kiểm tra các khu vực trọng điểm kinh doanh tương ớt, ớt bột và các sản phẩm nghi ngờ chứa sudan, tổ chức lấy mẫu và xét nghiệm, báo cáo sớm về cục.

Cấm lưu hành mỹ phẩm có chứa sudan Cấm lưu hành trên toàn lãnh thổ VN tất cả các loại mỹ phẩm có chứa chất màu sudan 1, 2, 4 trong thành phần công thức; cấm lưu hành các mỹ phẩm tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc (như son môi, kem đánh răng) có chứa sudan 3. Hôm qua 13-3, Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang đã ký văn bản như trên gửi các sở y tế và viện kiểm nghiệm. Ông Quang cũng yêu cầu các viện kiểm nghiệm T.Ư và TP.HCM tăng cường kiểm tra, lấy mẫu các mỹ phẩm lưu hành trên thị trường, kiểm nghiệm phát hiện thành phần sudan và gửi về Cục Quản lý dược để xử lý. Các sở y tế tăng cường kiểm tra, tịch thu tiêu hủy toàn bộ mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, đặc biệt là các loại son môi Trung Quốc. Cùng ngày, Cục Quản lý dược cũng yêu cầu các cơ sở sản xuất, buôn bán mỹ phẩm tiến hành thu hồi triệt để các sản phẩm có chứa chất tạo màu sudan hiện đang lưu thông trên thị trường, báo cáo về cục trước 15-4-2007; nghiêm cấm sử dụng sudan trong sản xuất mỹ phẩm; rà soát việc sử dụng các dạng chất màu sudan trong công thức toàn bộ các sản phẩm đã lưu hành tại VN. Theo Cục Quản lý dược, sudan là một dẫn chất làm phẩm màu có thể gây độc tính gen và có khả năng gây ung thư cho người.