"Ngài bao cao su" Mechai Viravaidya - Ảnh: Gatenotes

Ở Thái Lan, Mechai Viravaidya còn được biết đến với biệt danh thân mật "Ngài bao cao su" hoặc "Vua bao cao su".

Ông tổ chức các cuộc thi ở trường học xem ai thổi chiếc bao cao su thành bong bóng to nhất, thuyết phục các vị sư ban phước cho… bao cao su, và nhờ cảnh sát phân phát chúng cho người đi đường - một chương trình ông gọi vui là "Cớm và bao cao su".

Tất cả những hoạt động vui đó mang một ý nghĩa nghiêm túc: xóa đi cái nhìn e dè về phương tiện tránh thai trong một nền văn hóa kiêng kỵ nhắc đến tình dục an toàn và kế hoạch hóa gia đình.

Mechai chưa bao giờ đi tìm sự nổi tiếng. Sinh ra ở Thái Lan trong một gia đình toàn bác sĩ, mẹ ông là người Scotland còn cha là người Thái, Mechai học kinh tế rồi ra trường làm việc cho cơ quan nhà nước.

Thời đó, Mechai nhận ra Thái Lan đang có tỉ lệ sinh cao đáng báo động. Mỗi gia đình Thái trung bình có đàn con 7 đứa và tỉ lệ tăng dân số hàng năm trên 3%. Hầu hết phụ nữ mù mờ hoặc không biết gì về kiểm soát sinh sản.

Lo cho tương lai đất nước, năm 1974, Mechai lập ra một tổ chức gọi là Hiệp hội Phát triển cộng đồng và dân số (PDA). Ngay từ đầu, ông chọn một hướng tiếp cận khác thường để nói về tình dục an toàn.

Tại một đất nước nơi người dân không thấy thoải mái nói về sex, Mechai lôi chủ đề này ra công khai và chiếm cảm tình người nghe bằng óc hài hước. Ông rải bao cao su ở khắp nơi, từ cửa hàng tạp hóa bên lề đường cho đến các cửa hiệu to. Ông dạy mọi người đừng mắc cỡ khi nói về sức khỏe tình dục.

Thân phụ ông Bill Gates đội chiếc nón làm từ bao cao su do Mechai tặng (trái); và học sinh Thái Lan chơi trò chơi với bao cao su thổi thành bong bóng - Ảnh: Gatenotes

Nhờ sự đóng góp của ông và nhiều nỗ lực khác, tỉ lệ tăng dân số của Thái Lan giảm từ 3,2% xuống còn 1% như ngày hôm nay. Công việc của Mechai và PDA còn giúp Thái Lan sẵn sàng cho một thử thách y tế lớn nhất của thập niên 1980-1990: Đại dịch HIV/AIDS.

Được bổ nhiệm đứng đầu chương trình HIV của Thái Lan, Mechai tiếp tục thách thức sự cổ hủ của văn hóa Thái. Ông thuyết phục tài xế taxi phân phát bao cao su cho khách; tung chiến dịch quảng bá tình dục an toàn, ví dụ sơn quảng cáo lên mình voi; hợp tác với quân đội tuyên truyền trên sóng radio...

Không ngạc nhiên khi Thái Lan nằm trong số những quốc gia đầu tiên trên thế giới có tỉ lệ nhiễm HIV giảm. Số ca nhiễm HIV giảm đến 90% trong giai đoạn 1991 - 2003.

Nhờ những đóng góp cho cộng đồng, Mechai được người dân bầu 3 lần vào Thượng nghị viện Thái Lan. Để kiếm tiền nuôi tổ chức PDA, ông mở chuỗi nhà hàng "Bao cao su và bắp cải". Cái tên, theo như ông giải thích, mang ý nghĩa "bao cao su phải có nhiều như bắp cải ở Thái Lan".

Có thể nói, cuộc đời phi thường của một người đàn ông có óc hài hước đã giúp đỡ cho hàng triệu người Thái. Có câu chuyện vui rằng, ở Thái Lan, khi mọi người cần bao cao su, họ không gọi là bao cao su, họ sẽ nói "tôi cần một cái Mechai!".