Một góc thành phố Thủ Đức (TP.HCM) - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Tại kết luận 127, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tiếp tục yêu cầu và đưa ra tiến độ, thời gian trình nội dung các cơ quan nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã.
Xung quanh nội dung không tổ chức cấp huyện, một số ý kiến cũng cho rằng cần có nghiên cứu, đánh giá cụ thể đối với các thành phố thuộc tỉnh và mô hình thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương để đảm bảo phù hợp, tạo động lực cho phát triển, đô thị hóa ở địa phương.
"Thành phố thuộc thành phố" đặc biệt hơn cấp huyện
Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Nguyễn Tiến Dĩnh - nguyên thứ trưởng Bộ Nội vụ - cho hay mô hình thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương chính thức được biết đến từ Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015.
Thực tế năm 2021 "thành phố trong thành phố" đầu tiên đã được thành lập là TP Thủ Đức thuộc TP.HCM (trên cơ sở diện tích của quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức) và từ 1-1-2025 thành phố Thủy Nguyên thuộc thành phố Hải Phòng cũng chính thức thành lập.
Về nguyên tắc tổ chức, theo ông Dĩnh, các thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương cũng tương đương với cấp huyện hiện nay.
Tuy nhiên, với các thành phố Thủ Đức và Thủy Nguyên dù tương đương cấp quận huyện nhưng có tính đặc thù khi được phân quyền mạnh hơn và có cơ chế tổ chức đặc biệt hơn.
Các thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương đều được định hướng trở thành khu đô thị vệ tinh, trung tâm kinh tế, khoa học, công nghệ để hỗ trợ thành phố trung ương như đã thực hiện tại thành phố Thủ Đức và thành phố Thủy Nguyên.
Cùng với đó, được phân quyền mạnh hơn về đầu tư, quản lý ngân sách, thu hút doanh nghiệp và có thể thí điểm các mô hình hành chính - kinh tế mới phù hợp với nhu cầu phát triển đô thị hiện đại...
Cũng theo ông Dĩnh, hiện nay trong quy hoạch thủ đô Hà Nội đã được phê duyệt, định hướng đến năm 2050 thủ đô có hai thành phố trực thuộc là thành phố khoa học và đào tạo Hòa Lạc và thành phố phía Bắc bao gồm địa giới hành chính huyện Sóc Sơn, Mê Linh và một phần Đông Anh.
Ngoài ra, Hà Nội đề xuất nghiên cứu hình thành thêm hai thành phố du lịch ở khu vực Sơn Tây - Ba Vì và thành phố phía Nam ở Phú Xuyên - Ứng Hòa.
Ông cho rằng hiện nay các quy định vẫn cho phép và quy hoạch đã đưa ra nên khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện cần xem xét để cho các thành phố trực thuộc trung ương như Hà Nội có cơ chế đặc thù nhằm tập trung xây dựng mô hình "thành phố thuộc thành phố".
"Sau khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện, trường hợp tiếp tục cho phép thực hiện mô hình đặc thù "thành phố thuộc thành phố" thì vẫn nên duy trì đây là cấp chính quyền với đầy đủ HĐND và UBND, các cơ quan giúp việc.
Còn với các đơn vị phường, xã thuộc các thành phố này nên nghiên cứu để tiếp tục sáp nhập lại để lớn hơn, gọn lại.
Đồng thời cũng cần nghiên cứu để các đơn vị có một hành lang pháp lý đủ lớn để độc lập, sáng tạo trong phát triển. Phát huy tối đa lợi thế, tiềm năng để nhanh chóng trở thành một khu vực phát triển mạnh không chỉ của thành phố trực thuộc trung ương mà còn của cả vùng và liên vùng", ông Dĩnh nêu.
KTS Đào Trọng Nghiêm, phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, cũng cho rằng với các thành phố trực thuộc trung ương là khu vực có tính đặc thù, do vậy khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện (quận) cần lựa chọn mô hình chính quyền thích hợp để đạt được yêu cầu là đô thị và tạo động lực phát triển.
Với mô hình "thành phố thuộc thành phố", ông Nghiêm nói đã được thực hiện tại TP.HCM, thành phố Hải Phòng và Hà Nội đang nghiên cứu để dự kiến thành lập một số thành phố trong thủ đô.
"Tôi cho rằng nếu nghiên cứu không tổ chức cấp quận huyện thì với các thành phố đô thị đặc biệt như Hà Nội, TP.HCM... nên cân nhắc, xem xét tiếp tục sử dụng mô hình thành phố thuộc thành phố là một cấp chính quyền hoàn chỉnh.
Đây là cơ cấu đơn vị hành chính đặc thù mà một số nước trên thế giới cũng đã áp dụng. Đây cũng không phải là cấp chính quyền như cấp quận huyện nhưng sẽ là cấp trung chuyển, tạo điều kiện đô thị hóa, phát triển mạnh hơn nữa.
Do vậy cần nghiên cứu và không nên khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện thì bỏ luôn mô hình "thành phố thuộc thành phố"", ông Nghiêm đề xuất.
Rõ ràng các "thành phố thuộc thành phố" là một đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt hay là một chính quyền cơ sở đặc biệt. Và nhiều ý kiến cũng đã nói về địa vị pháp lý tương đương chính quyền quận huyện là hoàn toàn không phù hợp.
Do vậy khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện, các cơ quan chức năng cũng phải xem xét, đánh giá kỹ càng, thấu đáo các mô hình thành phố thuộc thành phố này. Còn cá nhân tôi cho rằng nên giữ mô hình này.
TS NGUYỄN TIẾN DĨNH (nguyên thứ trưởng Bộ Nội vụ)
Nên duy trì thành phố thuộc tỉnh?
TS Nguyễn Tiến Dĩnh cũng nêu thành phố thuộc tỉnh và thị xã thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là cấp chính quyền tương đương cấp huyện. Tuy nhiên với thành phố thuộc tỉnh là mô hình đô thị trong các tỉnh và theo chủ trương hiện nay vẫn tiếp tục phát triển đô thị mạnh mẽ ở các địa phương.
Do vậy, theo ông Dĩnh, khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện cũng nên có nghiên cứu cụ thể về các thành phố thuộc tỉnh này xem giữ hay không giữ.
"Theo quan điểm của cá nhân tôi, trong điều kiện tiếp tục yêu cầu phát triển đô thị hóa hiện nay thì nên nghiên cứu dù bỏ cấp huyện, thị xã vẫn duy trì mô hình thành phố thuộc tỉnh. Bởi muốn phát triển đô thị thì không thể chỉ có cấp phường mà phải nghiên cứu mô hình đặc thù là thành phố thuộc tỉnh.
Đồng thời nghiên cứu để các thành phố này khi duy trì phải có quy mô dân số và diện tích đủ lớn, các điều kiện và tiêu chí khác nhằm phát triển đô thị ở địa phương", ông Dĩnh nói.
Về mô hình chính quyền thành phố thuộc tỉnh nếu tiếp tục duy trì khi không tổ chức cấp huyện, ông Dĩnh đề nghị nên nghiên cứu để thành một cấp chính quyền hoàn chỉnh bao gồm cả HĐND, UBND thành phố.
KTS Đào Ngọc Nghiêm cũng cho rằng trong mỗi đơn vị cấp tỉnh đều có phân chia ra thành nhiều khu vực khác nhau như đô thị, nông thôn, thậm chí miền núi. Trong đó khu vực đô thị quan trọng nhất của tỉnh chính là thành phố.
Do vậy khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện cũng cần nghiên cứu đối với các thành phố thuộc tỉnh.
"Đô thị hóa luôn được coi là động lực để phát triển, vì vậy nên nghiên cứu duy trì các thành phố thuộc tỉnh là mô hình đặc thù khi nghiên cứu không tổ chức cấp huyện.
Hiện nay cũng đã có các tiêu chí cụ thể quy định về thành phố thuộc tỉnh nên phải rà soát lại để sắp xếp, sáp nhập đảm bảo đủ không gian, điều kiện, tiềm năng cho các đơn vị này phát triển, tạo động lực đô thị hóa mạnh hơn cho các địa phương", ông Nghiêm nhìn nhận.
PGS.TS VÕ TRÍ HẢO (trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam - VAIC):
Phân biệt đô thị và nông thôn để tổ chức cấp chính quyền cho phù hợp
Tôi cho rằng các chỉ đạo về tái cấu trúc chính quyền địa phương thành hai cấp trong kết luận 127 là khả thi, có tính kế thừa; không chỉ khả thi mà đặc biệt cần thiết để tránh lãng phí cho khu vực đô thị, nơi mà khoảng cách di chuyển từ nơi cư trú lên trụ sở chính quyền các cấp hiện nay là rất gần.
Dù vậy hai cấp đó là hai cấp nào cần được xem xét ở tính chất đặc thù về không gian tổ chức dân cư giữa thành thị và nông thôn để tổ chức hợp lý.
Đề xuất của Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM trước đây có điểm hay là phân biệt giữa đô thị và nông thôn để tổ chức các cấp chính quyền đô thị phù hợp.
Theo tôi, ở khu vực đô thị, với đặc trưng tổ chức không gian, cán bộ phường không khác cán bộ quận trong việc nắm bắt các hoạt động của dân chúng. Cùng với đó, khoảng cách di chuyển từ nơi cư trú đến trụ sở quận cũng gần, do vậy nên bỏ cấp phường và giữ cấp quận.
Trong khi đó khu vực nông thôn đặc thù một huyện rất rộng, để nắm bắt sâu sát tình hình dân nguyện và một số diễn biến tại địa phương cần tổ chức cấp chính quyền cấp xã ở từng địa bàn và không cần tổ chức cấp huyện.
Nếu tổ chức như vậy, việc giữ lại các mô hình như thành phố Thủ Đức là phù hợp. Theo đó chỉ duy trì chính quyền cấp thành phố Thủ Đức và bỏ chính quyền các phường.
Bản chất cách tổ chức hệ thống như trên vẫn hai cấp, chỉ khác nhau là đặt trụ sở ở đâu. Nếu trụ sở nằm ở cấp như thành phố Thủ Đức sẽ giúp giảm bớt các điểm đặt trụ sở cũng như số biên chế cán bộ, công chức.
Ví dụ nếu tổ chức thành phố Thủ Đức chỉ có một chủ tịch, bốn phó chủ tịch và các lãnh đạo phường hiện nay có thể trở thành các trưởng phòng giao dịch như ngân hàng. Trong khi nếu giữ 36 phường sẽ phải có đến 36 chủ tịch và 72 phó chủ tịch.
Chưa kể việc tìm năm nhân sự lãnh đạo quận đủ trình độ chuyên môn để giải quyết tốt các vấn đề, công việc dễ hơn tìm hàng chục lãnh đạo phường. Cuối cùng về hiệu quả kinh tế, việc tổ chức như thế còn tiết kiệm cơ sở vật chất, phương tiện tổ chức của bộ máy.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận