Quang cảnh hội thảo về đánh giá thực trạng tổ chức chính quyền các cấp ở Đà Nẵng sáng 11-10 - Ảnh: TẤN LỰC

"Thực tế hội đồng nhân dân (HĐND) quận, phường chưa thực sự phát huy vai trò của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Còn ở khu vực nông thôn đang trong quá trình đô thị hóa, sự tồn tại HĐND xã ở mức độ nào đó làm phân tán, cắt khúc bộ máy chính quyền địa phương thành nhiều tầng cấp khác nhau".

Ông Võ Ngọc Đồng - giám đốc Sở Nội vụ Đà Nẵng - nêu thực tế này tại hội thảo "Đánh giá thực trạng tổ chức, hoạt động chính quyền các cấp và đề xuất đổi mới theo mô hình chính quyền đô thị tại Đà Nẵng" tổ chức sáng 11-10.

Giảm biên chế, chi phí

Theo ông Đồng, tháng 4-2009, Đà Nẵng đã được Quốc hội cho phép triển khai thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND tại 7 quận, huyện với 45 phường và đến năm 2016 dừng lại. Việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND đã cho thấy có tính thống nhất và thông suốt của bộ máy nhà nước các cấp.

"UBND các quận, huyện, phường không có HĐND hoạt động ổn định, quyền làm chủ của nhân dân vẫn được phát huy. Hiệu quả thể hiện rõ nhất là việc giảm biên chế và bộ máy trung gian, giảm chi phí hành chính" - ông Đồng nói.

Theo đánh giá của ông Đồng, khi không tổ chức HĐND quận, huyện, phường, tính chủ động trong chính quyền được nâng lên một bước, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính được chú trọng, quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực có hiệu lực, hiệu quả.

Các cấp lãnh đạo, quản lý tại địa phương, TP vẫn thường xuyên trực tiếp đối thoại với nhân dân, lắng nghe những tâm tư, kiến nghị cũng như kịp thời xử lý các vấn đề bức xúc trong nhân dân.

Ông Đồng cho rằng cơ cấu tổ chức bộ máy HĐND và UBND các cấp hiện nay còn bộc lộ một số bất hợp lý, đang tồn tại nhiều cấp, nhiều tầng nấc trung gian, chưa thực sự tinh gọn, hiệu quả theo tinh thần cải cách hành chính nhà nước.

Ngoài ra, thẩm quyền của HĐND ở cấp huyện và nhất là cấp xã, về thực chất, chưa quyết định được những vấn đề quan trọng về kinh tế - xã hội trên địa bàn. Các vấn đề về quy hoạch, đầu tư, kết cấu hạ tầng đô thị, tài chính - ngân sách, tổ chức - nhân sự... chủ yếu do chính quyền TP quyết định.

Kỳ họp HĐND quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng tháng 6-2019 - Ảnh: TẤN LỰC

Đổi mới mô hình chính quyền đô thị

Tiến sĩ Nguyễn Huyền Hạnh - phó viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (Bộ Nội vụ) - cũng cho rằng hiện nay tổ chức bộ máy chính quyền đô thị vẫn còn nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối dẫn đến phân tán quyền lực và nguồn lực.

"UBND các quận, phường, trong khi có vai trò là cơ quan chấp hành của HĐND cùng cấp và cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, nhưng do tính hình thức của HĐND nên việc UBND chấp hành và tổ chức thực hiện các nghị quyết của HĐND cũng mang tính hình thức.

Sự bất hợp lý, nhiều tầng nấc, phân tán, cắt khúc về mô hình tổ chức chính quyền đô thị là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến những rối rắm, trì trệ trong hoạt động quản lý điều hành của chính quyền đô thị" - bà Hạnh nhận định.

Từ thực tiễn bất cập trên, bà Hạnh đề nghị cần đổi mới mô hình tổ chức bộ máy chính quyền đô thị ở Đà Nẵng cũng như các TP lớn. Về nguyên tắc, mỗi đô thị dù lớn hay nhỏ chỉ nên có một cơ quan HĐND ở cấp toàn đô thị.

"Theo mô hình này, ở mỗi đô thị chỉ có một cơ quan HĐND, có vai trò quyết định các vấn đề kinh tế - xã hội của đô thị. Còn tại các đơn vị hành chính nội bộ đô thị (quận, phường) chỉ có các cơ quan hành chính nhà nước, để thực thi các nhiệm vụ cụ thể của quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công trên từng địa bàn.

Vì vậy, với TP trực thuộc trung ương, các quận, phường không tổ chức HĐND" - bà Hạnh nói.

Ông Đặng Công Ngữ (chủ tịch Chi hội khoa học hành chính Đà Nẵng):

Không có HĐND hai cấp, bộ máy vẫn... chạy tốt

Ông Đặng Công Ngữ

Việc không tổ chức HĐND quận, huyện, phường ở Đà Nẵng trong giai đoạn thí điểm đã mang lại nhiều kết quả tốt. Nay triển khai lại cần có sự điều chỉnh cho phù hợp, vì chỉ còn HĐND TP nên cần tăng thêm số lượng đại biểu chuyên trách, đổi mới phương thức hoạt động HĐND.

Thực hiện chủ trương này đụng chạm rất nhiều nên cần sự hi sinh. Để hoàn thành đề án, cần làm rõ được những yếu tố định lượng, như giảm được biên chế bao nhiêu người, trụ sở, xe cộ, chi phí hành chính... tiết kiệm được bao nhiêu để mọi người thấy rõ.

Ông Phan Thanh Long (trưởng Ban pháp chế HĐND Đà Nẵng):

Không chỉ giảm được 1.800 người

Ông Phan Thanh Long

Không tổ chức HĐND quận, huyện, phường, xã không phải chỉ giảm được 1.800 đại biểu mà cơ bản phải khắc phục được những hạn chế, yếu kém của bộ máy quản lý hành chính. Phải tăng sự tương tác, kết nối từ bộ máy hành chính TP đến các cấp địa phương để công việc được suôn sẻ hơn.

Việc thực hiện chủ trương này là thông suốt, hiệu lực, hiệu quả đi cùng với đó là phải tinh giản được biên chế chứ không thì công việc từ TP đưa xuống quận, huyện lại tiếp tục đùn đẩy xuống phường, xã rồi nơi đây kêu không có người làm, lại phải tiếp tục bổ sung nhân lực để chạy việc thì chủ trương sẽ không đi đúng mục đích.

Ông Nguyễn Văn Quy (phó chủ tịch HĐND quận Thanh Khê, Đà Nẵng):

Nâng năng lực, trách nhiệm

Ông Nguyễn Văn Quy

Điều tôi quan tâm là việc giám sát quyền lực ở cơ quan hành chính như thế nào, nếu không có cơ chế giám sát thì dễ xảy ra tình trạng tha hóa quyền lực.

Để "trám" chỗ trống HĐND cấp dưới, HĐND TP cần tăng thêm đại biểu chuyên trách lên tỉ lệ 50% chứ hiện cấp HĐND quận đại biểu UBND, các sở, ngành kiêm nhiệm nhiều quá thì rất khó.

Mặt khác, khi thực hiện chủ trương này, vai trò của chính quyền sẽ được nâng lên, công chức cấp xã, phường cần phải được xem trọng như các cấp khác để nâng cao năng lực, trách nhiệm của họ.

TP.HCM sẽ theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp

TTO - Đó là thông tin được đưa ra tại hội nghị lấy ý kiến các ban, bộ, ngành trung ương về dự thảo đề án thí điểm chính quyền đô thị TP, do TP.HCM và Bộ Nội vụ tổ chức sáng 18-9.