Mầm mống gây bệnh có thể được phát tán từ những vật chủ như muỗi - Ảnh: REUTERS

Báo The Japan Times ngày 17-8 đã có bài viết "Biến đổi khí hậu có thể khiến chúng ta đối mặt các dịch bệnh mới như thế nào".

Virus "ngủ đông" trong băng giá bỗng nhiên hồi tỉnh. Rồi thì dịch bệnh đậu mùa, sốt xuất huyết hoặc zika bất ngờ xuất hiện trở lại ở châu Âu. 

Những điều này tưởng như chỉ có trong kịch bản các bộ phim đề tài thảm họa. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, ngày càng có nhiều cơ sở hợp lý chứng minh đây là những viễn cảnh dịch bệnh nguy hiểm do hiện tượng nóng lên toàn cầu, một trong những tác động của biến đổi khí hậu, gây ra. 

Một số kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy đại dịch COVID-19 có nguồn gốc từ loài dơi hoang dã trong tự nhiên. 

Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng việc con người ngày càng mở rộng "dấu chân sinh thái" có thể gây ra dịch bệnh theo nhiều cách khác nhau. 

Tình trạng biến đổi khí hậu, vốn làm gia tăng nhiệt độ Trái đất, đang ngày càng nổi lên là nguyên nhân gây bệnh truyền nhiễm, hoặc bằng cách mở rộng phạm vi "hoành hành" của muỗi mang mầm bệnh sốt rét và sốt xuất huyết, hoặc làm tan các lớp băng vĩnh cửu ở vùng Siberia (Nga) chứa các mầm bệnh từ thời cổ đại. 

Các lớp băng vĩnh cửu, được ví như "quả bom hẹn giờ biến đổi khí hậu" trải khắp Nga, Canada và bang Alaska (Mỹ) chứa lượng carbon cao gấp 3 lần lượng khí thải ra kể từ thời kỳ công nghiệp hóa.

Biến đổi khí hậu gây xói lở ở làng Quinhagak của cộng đồng người Yupik, tại Alaska, vào tháng 4-2019 - Ảnh: AFP

Bà Birgitta Evengard - chuyên gia vi sinh của ĐH Umea (Thụy Điển) - nhận định: "Trong những thời khắc đen tối nhất, tôi thấy tương lai thật đáng sợ của con người thông minh. 

Kẻ thù lớn nhất của chúng ta chính là sự thiếu hiểu biết của chúng ta bởi thiên nhiên đầy các vi sinh vật và đặc biệt các tầng đất đóng băng vĩnh cửu là những chiếc hộp Pandora (mở ra những điều tai ương) thực sự".

Bà Evengard dẫn chứng: "Bệnh than (anthrax) cho thấy một con vi khuẩn có thể ngủ yên trong tầng đất đóng băng vĩnh cửu trong suốt hàng trăm năm và có thể sống trở lại".

Theo Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu của LHQ (IPCC), ngay cả khi con người cố gắng hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, vốn là mục tiêu của Hiệp định Paris năm 2015, băng vĩnh cửu sẽ vẫn tan chảy và giảm 25% diện tích vào năm 2100. 

Ông Vladimir Romanovsky, giáo sư địa vật lý tại Đại học Alaska (Mỹ), cho rằng các vi sinh vật có thể tồn tại trong các lớp băng trong một thời gian dài. 

Khi băng tan, các vi sinh vật bị "nhốt" trong hàng thiên niên kỷ sẽ theo dòng nước lên bề mặt. Đã có nhiều trường hợp những con bọ cổ đại, bị đông cứng lâu ngày, bỗng nhiên xuất hiện trở lại.

Trong khi đó, ông Jean-Michel Claverie, giáo sư danh dự chuyên ngành gen tại Trường Y thuộc Đại học Aix-Marseille (Pháp), cho biết virus hoạt động tương tự như một hạt giống. 

Tức là khi gieo một hạt giống vào lớp đất đã bị đóng băng hàng ngàn năm, hạt giống không thể nảy mầm. Tuy nhiên, khi nhiệt độ Trái đất ấm lên, hạt giống hoàn toàn có thể nảy mầm và phát triển, hình thành cây con. 

Theo báo Le Temps, phòng thí nghiệm của giáo sư Claverie đã "hồi sinh" thành công virus Siberia có tuổi đời ít nhất 3.000 năm. 

Theo ông, trong lịch sử, người Neanderthals - một loài trong chi người đã tuyệt chủng, voi ma mút, tê giác lông cừu đều mắc bệnh và một số loại virus gây bệnh có lẽ vẫn tồn tại trong lòng đất. 

Virus corona nằm trên thực phẩm đông lạnh hơn 3 tuần nhưng ít nguy cơ lây

TTO - Các chuyên gia Singapore cho rằng virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại được trên thực phẩm đông lạnh trong ít nhất 3 tuần, nhưng nguy cơ lây cho người tiêu dùng bình thường là rất thấp.