Phóng to

Nuôi cấy vi khuẩn ở bệnh viện tại Antwerp (Bỉ) - Ảnh: AFP

Trong báo cáo “Vi khuẩn kháng thuốc” công bố ngày 30-4, WHO khẳng định tình trạng thuốc kháng sinh mất hiệu lực trước nhiều loại vi khuẩn đang trở nên phổ biến khắp thế giới. Báo cáo lấy dữ liệu từ 114 quốc gia cho biết hiện nhiều vi khuẩn thậm chí có thể kháng những loại thuốc kháng sinh mạnh nhất thuộc nhóm carbapenem và chúng được gọi là “siêu vi khuẩn”.

“Chúng ta đang phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng, và mọi dấu hiệu cho thấy nó sẽ ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn - trợ lý tổng giám đốc WHO Keiji Fukuda nhấn mạnh trong báo cáo - Thế giới đang chuyển sang giai đoạn hậu kháng sinh, nơi những lây nhiễm thông thường và các chấn thương nhỏ nhặt cũng có thể gây chết người. Nếu chúng ta không thay đổi cách sản xuất và sử dụng thuốc kháng sinh, hậu quả sẽ rất thảm khốc”.

Cực kỳ nguy hiểm

Báo cáo của WHO cho biết do tình trạng lạm dụng và sử dụng sai mục đích thuốc kháng sinh, rất nhiều loại vi khuẩn đã phát triển cơ chế chống kháng sinh, trong đó có bảy loại đặc biệt nguy hiểm. Vi khuẩn MRSA sát hại hơn 19.000 người ở Mỹ mỗi năm, vượt xa HIV/AIDS. Tại một số khu vực ở Mỹ, tỉ lệ MRSA chống kháng sinh lên tới 90%.

Số người thiệt mạng ở châu Âu vì MRSA cũng tương tự. Theo báo cáo, tỉ lệ gây tử vong của MRSA dạng “siêu vi khuẩn” lên tới 64%. Trong khi đó, thuốc kháng sinh cũng đang dần trở nên vô dụng trước vi khuẩn K. pneumoniae gây viêm phổi và nhiễm trùng, cũng như vi khuẩn E.coli.

WHO cho biết ở một số quốc gia, ngay cả thuốc kháng sinh nhóm carbapenem, “vũ khí cuối cùng” khi mọi loại thuốc đều bất lực, cũng đầu hàng trong 50% trường hợp nhiễm K. pneumoniae. Bệnh lao cướp đi sinh mạng của khoảng 150.000 người trên thế giới mỗi năm và “siêu vi khuẩn” lao có thể chống lại mọi loại kháng sinh.

Theo WHO, tình trạng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh đặc biệt nghiêm trọng ở châu Phi, châu Mỹ, Nam Á, Đông Nam Á và Trung Đông. WHO cũng lo ngại tình trạng vi khuẩn kháng thuốc sẽ khiến bệnh cúm và những chấn thương thông thường trở nên nguy hiểm hơn. “Việc một đứa trẻ ngã từ xe đạp và bị nhiễm trùng chết là chuyện hiếm khi xảy ra. Nhưng đó sẽ là điều chúng ta phải đối mặt trong tương lai” - báo Anh Daily Mail dẫn lời bác sĩ Danilo Lo Fo Wong, cố vấn cao cấp của WHO.

Hồi chuông cảnh tỉnh

Báo cáo của WHO khẳng định điều đầu tiên chính quyền các nước cần làm là ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm bằng các biện pháp cụ thể như xây dựng môi trường vệ sinh, đảm bảo nguồn cung nước sạch, kiểm soát chặt chẽ nguy cơ lây nhiễm ở các cơ sở y tế, thực hiện hiệu quả các chương trình tiêm chủng... Mục tiêu là giảm sự phụ thuộc vào thuốc kháng sinh.

Thứ hai, WHO cho rằng các chính phủ phải thắt chặt quy định kiểm soát và sử dụng đúng cách thuốc kháng sinh. Các bệnh viện, chuyên gia y tế chỉ được phép kê đơn thuốc kháng sinh khi thật sự cần thiết. Các bệnh nhân chỉ nên dùng thuốc kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ, không uống thuốc nửa vời, lập tức ngừng dùng thuốc khi khỏe lại và không dùng thuốc còn thừa...

WHO cũng kêu gọi ngành công nghiệp dược đầu tư phát triển các loại thuốc kháng sinh mới. Trên thực tế trong vài thập niên qua, các hãng dược toàn cầu mới chỉ sản xuất thêm một vài loại thuốc kháng sinh. “Nhiều loại kháng sinh mới đưa ra thị trường không thật sự mới, chỉ là biến thể của những loại kháng sinh cũ. Do đó có nguy cơ vi khuẩn phát triển cơ chế kháng thuốc nhanh hơn” - bác sĩ Lo Fo Wong cho biết.

Theo báo Guardian, Tổ chức Thầy thuốc không biên giới (MSF) cho rằng báo cáo của WHO nên là “hồi chuông cảnh tỉnh” để chính phủ các nước và ngành công nghiệp dược đầu tư sản xuất các loại kháng sinh mới giá rẻ, phù hợp với nhu cầu của các nước đang phát triển.