'Không ai muốn mình nghèo'

Chiều 30-10, phát biểu giải trình tại phiên thảo luận về 3 chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nêu rõ đây là nhiệm kỳ thứ 2 thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững.

Theo ông Dung, khác với nhiệm kỳ trước, nhiệm kỳ này các công việc đòi hỏi phải cao hơn và trước đây đã khó, giờ khó hơn. Bởi không chỉ giảm nghèo về thu nhập, không chỉ giảm nghèo đơn thuần mà phải giảm nghèo đa chiều nhưng cao hơn, toàn diện hơn, bao trùm hơn và đòi hỏi bền vững.

Ông Dung nêu rõ đã rất cố gắng và thời gian qua đã tập trung vào lõi nghèo, vùng khó khăn nhất là vùng đồng bào dân tộc, miền núi...

Kết quả vừa qua, theo ông Dung, còn nhiều điều hạn chế, đặc biệt là tỉ lệ hộ nghèo, chất lượng giảm nghèo, tính bền vững của giảm nghèo.

Tuy nhiên, đã có sự cố gắng rất lớn của cả hệ thống chính trị, đặc biệt các địa phương, bản thân vươn lên của các hộ nghèo, hộ cận nghèo.

Bên cạnh đó, ông Dung nhận định: "Không ai sinh ra và lớn lên mà muốn mình nghèo, không ai muốn không thoát nghèo nhưng chỉ vì chưa có khả năng thoát nghèo, và nếu còn trong danh sách hộ nghèo chí ít còn hưởng chính sách hỗ trợ của Đảng, Nhà nước".

"Thời gian vừa qua, chương trình chính sách giảm nghèo mà Quốc hội biểu quyết thông qua, không còn chính sách 'cho không', mà đã chuyển hoàn toàn sang hỗ trợ có điều kiện, kể cả sản xuất, hỗ trợ nhà ở, hỗ trợ sinh kế và đào tạo nghề, giải quyết việc làm. Gần đây tại các địa phương có hàng trăm hộ nghèo tự nguyện viết đơn xin ra, thoát khỏi nghèo và chủ động nhường quyền lợi cho người khác", ông Dung nói và dẫn chứng khi tiếp xúc người dân rất e ngại khi nhận danh hiệu "hộ nghèo", muốn vươn lên. 

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhận định đây là điều cần biểu dương.

Thí điểm cho cấp huyện chủ động cách dùng vốn

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết việc thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững đang triển khai tương đối tốt. Chương trình phát triển kinh tế - xã hội đồng bào dân tộc miền núi còn khó khăn hơn. Tuy nhiên, cả ba chương trình này có 4 vấn đề.

Thứ nhất là đang phải ban hành quá nhiều văn bản. Bình quân một chương trình 60-70 văn bản, trong "rừng văn bản" đó dù không muốn nhưng vẫn phải ban hành vì thực hiện quy định của pháp luật và không thể không ban hành.

Thứ hai là việc phân cấp, phân quyền chưa rõ, chưa đến nơi, đến chốn: "Dưới thì chờ trên, trên bảo dưới cứ làm đi nhưng dưới sợ. Điều này dẫn đến hiện tượng các thông tư của bộ đã ban hành rồi nhưng dưới lại đề nghị tiếp hướng dẫn của hướng dẫn. Chúng tôi kiểm tra xem hay mình hướng dẫn chưa đến nơi, đến chốn hay không rõ nhưng không phải vậy".

Thứ ba, ông nói việc phân bổ các dự án nhỏ lẻ, manh mún, dàn trải quá nhiều. Riêng chương trình giảm nghèo trên 1.000 dự án nhỏ khác nhau và các dự án này trung ương giao vốn chi tiết đến từng dự án, cho nên triển khai chậm, khó khăn, khi phát hiện những điều không phù hợp cũng không được tự mình điều chỉnh nếu không báo cáo cấp trên có thẩm quyền.

Thứ tư, mục tiêu đặt ra cao nhưng vốn thì ít, trong khi yêu cầu địa phương đối ứng vốn, dẫn đến càng khó khăn hơn. Việc giao vốn đã chậm rồi, nhỏ giọt, về địa phương tiếp tục chậm. Khâu tổ chức, thực hiện cũng có vấn đề.

Để triển khai nhanh, hiệu quả các chương trình này, ông Dung cho hay Chính phủ đề xuất Quốc hội 7 cơ chế chính sách đặc thù.

Song theo bộ trưởng, trước mắt trong nghị quyết giám sát Quốc hội nên cho phép thí điểm trao quyền trọn gói cho cấp huyện được chủ động quyết định điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn từ các chương trình và giữa các chương trình với nhau.

"Tôi đề nghị Quốc hội cho phép mỗi tỉnh chọn một, hai huyện làm thí điểm. Huyện quyết định toàn vẹn, tỉnh chỉ làm nhiệm vụ điều phối, kiểm tra, giám sát, trung ương kiểm tra mục tiêu, thanh tra, kiểm tra, tổng kết chương trình", ông Dung đề xuất.

'Tại sao có người thoát nghèo thì buồn, tái nghèo lại vui?'

Đại biểu Quốc hội Đỗ Chí Nghĩa nêu vấn đề: Trong cùng điều kiện, hoàn cảnh, có những người vươn lên thoát nghèo nhưng lại có người cứ khó khăn mãi, chỉ mong được tiếp tục trong diện hộ nghèo.