Minh họa: NGUYỄN NGỌC THUẦN

Là lao động tự do, thu nhập chưa đến mức nộp thuế và chưa từng đăng ký MST nhưng tháng 4-2016, trong một lần vào trang web www.tncnonline.com.vn của Tổng cục Thuế nhập số chứng minh nhân dân để tra cứu, anh Võ Minh Phúc (huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp) vô cùng ngạc nhiên khi phát hiện mình đã được cấp mã số thuế (MST).

Mất CMND, lòi ra MST

Theo thông tin trên trang web Tổng cục Thuế, MST của anh Phúc được cấp ngày 7-10-2015. Cơ quan thuế quản lý là Chi cục Thuế Q.7 (TP.HCM).

Anh Phúc gửi đơn khiếu nại đến Chi cục Thuế Q.7 đề nghị làm rõ việc ai đã đăng ký MST thu nhập cá nhân của anh, vì từ trước đến nay anh chưa từng làm việc cho công ty nào ở Q.7.

Tháng 6-2016, anh Phúc nhận được văn bản trả lời của Chi cục Thuế Q.7 cho biết MST 8408277355 được cấp qua file do Công ty cổ phần đầu tư Thiên Việt (P.Bình Thuận, Q.7) đăng ký qua trang web www.tncnonline.com.vn.

Sau đó, anh Phúc tìm đến trụ sở Công ty Thiên Việt yêu cầu trả lời vì sao lại lấy thông tin cá nhân của anh để đăng ký MST. Công ty xin số điện thoại của anh để trả lời sau nhưng đến nay vẫn chưa thấy gọi lại.

“Tôi rất lo lắng vì không biết họ làm như vậy vì mục đích gì, có ảnh hưởng gì đến tôi không...” - anh Phúc nói.

Anh Phúc cho biết khoảng tháng 7-2015 có làm mất CMND. Rất có thể ai đó nhặt được CMND của anh rồi đi đăng ký MST.

“Tôi hoàn toàn không biết công ty đã đăng ký MST cho tôi, trong khi trả lời của cơ quan thuế rất chung chung và không đưa ra hướng giải quyết nào. Tôi đề nghị cơ quan thuế có biện pháp để công ty trên chấm dứt việc dùng MST của tôi” - anh Phúc đề nghị.

Kẽ hở đăng ký

Ông Trần Việt Hùng, chi cục phó Chi cục Thuế Q.7, cho biết sau khi nhận được phản ảnh, Chi cục Thuế Q.7 rà soát đã phát hiện Công ty Thiên Việt lấy thông tin cá nhân của ông Võ Minh Phúc để đăng ký trên trang web của Tổng cục Thuế vào ngày 5-10-2015, đến ngày 7-10-2015 thì được cấp MST.

Tuy nhiên kỳ quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2015 Công ty Thiên Việt không đưa tên ông Phúc vào danh sách quyết toán thuế.

“Chúng tôi sẽ yêu cầu Công ty Thiên Việt mang sổ sách, giấy tờ lên làm việc để xem doanh nghiệp (DN) này lấy cơ sở gì xin cấp MST cho ông Phúc, đồng thời làm rõ việc này nhằm mục đích gì, có kê khai chi trả thu nhập cho ông Phúc và đưa vào chi phí hay không? Sau khi làm rõ vấn đề, chúng tôi sẽ có biện pháp xử lý” - ông Hùng nói.

Hiện nay, việc đăng ký cấp MST được thực hiện qua trang web www.tncnonline.com.vn của Tổng cục Thuế.

Quy trình cấp MST rất đơn giản. Chỉ cần có thông tin CMND, sau đó lên trang web của Tổng cục Thuế tải và cài đặt phần mềm đăng ký thuế thu nhập cá nhân, tạo hồ sơ đăng ký MST rồi nộp qua mạng. Khoảng 2-7 ngày sau sẽ được cấp MST.

Theo cơ quan thuế, việc đơn giản hóa thủ tục nhằm tạo thuận lợi cho người nộp thuế dễ dàng đăng ký MST.

Tuy nhiên, việc kiểm soát khó khăn hơn đồng thời tạo kẽ hở để một số đối tượng lợi dụng. Chẳng hạn chỉ cần nhặt được một bản photo CMND của người chưa đăng ký MST là DN có thể xin cấp MST.

Dễ bị lợi dụng

Nhiều trường hợp sinh viên làm thời vụ, tham gia game show, live show hoặc lỡ đánh mất CMND... đã bị DN lợi dụng thông tin để đăng ký MST và kê khai thu nhập.

Mục đích của việc kê khai khống để làm tăng chi phí lương nhằm kéo giảm lợi nhuận, từ đó giảm tiền thuế thu nhập DN phải nộp.

Tuổi Trẻ từng nhận được nhiều phản ảnh của người đi làm hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân đã ngã ngửa khi phát hiện tên trong danh sách nhận thu nhập tại một công ty xa lạ nào đó.

Các đơn vị thuế cho biết để tránh bị phát hiện, các DN chỉ khai lao động thời vụ ba tháng, không ký hợp đồng lao động, chi phí lương cho những lao động khống cũng ở mức trung bình, chỉ vài triệu đồng/tháng.

Có thể làm phép tính đơn giản, chẳng hạn với 10 lao động kê khai khống, thu nhập mỗi lao động là 5 triệu đồng/tháng thì DN có thêm khoản chi phí 50 triệu đồng/tháng.

Số tiền này DN chỉ phải khấu trừ thuế thu nhập cá nhân 10%, tương đương 5 triệu đồng, trong khi nếu đưa vào lợi nhuận để nộp thuế thu nhập DN (với mức 20%) thì số thuế phải nộp lên đến 10 triệu đồng.