Hậu quả của tình trạng này là hàng trăm nghìn hộ dân ở các quận, huyện vùng ven của thành phố đang phải sống chung với rác thải và sử dụng nguồn nước không hợp vệ sinh.

Đến các quận, huyện vùng ven của TP.HCM, hình ảnh dễ thấy nhất là những dòng kênh nước đen ngòm, bốc mùi hôi thối.

Dù là những người trực tiếp chịu hậu quả, nhưng một bộ phận không nhỏ người dân ở những địa phương này vẫn hồn nhiên vứt rác và xả chất thải ra sông, kênh rạch.

Hiện tượng này phổ biến ở các quận 9, Thủ Đức, Bình Tân, các huyện Củ Chi, Hóc Môn, Nhà Bè.

Tình trạng ô nhiễm càng nghiêm trọng hơn khi nước thủy triều xuống thấp. Trong đó, đáng lo ngại nhất là nước thải khu vực dân cư, cụ thể là nước thải sinh hoạt nhiễm phân chảy tràn trên mặt đất.

Hiện nay, khi nguồn nước mặt trên các sông, kênh, rạch ở các quận, huyện ngoại thành của thành phố đã bị ô nhiễm nặng và không thể sử dụng thì người dân chuyển sang khai thác nước ngầm từ các giếng khoan. Tuy nhiên, nguồn nước này cũng đang bị ô nhiễm nặng.

Qua phân tích của ngành y tế TP.HCM, trong hơn 100 mẫu nước đang được các hộ dân sử dụng tại quận 9, quận Thủ Đức và các huyện Nhà Bè, Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi đều bị nhiễm vi sinh vật với nồng độ rất cao.

Vậy mà mỗi ngày vẫn có khoảng 600.000m³ nước ngầm được người dân ở các quận, huyện ngoại thành của thành phố khai thác và sử dụng.

Nguồn nước thải từ thượng nguồn ở các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương chảy ra sông Sài Gòn và sông Đồng Nai cũng góp phần không nhỏ làm cho nguồn nước ở TP.HCM ô nhiễm hơn.

Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều căn bệnh nguy hiểm cho người dân TP.HCM khi sử dụng nguồn nước này, nhất là bệnh đường ruột và bệnh ngoài da.

Một nguyên nhân khác khiến tình trạng ô nhiễm trên các sông, kênh, rạch tại TP.HCM ngày càng trầm trọng là do ý thức của một bộ phận người dân còn thấp, trong khi đó, công tác quản lý về môi trường của các ngành chức năng và chính quyền địa phương của thành phố còn nhiều hạn chế.

Theo số liệu từ Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, hiện nay, thành phố có khoảng 3.300 nguồn thải từ các cơ sở sản xuất, thương mại, dịch vụ. Trong số đó, chỉ có khoảng 35% nguồn thải được xử lý.

Các thành phần như nhu cầu oxy sinh học (BOD5), nhu cầu oxy hóa học (COD), chỉ tiêu vi sinh (Coliform), hàm lượng chất lơ lửng (SS), kim loại nặng… đều vượt tiêu chuẩn từ vài chục đến cả nghìn lần cho phép.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học về môi trường, nếu cứ đối xử với môi trường như hiện nay, chỉ đến khoảng năm 2035-2050, toàn bộ nguồn nước mặt của TP.HCM sẽ không thể sử dụng được vì ô nhiễm quá nặng.

Để trả lại môi trường sống trong lành cho người dân nông thôn, bên cạnh việc tuyên truyền vận động, nâng cao nhận thức của cộng đồng, chính quyền các cấp TP.HCM cần có hình thức xử phạt thích đáng đối với hành vi xả rác và chất thải bừa bãi ra môi trường.