Các dược sĩ phân loại thuốc để phát cho bệnh nhân tại Bệnh viện quận Tân Phú, TP.HCM sáng 25-9 - Ảnh: DUYÊN PHAN

Ngày 19-9, bà T.M. (60 tuổi, ngụ ở quận Tân Phú, TP.HCM) đến Bệnh viện quận Tân Phú khám BHYT bệnh tăng huyết áp, thiếu máu cục bộ mãn tính. 

Sau khi kê toa một số loại thuốc, bác sĩ khám bệnh viết thêm thuốc Clopidogrel 75mg để bà mua thêm vì hiện bệnh viện đang thiếu loại thuốc này. 

Bà M. kể 5-6 năm nay, bà đều đặn khám BHYT ở Bệnh viện quận Tân Phú nhưng chưa từng có chuyện phải ra ngoài mua thuốc như thế này.

Hàng loạt loại thuốc bị thiếu

Còn bà T.T.T., 55 tuổi, ngụ ở quận Tân Phú, được bác sĩ Bệnh viện quận Tân Phú in hẳn riêng một "toa thuốc mua". Trong toa thuốc này, bà được kê hai loại thuốc. Đó là thuốc Clopidogrel 75mg và thuốc Trimetazidin 35mg vì tại bệnh viện đang thiếu hai loại thuốc này.

Bác sĩ Ninh Thị Tuyết - trưởng khoa khám bệnh Bệnh viện quận Tân Phú - cho biết hiện bệnh viện đang thiếu nhiều loại thuốc như: thuốc điều trị bệnh tim mạch (Trimetazidine 35mg, Clopidogrel 75mg), thuốc điều trị huyết áp (Coversyl, Coversyl plus, Zestril, Betaloc zok, Losartan, Valsartan, Telmisartan), thuốc điều trị phì đại tiền liệt tuyến (Alsiful, Avodart), thuốc giảm đau như Mebeverine, Buscopan, Trimebutin...

Có những loại thuốc hết có thể thay thế nhưng một số loại thuốc hết thì không có thuốc thay thế. Ngay cả một số loại thuốc bị thiếu dù có thuốc thay thế, nhưng bệnh nhân không chịu đổi vì họ đã quen dùng loại cũ. Trong trường hợp này, bệnh nhân cũng phải tự mua.

Bác sĩ Đinh Thanh Hưng - giám đốc Bệnh viện quận Tân Phú - thừa nhận tình hình thuốc của bệnh viện này căng thẳng khoảng một tháng nay. 

"Trong thời gian này các bác sĩ ở khoa khám bệnh của bệnh viện phải cập nhật những loại thuốc đã hết, xem có thể kê toa cho bệnh nhân một loại thuốc thay thế khác hay không. Nhưng nếu bệnh nhân không đồng ý thì phải kê toa đúng loại thuốc mà bệnh nhân thường sử dụng để cho họ ra ngoài mua. 

Chính vì vậy không ít bệnh nhân bức xúc vì đã mua BHYT, nhưng đến khi đi lãnh thuốc thì phải bỏ tiền túi ra mua. Lúc đó, bệnh nhân có nặng lời thì các bác sĩ cũng phải nghe, có những bệnh nhân rất giận dữ, chửi thẳng luôn vào mặt bác sĩ thì bác sĩ cũng phải chịu" - bác sĩ Ninh Thị Tuyết nói.

Bệnh nhân T.M., 60 tuổi, xem loại thuốc BHYT do phải ra ngoài mua (ảnh chụp ngày 19-9 tại Bệnh viện quận Tân Phú, TP.HCM) - Ảnh: THÙY DƯƠNG

Nguyên nhân do đâu?

Dược sĩ Nguyễn Quốc Bình - trưởng khoa dược Bệnh viện Chợ Rẫy - cho biết hiện bệnh viện đang thiếu 12 loại thuốc. 

Nguyên nhân dẫn đến sự thiếu hụt trên là do nhà cung cấp không giao đủ hàng theo hợp đồng đã ký kết (4 loại thuốc); thuốc thuộc danh mục mời thầu nhưng không có nhà thầu tham dự hoặc không có mặt hàng nào đủ điều kiện công nhận trúng thầu, nay phát sinh nhu cầu chưa tìm ra nguồn hàng hoặc chưa hoàn tất thủ tục xử lý tình huống để mua sắm (7 loại thuốc), thuốc phát sinh mới, chưa có trong kế hoạch đấu thầu (1 loại).

Một trong những nguyên nhân dẫn đến thiếu hụt thuốc (tại một thời điểm nào đó của năm) xuất phát từ việc đấu thầu thuốc. 

Thuốc đã được phê duyệt kế hoạch đấu thầu nhưng khi mời thầu không có nhà thầu tham dự, hoặc không có sản phẩm nào đạt yêu cầu kỹ thuật, đủ điều kiện công nhận trúng thầu. 

Bên cạnh những thuốc do bệnh viện tự tổ chức đấu thầu cung ứng, để đảm bảo 100% nhu cầu về thuốc, bệnh viện còn phải mua thuốc từ kết quả đấu thầu tập trung quốc gia do Bộ Y tế tiến hành; từ kết quả đấu thầu tập trung quốc gia do Bảo hiểm xã hội (BHXH) tiến hành; từ kết quả đấu thầu tập trung cấp địa phương (do đơn vị đấu thầu tập trung địa phương nơi bệnh viện đứng chân tiến hành). 

Với quy định này khó khăn phát sinh là thời điểm công bố kết quả đấu thầu (chính xác hơn là thời điểm có thể áp dụng kết quả đấu thầu để mua sắm) chưa thống nhất giữa ba hội đồng thầu. Do vậy, bệnh viện bị thiếu hụt các thuốc mà chưa công bố kết quả đấu thầu. 

Ví dụ từ tháng 2 đến tháng 7-2018, bệnh viện phải thực hiện kế hoạch mua sắm đặc biệt theo hình thức áp thầu để mua các thuốc thuộc trách nhiệm đấu thầu tập trung do Sở Y tế TP.HCM tiến hành, nhưng Sở Y tế TP.HCM lại công bố kết quả chậm so với thời điểm phát sinh nhu cầu mua sắm của bệnh viện.

Loay hoay tìm giải pháp

Theo bác sĩ Hưng, nguyên nhân khiến Bệnh viện quận Tân Phú thiếu thuốc là do một số công ty không cung cấp và một lượng thuốc thiếu nhiều là do bệnh viện đang chờ BHXH TP duyệt danh sách những loại thuốc BHYT của bệnh viện trong đợt thầu mới. 

Bệnh viện quận Tân Phú hiện nay mua sắm trực tiếp dựa trên kết quả đấu thầu của những bệnh viện khác. 

Sau khi có kết quả đấu thầu, bệnh viện áp thầu những kết quả này bằng cách làm lại một bộ hồ sơ mời thầu, mở thầu, chấm lại những kết quả đấu thầu của các bệnh viện khác nên cũng rất nhiêu khê và mất nhiều thời gian. 

"Năm nay, bệnh viện cần thuốc cấp bách như vậy nên cán bộ công nhân viên đã làm ngày làm đêm để có danh sách thuốc BHYT của bệnh viện. Bệnh viện luôn lấy dự trù của năm trước kéo dài ra, nhưng cũng lo ngại khi dự trù kéo dài quá BHYT chưa chắc thanh toán. 

Hiện bệnh viện đã gửi danh sách thuốc BHYT lên cổng điện tử của BHXH TP, nhưng đến nay cũng chưa biết đến bao giờ mới được duyệt" - bác sĩ Hưng phân trần.

Dược sĩ Nguyễn Quốc Bình cho biết Bệnh viện Chợ Rẫy khắc phục thiếu hụt này bằng cách điều chỉnh chỉ định theo hướng sử dụng các thuốc sẵn có, cùng mục đích trị liệu để khắc phục thiếu hụt tạm thời. 

Nhưng với cách thức xử lý này, nếu kéo dài sẽ đưa đến thiếu hụt số lượng (so với số lượng kế hoạch dự kiến ban đầu) của các thuốc dùng thay thế. 

Bên cạnh đó, bệnh viện tìm kiếm nguồn hàng, rà soát giá để đề xuất và hoàn tất các thủ tục mua sắm thuộc trường hợp xử lý tình huống đối với thuốc đã có trong kế hoạch đấu thầu được phê duyệt nhưng không có nhà thầu tham dự hoặc không đủ điều kiện công nhận trúng thầu (quy định tại nghị định 63/2014/NĐ-CP). 

Bệnh viện đôn đốc nhà cung cấp đã có hợp đồng giao đủ thuốc hoặc lập biên bản xử lý tình huống phát sinh trong cung ứng: chấm dứt hợp đồng với nhà cung cấp không giao đủ thuốc; phạt hợp đồng, hủy kết quả đấu thầu và mua sắm thay thế bằng mặt hàng được xếp hạng kế tiếp trong mục mời thầu hoặc mặt hàng tương tự đã trúng thầu tại hội đồng thầu khác. 

Ngoài ra, bệnh viện cũng hợp đồng vay mượn thuốc từ nhà cung cấp (đối với thuốc đã trúng thầu nhưng thiếu hụt về số lượng) trong khi tiến hành các thủ tục mua sắm bổ sung...

Một lãnh đạo Bệnh viện quận 11 cho biết bệnh viện này đang thiếu thuốc Daflon. Trong thời gian tạm thiếu loại thuốc này, bệnh nhân nào chịu ra ngoài mua thuốc, bác sĩ điều trị sẽ kê toa cho họ ra ngoài mua. 

Còn nếu người bệnh yêu cầu sẽ được bệnh viện chuyển lên tuyến trên như Bệnh viện Trưng Vương, Bệnh viện 115 để được hưởng BHYT...

Chưa đủ thuốc vì còn đợi... duyệt

Bác sĩ kê hẳn toa thuốc để bệnh nhân ra ngoài mua (ảnh trái). Bác sĩ viết tên loại thuốc thiếu vào toa thuốc để bệnh nhân ra ngoài mua (ảnh phải) - Ảnh: THÙY DƯƠNG

Ông Phan Văn Mến - giám đốc BHXH TP.HCM - cho biết khi các bệnh viện có kết quả trúng thầu gửi lên cổng điện tử của BHXH TP, ông luôn chỉ đạo trong vòng không quá 10 ngày BHXH TP sẽ có văn bản trả lời đơn vị.

Thời điểm này, đồng loạt 64 cơ sở khám chữa bệnh có kết quả đấu thầu riêng lẻ đưa lên cùng một thời điểm nên nhân viên BHXH TP vẫn đang làm cả ngày cả đêm để phê duyệt các danh mục thuốc bảo hiểm y tế mà các đơn vị gửi lên.

Trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ việc Bộ Y tế và BHXH có kết quả đấu thầu thuốc trước tháng 1 hằng năm, trong khi Sở Y tế TP.HCM mãi đến tháng 7 mới có kết quả đấu thầu, gây khó khăn cho một số bệnh viện, ông Đỗ Văn Dũng, trưởng Phòng nghiệp vụ dược Sở Y tế TP.HCM, cho biết một năm Sở Y tế TP.HCM tổ chức đấu thầu thuốc một lần.

Sở Y tế địa phương sẽ đấu thầu tập trung 106 loại thuốc nằm trong danh mục thuốc đấu thầu tập trung ở địa phương. Kết quả đấu thầu này không chỉ cho các bệnh viện thuộc Sở Y tế mà cho cả các bệnh viện trung ương, bộ, ngành.

Do tháng 7 hằng năm mới có kết quả đấu thầu, cho nên đến tháng 7 năm sau mới có kết quả đấu thầu tiếp.

Do vậy, với các bệnh viện chưa tham gia gói thầu tập trung với Sở Y tế thì xuất phát điểm thời gian của những bệnh viện này khác nên sẽ có độ chênh.

Các bệnh viện này phải tự xử lý độ chênh này bằng cách mua thuốc bổ sung theo những kế hoạch bổ sung.

TTO - Quỹ Bảo hiểm y tế của Bảo hiểm xã hội VN vừa chi trả trên 1 tỉ đồng điều trị chứng hẹp hở van hai lá cho một bệnh nhân ở Huế.