Sáng 15-2, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Không thể không có HĐND cấp xã được

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhấn mạnh việc đồng tình mô hình chính quyền địa phương như dự luật, trong đó có cả HĐND và UBND.

Ông nêu rõ việc không thể không có HĐND cấp xã được. Tuy nhiên thời gian qua đang thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị, nên ông đề nghị nghiên cứu mô hình này sắp tới để thực hiện chung trên cả nước.

"Không thể chỉ thực hiện cho các thành phố trực thuộc Trung ương, trong khi các thành phố trực thuộc tỉnh cũng là đô thị", ông Hòa nêu.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) nêu rõ nguyên tắc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương là nội dung hết sức quan trọng, mang tính nguyên tắc về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương.

Ông Tuấn nói do luật được thiết kế theo tư duy chỉ đạo của Đảng, Nhà nước là "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm" và "phân cấp, phân quyền mạnh mẽ để khơi thông các nguồn lực phát triển đất nước".

Do vậy nếu nội dung luật này thiếu những thiết chế, cơ chế kiểm soát quyền lực có hiệu lực, hiệu quả khi chính quyền địa phương được phân cấp phân quyền mạnh mẽ có thể xảy ra các trường hợp tiêu cực, mà cao hơn là tha hóa quyền lực nhà nước - đây là xu hướng khó tránh khỏi.

Vì lẽ đó, ông đề nghị cần bổ sung vào dự luật về nguyên tắc "tăng cường kiểm soát quyền lực khi được phân cấp, phân quyền, ủy quyền".

Thêm vào đó, theo đại biểu Tuấn, dự luật chỉ quy định về UBND ở cấp chính quyền địa phương do HĐND cùng cấp bầu; chưa có quy định về UBND ở những nơi không tổ chức HĐND.

Ông cho rằng quy định như vậy là chưa đủ, vì hiện nay một số thành phố như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng đang thực hiện mô hình ở quận, thành phố thuộc tỉnh; phường thuộc quận; phường, xã thuộc thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương không tổ chức HĐND, mà chỉ tổ chức UBND.

Do vậy, ông đề nghị luật cần bổ sung quy định về UBND ở những nơi không tổ chức HĐND vào dự luật.

Về cơ cấu tổ chức của UBND, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng không nên giao Chính phủ quy định các ủy viên UBND, mà cần quy định cụ thể trong luật về cơ cấu tổ chức của UBND.

Hơn nữa, không nên bao gồm các ủy viên là giám đốc các sở ngành. Bởi lẽ các sở ngành chỉ là cơ quan chuyên môn, tham mưu cho UBND.

Cơ cấu tổ chức của UBND chỉ nên gồm chủ tịch, phó chủ tịch, người đứng đầu đơn vị quân đội và công an cùng cấp.

Tương tự, đối với UBND nơi không tổ chức HĐND, ông Đồng đề nghị cũng nên đưa người đứng đầu quân đội và công an cùng cấp tham gia cơ cấu tổ chức UBND vì đó cũng là chính quyền địa phương.

Tạo hành lang pháp lý để tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nêu rõ cốt lõi, trọng tâm sửa đổi luật là phân định làm rõ việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền cho chính quyền địa phương.

Việc này theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư là "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Cùng với đó xây dựng cơ chế, tạo hành lang pháp lý chặt chẽ tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn trong luật chuyên ngành, đảm bảo khơi thông, thực hiện nguyên tắc phân cấp, phân quyền, ủy quyền của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

"Nếu không đưa ra cơ chế pháp lý tháo gỡ sẽ rất khó khăn. Nhưng có những vấn đề mang tính ổn định trước mắt để đảm bảo vận hành thông suốt của chính quyền địa phương trong quá trình thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy.

Nếu điều chỉnh vấn đề này, vấn đề kia sẽ không thực hiện được sự liên thông, thống nhất để thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy", bà Trà chỉ rõ.

Về tổ chức chính quyền địa phương và mô hình chính quyền địa phương, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho hay giữ nguyên như hiện tại, bởi còn tiếp tục có đánh giá tổng thể về mô hình của cả hệ thống chính trị. Theo đó sẽ có điều chỉnh, sắp xếp, nên tạm thời giữ nguyên.

"Nhưng nếu không tạm thời giữ nguyên sẽ có sự hẫng hụt trong việc vận hành hệ thống tổ chức chính quyền địa phương và mô hình chính quyền địa phương.

Còn các chính quyền đô thị đang thí điểm vẫn thực hiện theo các nghị quyết của Quốc hội. Với các địa phương đô thị trực thuộc trung ương vẫn có thể tiếp tục đề xuất việc này, không có gì vướng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đang sắp xếp tổ chức bộ máy và Bộ Nội vụ đang phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương đánh giá, nghiên cứu tổng thể mô hình tổ chức bộ máy, trong đó có hệ thống chính quyền địa phương.

Nên xin phép đại biểu ủng hộ phương án tạm thời giữ nguyên", bà Trà nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội: Hiện nay, không thể 'bỏ' HĐND cấp xã

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho hay hiện nay không thể bỏ HĐND cấp xã, bởi đây là vấn đề liên quan đến cơ chế bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân.