Không ít người dùng lẫn báo giới Mỹ tin rằng xe điện Trung Quốc "không có cửa" ở thị trường này. Họ cho rằng khả năng sản xuất, chất lượng và công nghệ xe điện Trung Quốc còn cách biệt rất xa các hãng lâu đời.

Nhưng phóng viên Kevin Williams của InsideEVs, một trong những chuyên trang xe điện xuất hiện sớm nhất tại Mỹ, đã đến triển lãm ô tô Bắc Kinh 2024 (vừa kết thúc đầu tháng 5 qua) và đưa ra những nhận định gây sốc.

Nhầm lẫn tai hại về xe điện Trung Quốc

Theo phóng viên của InsideEVs, anh đã trò chuyện với nhiều chuyên gia ngành xe, kỹ sư và cả đồng nghiệp (phóng viên) về mảng xe điện. Rất nhiều người trong số họ tin rằng nền công nghiệp xe điện Trung Quốc là không bền vững. Họ đánh giá xe điện Trung Quốc chỉ là những cỗ máy do thám và thu thập thông tin người dùng rẻ tiền.

Họ thật sự tin rằng nếu thị trường Trung Quốc thực sự cởi mở, minh bạch, sẽ chẳng có ai mua xe "made in China".

Nhưng sau chuyến đi đến Trung Quốc, Kevin Williams đánh giá niềm tin này là sai lệch.

"Câu chuyện thực tế về làng xe Trung Quốc khác rất nhiều so với niềm tin và tầm nhìn phương Tây về thị trường này. Không quá nếu nói rằng các hãng xe phương Tây đang thất thế trong mảng xe điện và lỗi là của chính họ", anh viết.

Ấn tượng ban đầu

Trong chuyến đi Trung Quốc, Kevin Williams có chuyến viếng thăm tổng hành dinh Geely ở Hàng Châu và gặp gỡ lãnh đạo của công ty tại đó. Sau đó, anh cùng các phóng viên khác bay tới Bắc Kinh tham dự triển lãm rồi dành thêm một ngày thử nghiệm hàng loạt xe điện Trung Quốc tại một trường đua riêng, trong đó phần lớn là xe thuộc Tập đoàn Geely (trừ Volvo và Polestar).

Chiếc xe đưa Kevin Williams và các phóng viên từ Thượng Hải tới Hàng Châu là Zeekr 009 - dòng MPV chung khung gầm với Volvo EM90.

So sánh với những dòng xe đồng cỡ đã lái như Cadillac Escalade hay Lincoln Navigator, Kevin Williams đánh giá Zeekr 009 dù có cùng giá (khoảng trên 80.000 USD) nhưng mang lại cảm giác gần gũi hơn nhiều.

Nội thất xe vẫn đảm bảo yếu tố sang trọng, như ốp gỗ/kim loại đánh bóng, trần bọc Alcantara hay ghế đơn sau cao cấp. Kết hợp với sự yên tĩnh của một chiếc xe điện, Kevin Williams ngủ quên lúc nào không hay.

Những mẫu xe của Geely sau đó Kevin Williams có dịp trải nghiệm đều mang lại chung cảm nhận. Từ thương hiệu hạng sang như Zeekr hay Lynk & Co hay phổ thông như Galaxy, Kevin Williams đều đánh giá: "Chúng toát lên vẻ hiện đại, công nghệ cao và được chăm chút nhiều tới tiểu tiết - điều mà rất nhiều xe phương Tây hiện tại không làm được".

Geely Galaxy E8 bằng cỡ và bằng giá Honda Accord. Cabin xe có một màn hình 4K OLED trải gần như hết chiều dài táp lô. Đây không phải một giao diện tối ưu cho người dùng (vì không có hệ thống điều khiển vật lý). Nhưng điều Levin đánh giá cao là "tại phương Tây nhiều xe sang cũng không có được một cấu hình như trên, chứ chưa nói xe phổ thông".

Theo Kevin Williams, cảm ứng trên màn hình hoạt động tốt, giao diện tiện lợi, các tính năng quan trọng được hiển thị rõ, hệ thống điều khiển điều hòa hay âm lượng cũng luôn trong tầm tay người dùng ở mọi thời điểm chứ không cần truy cập qua vài lớp danh sách.

Mở mang tầm mắt với xe điện Trung Quốc

Khi trải nghiệm xong Zeekr 009 hay Galaxy E8, Kevin Williams cho rằng đây là những trường hợp cá biệt mà xe Trung Quốc tốt hơn kỳ vọng. Tuy nhiên, "những ngày sau đó tại triển lãm Bắc Kinh đã chứng minh tôi hoàn toàn sai", anh viết.

Khi đến nơi, anh vô cùng ngạc nhiên trước cảnh "nhìn đâu cũng là người", dù chỉ là ngày dành cho báo chí. Không có sự vắng vẻ, tiêu điều của nhiều kỳ triển lãm quốc tế gần đây.

Triển lãm Detroit tháng 9-2023 chỉ có 1 xe mới ra mắt, 2 xe facelift. Cả 3 đều không phải xe điện. Triển lãm Bắc Kinh 2024 có tới hơn 100 xe mới ra mắt, phần lớn là xe điện từ hàng chục thương hiệu nội địa lẫn quốc tế.

"Mỗi hãng đều cố gắng "cắn" một phần dù chỉ là rất nhỏ của miếng bánh khổng lồ gọi tên thị trường xe Trung Quốc - hiện vẫn là thị trường xe số 1 thế giới", Kevin Williams nhìn nhận.

Nhưng sự đông đúc hay lượng xe mới chưa phải điều khiến Kevin Williams ấn tượng nhất.

"Đáng ngạc nhiên hơn, phần lớn trong số hàng trăm xe điện trưng bày tại sự kiện có độ ấn tượng và thuyết phục gấp đôi dòng xe Geely tôi đã tự mình trải nghiệm. Điểm chung của chúng là đều có chất liệu tốt, công nghệ (đặc biệt là mảng giao tiếp và giao diện người dùng) hay tầm giá đều ở mức rất tốt", anh cho hay.

Một thực tế khá thú vị Kevin Williams phát hiện ra khi tham dự triển lãm ô tô Trung Quốc. Đó là các hãng xe Trung Quốc không mấy quan trọng việc quảng cáo tầm vận hành. Đại diện của Zeekr lý giải cơ sở hạ tầng sạc công cộng của Trung Quốc đủ tốt để người dùng không cần quá bận tâm vì vấn đề trên. Do đó, các yếu tố như tầm vận hành hay tốc độ sạc nhanh chẳng mấy khi được ưu tiên quảng bá.

Thay vào đó, các hãng xe Trung Quốc chọn công nghệ làm võ đài. Hàng loạt tên tuổi làng xe cố gắng kết nối với các ông lớn công nghệ.

Chẳng hạn, Geely hợp tác với Baidu - được xem là "Google của Trung Quốc" - để ra mắt dịch vụ kết nối và xe tự lái JiYue. IM Motors là một thương hiệu cao cấp do SAIC hợp tác với đại gia mảng thương mại điện tử Alibaba. Harmony Intelligent Mobility Alliance là liên minh giữa Aito, Changan, BAIC, Chery với Huawei.

Chính các đại gia công nghệ cũng tự lấn sân sang mảng xe điện, điển hình là Xiaomi.

Kevin Williams cho biết gian hàng nào của các thương hiệu Trung Quốc cũng đầy ắp người xếp hàng xem xe. Để xem Xiaomi SU7, khách tham quan phải chờ 2 tiếng.

Nhưng gian hàng quốc tế vắng hơn rất nhiều. Buick có 2 xe concept mới ra mắt là Electra L và Electra LT nhưng gần như không có ai thăm hỏi. Mazda EZ-6 - dòng xe được kỳ vọng thế chỗ Mazda6 - cũng chỉ có một số ít phóng viên quan tâm. Tương tự là gian hàng của Toyota với cặp đôi SUV bZ4X và bZ3C tiền sản xuất.

Will Sundin của tờ China Driven cho hay: "Người Trung Quốc không quan tâm tới xe concept. Họ muốn một chiếc xe có thể mua và lái đi luôn".

Sundin cũng cho biết lý do các hãng xe quốc tế ít được quan tâm là "điện hóa quá chậm", có phần mềm chất lượng thấp và giá trị mang lại kém.

Một dẫn chứng là Chevrolet mang concept Equinox EV đã trưng bày ở Mỹ từ... 2 năm trước đến Bắc Kinh. Xe không mở cửa, không cho khách tham quan xem nội thất cho tới tận ngày hôm sau. Hãng cũng cho biết luôn dòng xe này không bán tại sự kiện.

Tại gian hàng Buick, mẫu xe được chú ý nhất là Velite 6, một dòng wagon điện được ưu tiên làm... xe taxi hoặc xe công nghệ vì rẻ. Đây là một thành công đáng buồn vì Buick luôn nhắm vào phân khúc hạng sang.

Theo Kevin Williams, Velite 6 sở hữu cabin của một chiếc Chevrolet Malibu đời cũ. Xe điện Trung Quốc luôn cố gắng khoác lên lớp áo tân tiến, hiện đại và chất lượng nhất có thể. Còn Velite 6 như bước ra từ thời kỳ đồ đá với vật liệu nhựa cứng thô kệch và màn hình bé tí.

"Tôi chợt nhận ra rằng tình cảnh hiện tại của Buick cũng giống như thời kỳ thập niên 1980. Khi đó, các hãng xe Mỹ cảm thấy họ có thể bán bất cứ xe cổ lỗ nào ra thị trường mà khách hàng vẫn phải mua vì không có lựa chọn. 

Tuy nhiên, đây là một giai đoạn rất khác. Họ không làm được thì... đã có các hãng xe Trung Quốc khác làm hộ", Kevin Williams cảm thán.

Kevin Williams cho rằng Buick và nhiều thương hiệu khác chỉ muốn bán xe nào phù hợp với mong muốn (hay những gì có sẵn) của mình.

Trong khi đó, các hãng Trung Quốc bán xe theo tôn chỉ: Khách muốn gì, bán thứ ấy. Người Trung Quốc muốn màn hình lớn? Xe Trung Quốc sẽ có màn hình lớn. Người Trung Quốc muốn hát karaoke trong xe? Gần như xe Trung Quốc mới nào cũng có tính năng trên.

Phàn nàn cũng chẳng giải quyết được gì

"Việc thị trường Mỹ phàn nàn về cạnh tranh thiếu công bằng là có thể hiểu được từ góc nhìn của họ. Tuy vậy, khi đã được tự mình cảm nhận sự chênh lệch giữa xe điện đại chúng Trung Quốc và Mỹ, tôi cảm thấy như đó chỉ là một trong những lý do họ sử dụng để không muốn hoàn thiện bản thân", Kevin Williams chỉ trích.

Anh tỏ ra buồn lòng khi thấy các hãng xe quốc tế để Trung Quốc nắm giữ chuỗi cung ứng linh kiện xe điện trước, để người Trung Quốc vượt mặt ở mảng công nghệ xe điện trước. Các hãng cũng không hoàn thiện và cập nhật sản phẩm liên tục theo nhu cầu của khách hàng, như người Trung Quốc đang làm.

Ngay cả Tesla, niềm tự hào của nền công nghiệp xe điện Mỹ, cũng bị đánh giá là ngủ quên trên chiến thắng. Kevin Williams chỉ trích đây là thương hiệu "lười" cập nhật xe nhất. Thiết kế các dòng xe gần như giữ nguyên dù xe đã có mặt trên thị trường nhiều năm.

Tại triển lãm ô tô Bắc Kinh 2024, hãng thậm chí còn không có gian hàng, dù Trung Quốc là thị trường tiêu thụ xe Tesla bậc nhất. CEO Elon Musk đến thăm sự kiện như "làn gió thoảng qua" và rời đi để bàn chuyện làm taxi tự lái với quan chức Trung Quốc.

Volkswagen mang các dòng xe điện ID tới Trung Quốc để rồi phải hứng chịu chỉ trích lớn từ người dùng vì phần mềm chưa hoàn thiện. Nissan từng là "vua" sedan ở Trung Quốc và có xe điện Leaf sớm nhất thị trường lại chọn kết hợp Sylphy. Giờ chiếc Leaf đã lỗi thời và bị đào thải ở Trung Quốc.

Cuối cùng, Kevin Williams cho rằng: "Các hãng xe quốc tế có nên tự nhìn nhận lại mình trước khi hướng mũi dùi công kích về phía các hãng xe Trung Quốc - những người có sản phẩm tốt hơn mình ở thời điểm hiện tại?".

Anh cho rằng việc Chính phủ Trung Quốc trợ giá xe điện chỉ đóng một vai trò nhỏ trong thành công của các hãng xe này. Một yếu tố đóng góp không nhỏ chính là sự lười biếng, "kiêu ngạo đến khó tin" của các hãng xe truyền thống.

"Nếu Mỹ và châu Âu cấm xe điện Trung Quốc, người hưởng lợi có lẽ sẽ không phải người dùng những khu vực này. Động thái trên sẽ chỉ khiến các hãng xe tiếp tục thờ ơ trong việc cải thiện các dòng xe điện của mình", Kevin Williams kết luận.

BMW, Mercedes 'không cần' EU bảo vệ bằng cách áp thuế với xe điện Trung Quốc

Được EU bảo vệ bằng cách áp thuế lên xe điện Trung Quốc chưa chắc đã là niềm vui với các hãng xe trong khu vực như BMW, Volkswagen, Mercedes-Benz.