Phóng to

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long (giữa) kiểm tra thiết bị tại phòng cách ly đặc biệt ở Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM - Ảnh: Thuận Thắng

Theo thông báo của đại diện Tổ chức Y tế thế giới và Tổ chức Nông lương thế giới tại hội nghị, tính đến ngày 3-5 ở Trung Quốc đã có 128 người mắc cúm H7N9, trong đó 26 người tử vong, tỉ suất tử vong khoảng 20% và là tỉ lệ cao so với nhiều dịch bệnh nguy hiểm khác (dịch SARS có tỉ lệ tử vong khoảng 10,8%). Tính từ ca mắc đầu tiên ngày 18-2-2013 tại Trung Quốc, dịch H7N9 đã tăng mạnh trong thời gian từ ngày 29-3 đến 19-4, sau đó giảm dần. Từ ngày 28-4 đến nay chưa phát hiện ca mắc mới. Mặc dù còn hiểu biết hạn chế về H7N9, Tổ chức Y tế thế giới và Tổ chức Nông lương thế giới nhận định chưa có bằng chứng bệnh có thể lây truyền từ người sang người.

115 triệu USD dùng vào việc gì?

Tại VN, tình hình còn tương đối an toàn khi báo cáo của Cục Thú y cho hay: trên 500 mẫu bệnh phẩm gia cầm lấy từ các chợ gia cầm sống và gà đẻ thải loại đều cho kết quả âm tính với virút cúm type H7. Xét nghiệm sàng lọc 634 mẫu dương tính cúm A nhưng âm tính type virút H5 thu thập từ tháng 9-2012 đến tháng 3-2013 qua các chương trình giám sát, kết quả đều chưa phát hiện virút H7N9, tức H7N9 chưa lưu hành tại VN. Giám sát dịch tại các cửa khẩu thì riêng trong tháng 4 có 140.000 khách Trung Quốc (vùng dịch) nhập cảnh, đo thân nhiệt từ xa phát hiện một người bị sốt, tuy nhiên bệnh nhân không nhiễm H7N9.

Trong tình hình kể trên, việc Bộ Y tế đề xuất khoản kinh phí gần 115 triệu USD để phòng chống cúm H7N9 đã khiến cử tọa bị “dội”. Theo Bộ Y tế, có bốn phương án chống dịch đã được Bộ Y tế đặt ra. Cần lưu ý rằng cũng với hoạt động này, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn chỉ đề xuất khoản kinh phí 5,5 triệu USD cho các hoạt động ưu tiên trong ngắn hạn.

Thống kê của Bộ Y tế tại hội nghị cho biết từ năm 2006 đến nay, đã có khoảng 270 triệu USD được đầu tư cho phòng chống các bệnh truyền nhiễm, bệnh dịch như dịch cúm gia cầm H5N1, dịch cúm A/H1N1 đại dịch... tại VN, trong đó có 150 triệu USD từ tài trợ quốc tế và 120 triệu USD là đối ứng của Chính phủ VN.

Đề xuất quá rộng tay?

Phát biểu tại hội nghị, đại diện Ngân hàng Thế giới tại VN chia sẻ sẽ tìm cơ chế tài chính phù hợp để điều chuyển ngân sách hiện có ở các dự án đang triển khai tại VN hoặc đề xuất tài chính mới cho phòng chống cúm H7N9. Theo vị này, cùng mục tiêu phòng chống cúm, hiện VN đang có dự án VAHIP. “Nhiều hoạt động đề xuất kinh phí mới để chống cúm H7N9 chúng tôi thấy tương tự như các hoạt động đang triển khai, nên lồng ghép các chương trình này, làm sao để làm nhiều việc với chi phí ít” - đại diện Ngân hàng Thế giới đề nghị.

Trao đổi với báo giới bên lề cuộc họp về số tiền 115 triệu USD trong tình hình khó khăn này có phải là quá nhiều, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho rằng trước khi công bố đề nghị này, Bộ Y tế đã họp bàn với các tổ chức quốc tế, cùng xây dựng kế hoạch, khó có thể so sánh với các dự án khác về việc tiền đề nghị nhiều hay không nhiều.

Tuy nhiên, nếu nhìn vào danh mục các khoản chi cho chống cúm H7N9 với bảy hội thảo quốc tế, bốn chuyến học tại nước ngoài, 76 cuộc giao ban trực tuyến tại tuyến tỉnh, tám lớp tập huấn giám sát cho tỉnh và huyện, 20 cuộc diễn tập phòng chống dịch... đã thấy đây là đề xuất quá rộng tay trong thời điểm khó khăn. Riêng ở giai đoạn 1 (khi chưa có trường hợp bệnh trên người), Bộ Y tế đã đề xuất đến gần 1 triệu USD cho truyền thông và cung cấp thông tin về cúm H7N9, với hai hội thảo liên ngành, hai lớp tập huấn cho báo chí, sản xuất các tài liệu truyền thông như thông điệp truyền hình, truyền thanh, tranh gấp, apphich, sổ tay hỏi đáp đường dây nóng, bản tin hằng tuần.

Trao đổi với Tuổi Trẻ về đề nghị kinh phí khủng này, nguyên thứ trưởng Bộ Y tế Trịnh Quân Huấn cho rằng có những lý do khiến các tổ chức quốc tế đánh giá H7N9 nguy hiểm. “Có nghi ngờ H1N1 và H5N1 kết hợp tạo ra chủng H7N9 vừa lây lan từ người sang người như H1N1, vừa tử vong cao như H5N1 nên phải có kế hoạch chống dịch đến nơi đến chốn, đó cũng là cơ sở cho quốc tế tài trợ cho VN” - ông Huấn cho biết.

Cũng theo ông Huấn, hiện VN còn thiếu nhiều thiết bị y tế có thể đáp ứng trong điều kiện có dịch lớn. Qua hai vụ dịch H5N1 và H1N1 từ năm 2003 đến nay nhưng máy thở hiện vẫn chưa đủ, vẫn phải cần thêm. Ông Huấn cho biết trước đây Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn từng cùng làm một kế hoạch chống dịch với kinh phí còn nhiều hơn kế hoạch này của Bộ Y tế, sau này khi các tổ chức quốc tế quyên được 1,9 tỉ USD cho hoạt động này, họ đã chuyển một phần đáng kể cho VN.

Trao đổi với báo giới bên lề hội nghị về nhu cầu kinh phí chống dịch H7N9 quá chênh lệch giữa hai bộ Y tế và Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Vũ Văn Tám cho rằng hoạt động của cả hai bộ đều vì mục tiêu sức khỏe. “Có thể vì kế hoạch của Bộ Y tế cụ thể hơn” - ông Tám nhận định.