Phóng to

Đại diện phái đoàn Nhật, ông Hiroshi Minami (trái), chia sẻ nỗi đau mất mát với ông Naderev Yeb Sano, đại diện Philippines, tại hội nghị COP19 ở Warsaw - Ảnh: Reuters

AFP mô tả cảm xúc như dâng trào khi ông Yeb Sano rơi nước mắt và tuyên bố tuyệt thực trong suốt thời gian hội nghị diễn ra.

Xin trích dịch bài phát biểu này:

Cách đây chưa đầy 11 tháng ở Doha, phái đoàn tôi đã kêu gọi thế giới... mở mắt nhìn sự thật lồ lộ mà chúng ta đang đối mặt... bởi khi đó chúng tôi phải đương đầu với một cơn bão tàn phá khiến cho nó trở thành thảm họa đắt đỏ nhất trong lịch sử Philippines. Bởi vậy gần một năm sau, chúng ta không thể tưởng tượng nổi một tai họa tàn khốc hơn còn có thể xảy ra. Với sự xoay chuyển tàn ác của số mệnh, đất nước tôi đang bị thử thách bởi cơn bão địa ngục tên là siêu bão Haiyan mà các chuyên gia mô tả là cơn bão lớn nhất từng xảy ra trong suốt lịch sử loài người được ghi nhận... Nó không giống với những thứ chúng tôi đã trải qua trước đây, hay đúng hơn là không giống với điều gì mà bất cứ quốc gia nào từng trải qua... Điều đó còn chưa đủ, một cơn bão khác đang hình thành trong vùng nước ấm ở bờ tây Thái Bình Dương. Tôi rùng mình khi nghĩ tới một cơn bão khác sẽ tấn công chính những nơi mà người dân còn chưa gượng sức để đứng dậy nổi.

Với bất cứ ai còn tiếp tục phủ nhận thực tế rằng đó là biến đổi khí hậu, tôi xin thách các ngài bước ra khỏi tháp ngà của mình và rời khỏi chiếc ghế bành êm ấm. Tôi thách các ngài dám đến các đảo ở Thái Bình Dương, ở Ấn Độ Dương và nhìn mực nước biển đang dâng lên; đến những vùng đồi núi ở Himalayas và Andes để nhìn các cộng đồng đang đương đầu với lũ lụt do băng tan; đến vùng Bắc cực nơi các cộng đồng bấu víu vào các đỉnh băng đang nhanh chóng thu hẹp; đến các vùng đồng bằng rộng lớn, vùng sông Hằng, Amazon, sông Nile nơi sinh mạng và sinh kế đang bị nhấn chìm... Và nếu như thế vẫn chưa đủ, các ngài có lẽ nên đến thăm Philippines luôn bây giờ.

Khi Trái đất ấm lên, điều đó cũng sẽ bao gồm cả các đại dương. Năng lượng trữ trong các vùng nước ngoài biển Philippines sẽ tăng độ mạnh của các cơn bão và xu hướng mà chúng ta thấy bây giờ là các cơn bão hủy diệt hơn sẽ trở thành chuẩn mới. Điều đó sẽ có tác động sâu sắc tới nhiều cộng đồng của chúng ta, nhất là những ai phải vật lộn với thách thức kép từ khủng hoảng phát triển và khủng hoảng biến đổi khí hậu. Các cơn bão như Haiyan và tác động của nó tượng trưng cho lời nhắc tỉnh táo tới cộng đồng quốc tế rằng chúng ta không thể trì hoãn hành động về khí hậu. Warsaw phải mang đến tham vọng mạnh mẽ và phải tập hợp ý chí chính trị để giải quyết biến đổi khí hậu.

Những gì đất nước tôi đang trải qua từ sự kiện thời tiết cực đoan đó là sự điên rồ. Cuộc khủng hoảng khí hậu là sự điên rồ. Chúng ta có thể chấm dứt sự điên rồ ấy. Ngay tại đây ở Warsaw.

Đây là hội nghị các bên lần thứ 19 nhưng chúng ta có lẽ không nên đếm nữa, bởi vì đất nước tôi không chấp nhận là chúng ta cần đến COP30 hay COP40 mới giải quyết biến đổi khí hậu... Chúng ta không thể ngồi nhìn vô vọng vào sự bế tắc khí hậu quốc tế này. Giờ là lúc hành động. Chúng ta cần có lộ trình khí hậu khẩn cấp...

Bây giờ, nếu các ngài cho phép, tôi xin nói ở khía cạnh cá nhân hơn. Siêu bão Haiyan đã đổ vào quê hương của gia đình tôi và sức tàn phá gây choáng váng... Đến giờ, tôi đau khổ khi chờ tin về tính mệnh người thân của tôi. Điều cho tôi thêm sức mạnh và sự giải tỏa là khi em trai tôi liên lạc được với chúng tôi để báo là cậu ấy đã sống sót qua đợt tấn công dữ dội. Hai ngày qua, cậu ấy đã đi gom xác người bằng đôi bàn tay của mình. Cậu ấy đói và kiệt sức vì thực phẩm chưa thể đến được với những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Để đoàn kết với đồng bào tôi đang đấu tranh để tìm thức ăn ở nhà và với em trai tôi, người chưa ăn gì suốt ba ngày qua, với tất cả lòng kính trọng ông chủ tịch, tôi không hề có ý không tôn trọng sự hiếu khách tử tế của ông, bây giờ tôi sẽ bắt đầu tình nguyện nhịn ăn vì khí hậu. Điều đó có nghĩa là tôi sẽ tự nguyện không ăn trong COP này cho đến khi nhìn thấy một kết quả có ý nghĩa.