Xe chở tro xỉ từ Trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân đến bãi tập kết tro xỉ thải của nhà máy - Ảnh: ĐỨC TRONG

Hiện nay chỉ có bãi tro xỉ thải của Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 (chủ đầu tư là Tổng công ty Phát điện 3 thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam) đang hoạt động với diện tích gần 40ha, chia thành 16 ô. 

Các hộ dân sống xung quanh cho rằng kể từ khi bãi tro xỉ này hình thành, cuộc sống của họ đã đảo lộn và gặp vô vàn khó khăn...

Đất nhiễm mặn, cây chết

Từ khoảng cách gần 200m, dễ dàng nhìn thấy bãi tro xỉ khổng lồ với một màu đen đúa. Đã có hai bãi hình thành, trong đó bãi của Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 đã hoạt động. Kế bãi của Nhà máy Vĩnh Tân 2 là bãi của Nhà máy Vĩnh Tân 1 đang trong giai đoạn xây bờ bao. 

Gần bãi tro xỉ của Nhà máy Vĩnh Tân 2 là khoảng 20 hộ dân của xóm Cây Sộp, xã Vĩnh Tân đang sinh sống. Bãi được ngăn cách với khu dân bằng hàng rào, cây xanh và cách khoảng 50m. Từ trong nhà của dân, ngước mắt nhìn về phía bãi tro xỉ tựa như “ngọn núi” mọc sừng sững.  

Gắn bó với mảnh đất Vĩnh Tân gần 30 năm, bà Nguyễn Thị Sách (56 tuổi) cho biết kể từ khi bãi tro xỉ khởi công xây dựng, gia đình bà bắt đầu gặp nhiều phiền toái. Bụi, tiếng ồn từ công trình phát ra.

Đỉnh điểm vụ việc là khoảng một năm trở lại đây, toàn bộ đất canh tác của nhà bà bỗng nhiễm mặn, ngập úng, có mùi khó chịu. Thậm chí vào mùa khô, nước đọng không ráo hết khiến gia đình bà không biết xoay chuyển thế nào. 

Không chỉ những cây trồng ngắn ngày khó trồng, những cây lâu năm như xoài, chôm chôm cũng còi cọc, rụng lá và chết dần.  

“Bây giờ đi cũng không xong mà ở cũng không yên. Ngồi đây mà ngước nhìn đã thấy một đống cao như vậy rồi, lỡ nó mà vỡ một cái thì cả xóm làng quanh đây không biết ra sao...” - bà Sách nói.

Tương tự gia đình bà Sách, ông Lê Đức Thuận (53 tuổi) cho biết hiện nay diện tích đất canh tác nhà mình khoảng 3ha đang bỏ trống vì không thể trồng được gì. 

Theo ông Thuận, đất canh tác của ông toàn bộ đã nhiễm mặn, có cả hiện tượng sục muối nổi lên, nước tù đọng không khô nổi.

Các hộ tại đây cho biết chính bãi tro xỉ khổng lồ mọc lên, cao hơn khu dân cư rất nhiều nên nước từ trên thẩm thấu, chảy tràn ra ngoài. Quá bức xúc trước tình trạng này, 9 hộ dân đã làm đơn kiến nghị yêu cầu các cơ quan chức năng và chủ đầu tư phải làm rõ và bồi thường thiệt hại. 

UBND tỉnh Bình Thuận đã chọn Viện Môi trường - tài nguyên tiến hành xác định nguyên nhân cây chết, rụng lá, đất ngập úng nhiễm mặn và phạm vi ảnh hưởng, thiệt hại để đưa ra hướng giải quyết.

Tro xỉ ngày càng tích tụ

Ông Nguyễn Thanh Sang - chủ tịch UBND xã Vĩnh Tân - cho biết sau khi xuất hiện tình trạng như người dân trình báo, chính quyền xã đã nắm và báo cáo cấp trên có hướng xử lý. 

“Hiện vẫn đang chờ kết luận. Tôi cũng chỉ mong sớm tìm ra nguyên nhân để có hướng giải quyết cho bà con được nhờ” - ông Sang nói.

Ông Sang nhắc thêm một phần nguyên nhân xảy ra sự cố môi trường khiến người dân bức xúc ra chặn quốc lộ 1 vào năm 2015 cũng từ bãi tro xỉ Nhà máy Vĩnh Tân 2. 

Ông cho biết thời điểm đó chưa có đường chuyên dụng, xe chở tro xỉ chạy từ trong nhà máy lên quốc lộ 1, ngang qua khu dân cư mới đến được bãi. Xe chở làm rơi vãi, gây nguy hiểm, mất an toàn giao thông.

Không những thế, thời điểm đó tại bãi chưa có hệ thống tưới nước nên bụi tro thổi bay vào nhà dân. Cùng với khói đen phát ra, gió thổi vào khu dân cư nên họ bức xúc, phản đối.

Theo ông Sang, mặc dù những bất cập trên đã được doanh nghiệp khắc phục nhưng vẫn không giải quyết được tận gốc. Ông cho rằng bài toán nan giải đặt ra hiện nay là phải làm sao giải quyết triệt để lượng tro xỉ tồn dư đó. Lượng tro xỉ này cứ tích tụ dần thì nay mai sớm trở thành “núi”. 

Ông Sang cho biết trước đây từng có công ty đề xuất phương án dùng tro xỉ san lấp nhà máy, nhưng thấy phương án không khả thi nên địa phương không chấp thuận. 

“Giờ mới chỉ có một nhà máy hoạt động mà đã như vậy, sau này khi cả năm cùng hoạt động thì không biết bãi tro xỉ sẽ còn ảnh hưởng như thế nào” - ông Sang nói.