(phải) và Joan Baez trong chuyến lưu diễn Rolling Thunder Revue - Ảnh: Netflix

Rolling Thunder Revue là bộ phim tài liệu kỳ lạ, vì nó kết hợp giữa những tư liệu có thật được ghi lại từ chuyến lưu diễn của Bob Dylan năm 1975 với những phỏng vấn ghi hình gần đây và cả những tư liệu có tính hư cấu và dàn dựng.

Cách kể chuyện khác biệt đó của Martin Scorsese, một đạo diễn điện ảnh tên tuổi của nước Mỹ và cùng thời với Bob Dylan, không gì ngoài mục đích tái dựng một chân dung âm nhạc đa chiều dựa trên những chất liệu có thật và cả những tưởng tượng của người khác về ông.

Du hành cùng những chuyến lưu diễn của Bob Dylan

Bộ phim tài liệu dài tới 132 phút này sẽ đưa người xem du hành cùng những chuyến lưu diễn của Bob Dylan và những nghệ sĩ cùng thời.

Hầu hết những ca khúc nổi tiếng nhất của Bob Dylan như Blowin' in the Wind, The Times They Are a-Changin', Mr. Tambourine Man, A Hard Rain’s A-Gonna Fall, Knockin' on Heaven's Door, Just Like a Woman hay Like a Rolling Stone, Hurricane... đều lần lượt được vang lên qua những chuyến du diễn và những câu chuyện đằng sau chúng.

Sự kết hợp giữa tính chính trị, xã hội, triết học, thơ ca và cả văn chương trong những ca khúc này làm thay đổi bộ mặt âm nhạc đại chúng Mỹ lúc bấy giờ và là tiền đề cho phong trào phản văn hóa trong thập niên 70.

Bộ phim của Martin Scorsese kết hợp với các tư liệu từ chuyến lưu diễn được ghi lại trong bộ phim tài liệu do chính Bob đạo diễn năm 1978 là Renaldo và Clara với các cuộc phỏng vấn được thực hiện ngày hôm nay.

Đó là chuyến lưu diễn kéo dài 7 tháng bắt đầu từ tháng 10-1975 kéo dài sang năm 1976 giữa Bob Dylan cùng các nghệ sĩ biểu diễn khác như Joan Baez, Joni Mitchell, nhà thơ Allen Ginsberg... và nghệ sĩ vĩ cầm bí ẩn Scarlet Rivera.

Điều thú vị là bộ phim không phân biệt giữa các nguồn tư liệu có thật và hư cấu, ngay cả Bob Dylan cũng đề cập đến các nhân vật hư cấu trong những cuộc phỏng vấn của mình. Bộ phim mở đầu bằng một cuộc phỏng vấn gần đây với Bob Dylan.

Ông thừa nhận ông không nhớ bất cứ điều gì về chuyến lưu diễn Rolling Thunder Revue, rằng "nó đã xảy ra cách đây quá lâu rồi" và "nó chẳng là cái gì cả".

Nhưng đó dường như là một cách đánh lừa của đạo diễn lẫn nhân vật của bộ phim, khi những tư liệu sau đó của chuyến lưu diễn hiện lên như vừa mới diễn ra ngày hôm qua và ăn sâu trong ký ức của những người tham gia.

Bob Dylan

"Cuộc sống là tạo ra bản thân và tạo ra mọi thứ"

Bộ phim mở đầu bằng cách quay ngược lại quá khứ. Không khí và tinh thần của nước Mỹ năm 1975 hiện lên rất ảm đạm, đặc biệt là sau khi kết thúc chiến tranh Việt Nam mà họ là nước thua cuộc và vụ bê bối Watergate của tổng thống Nixon.

Bob Dylan quyết định tập hợp một nhóm bạn nghệ sĩ của mình từ Greenwich Village (New York) và thực hiện những chuyến lưu diễn khắp vùng New England và một số thành phố ở Canada.

Trả lời phỏng vấn Martin Scorsese, Bob Dylan nói mục đích của mình khi thực hiện chuyến lưu diễn: "Cuộc sống không phải là tìm kiếm bản thân hay bất cứ thứ gì. Cuộc sống là tạo ra bản thân và tạo ra mọi thứ", hay: "Tôi là một kẻ trác táng thích ngao du. Tôi thích tận hưởng nhiều thành phố".

Được bắt đầu từ cuối năm 1975 tới hết nửa đầu năm 1976, chuyến lưu diễn giúp Bob Dylan quảng bá thành công album sau đó - Desire, tập hợp nhiều sáng tác mới của ông mang phong cách kể chuyện xê dịch với những ca từ bật lên thật giản dị nhưng cũng rất sâu sắc.

Hình ảnh Bob Dylan trong phim

Nữ nghệ sĩ Joan Baez, người tham gia trong chuyến lưu diễn dài ngày và là một trong những người bạn thân thiết nhất của Bob, chia sẻ: "Mọi thứ đều được tha thứ hết khi anh ấy cất lên tiếng hát. Vẻ đẹp của ca từ hay sức hút mà anh ấy có được, tôi chưa từng thấy ở đâu, trước hay sau đó".

Một trong những ca khúc thể hiện cho điều Joan Baez nói là bản ballad viết về nhà vô địch quyền anh Rubin ‘Hurricane’ Carter khi anh bị kết án tội giết người ở Paterson, New Jersey năm 1966. Sau khi thăm Carter trong tù, Bob Dylan đã viết ca khúc Hurricane nhằm minh chứng rằng Carter hoàn toàn vô tội.

Ca khúc này có độ dài tới hơn 8 phút, được phát hành dưới dạng đĩa đơn, đạt vị trí 33 trên bảng xếp hạng của Billboard và được trình diễn trong mọi chuyến lưu diễn Rolling Thunder Revue. Bob Dylan nói với khán giả trước lúc trình diễn: "Nếu mọi người có sức mạnh chính trị, hãy giúp chúng tôi đưa người này ra khỏi tù và trở lại đường phố".

Cảnh trong phim Rolling Thunder Revue

Ca khúc có đoạn: "Người đàn ông bị chính quyền đổ lỗi. Vì điều mà anh ta không làm và bị đẩy vào tù. Nếu không, anh ấy có thể là quán quân của thế giới". Chính sức mạnh lan truyền của ca khúc này đã "minh oan" cho Rubin Carter và giúp ông ra khỏi tù.

"Bài hát đã gửi một thông điệp không thể xóa nhòa khi công lý trở nên tồi tệ. Dylan làm điều đó để truyền đạt thông điệp đi khắp nơi" - Rubin Hurricane Carter của ngày hôm nay nhớ lại.

Chuyến lưu diễn với những chuyến du ca mà Bob Dylan coi như một cuộc phiêu lưu của đời mình kết thúc vào giữa năm 1976, nhưng từ đó đến nay ông vẫn tiếp tục thực hiện hơn 3.000 chuyến lưu diễn nữa qua hàng trăm thành phố khắp thế giới.

Cảnh trong Rolling Thunder Revue

TTO - Một đợt trưng bày lớn và kéo dài nhiều tháng các bản thảo tác phẩm, trong đó có nhiều bản thảo văn chương, của nghệ sĩ cao niên Bob Dylan đang được trưng bày tại Bảo tàng nhà văn Mỹ.