Món bánh ngào thương nhớ
Kể từ sau khi bà mất, thấm thoát đã gần hai mươi năm nay, gia đình tôi vẫn giữ truyền thống cũ làm bánh ngào để cúng lễ.
Theo thời gian, bánh ngào không chỉ là món ăn được chế biến trong những thời điểm nhàn rỗi nhà nông mà còn có mặt trong nhiều nghi lễ truyền thống của người Việt.
Chẳng thế mà quê tôi có câu ca:
"À ơi hoa bưởi hương đưa
Bánh ngào ngọt lịm chờ anh thưa một lời"
Nếu ở miền Bắc có bánh trôi chay thì ở xứ Nghệ quê tôi có bánh ngào đường. Bánh ngào khác với bánh trôi ở chỗ dùng mật mía để nấu là chủ yếu, những viên bánh to gấp bốn năm lần bánh trôi.
Bánh trôi được người dân xứ Bắc sử dụng chủ yếu vào ngày Tết Hàn thực mùng ba tháng ba. Còn bánh ngào thì ngoài việc dùng để thay thế bánh trôi trong ngày mùng ba tháng ba, người dân làng tôi còn sử dụng loại bánh ngọt ngào này để cúng giao thừa, cầu mong một năm nhiều trọn vẹn, hanh thông.
Vốn được làm từ bột nếp, mật mía, gừng và ít lạc để nguyên, bánh ngào mang một dư vị đặc biệt, cuốn hút người ăn. Theo lời bà ngoại tôi kể thì tên của bánh có vùng gọi là "ngào", vốn là một động từ gần nghĩa với "nhào" trong động tác nhào nặn khi làm ra bánh.
Để làm nên chiếc bánh này, người xưa phải tốn công ngào đều cho bột dẻo nhuyễn, do đó họ lấy động tác ấy để đặt tên cho bánh. Nhưng cũng cùng loại bánh ấy có nơi lại gọi là bánh mật, do bánh sau khi được nặn xong sẽ được luộc qua, vớt ra và thả ngập trong mật.
Cách nấu bánh ngào mật mía theo chia sẻ của mẹ tôi thì phải chọn được mật sao cho vàng óng, không chua cũng không khét. Ngoài ra, món bánh ngào sẽ càng tuyệt vời hơn khi có sự hòa quyện với hương thơm của hoa bưởi, lá dứa thơm và gừng cay.
Nếp nên ưu tiên chọn loại thơm dẻo, bột nhồi thì không được quá khô hoặc quá ướt. Nhân bánh thông thường được nấu bằng đậu xanh đồ lên giã mịn, trộn với đường. Đặc biệt hơn, ở một số vùng, người dân sẽ cho thêm thịt quay vào nhân để ăn cho ngậy, tạo cảm giác khác lạ cho ngày Tết.
Với nhiều người dân làng tôi, để có được những chiếc bánh ngào hoàn hảo, đòi hỏi các công đoạn phải được chăm chút cẩn thận. Đầu tiên, người làm bánh cần chọn được loại gạo nếp thơm dẻo đem xay bột mịn.
Ngày xưa, khi chưa có máy móc hiện đại như bây giờ nên muốn làm bánh ngào thì phải dùng cối xay bằng đá để xay bột. Tôi thường đứng lặng lẽ một góc nhỏ ở chái bếp đơn sơ nhìn bóng lưng gầy gò của mẹ xay bột từ cối đá, cảm giác biết bao nỗi ấm áp hân hoan vào một mùa vui như cũng từ đó mà bắt đầu.
Sau khi bột mịn, mẹ tôi thường sẽ cho nước vừa đủ vào để bắt đầu ngào thành bánh. Thao tác đơn giản này cũng đòi hỏi độ tỉ mỉ vì nước nhiều quá bột sẽ bị nhão khó ngào, rưới lên một chút muối. Còn muốn có độ béo thì có thể thêm vào vài giọt dầu ăn, lúc ngào phải đều tay.
Đây cũng là công đoạn mà bọn trẻ con chúng tôi thường được huy động để phụ giúp bà và mẹ mỗi khi làm bánh. Sau khi ngào xong, ta sẽ nhón từng nhón bột lọt trong năm ngón tay nặn thành hình chiếc bánh tròn dẹt, cho đến khi mặt bánh phẳng, bột không còn dính vào tay là được.
Nồi bánh ngào
Trong khi chị em chúng tôi nhào bột thì mẹ tôi tranh thủ ra khu vườn sau nhà hái gừng tươi. Gừng tươi sau khi rửa sạch sẽ được mẹ tỉ mẩn cạo vỏ và xắt thành sợi. Bánh sau khi nặn xong, mẹ tôi thường luộc bằng nước sôi tầm hai phút, cho đến lúc bánh nổi lên thì vừa chín vớt ra cho ráo.
Tiếp theo, mẹ tôi sẽ cho mật mía vào nồi đun sôi, tùy vào khẩu vị ngọt, nhạt của gia đình mà có thể gia giảm thêm nước sôi để mật không quá kháy.
Sau đó, mẹ cho bánh đã luộc qua vào nồi mật, thong thả cho những sợi gừng vào đun tầm ba đến năm phút bánh sẽ ngấm mật, đủ chín thì nhấc xuống khỏi bếp, cho ra âu hoặc đĩa để bày biện cúng đơm, thưởng thức.
Người Việt Nam xưa thường có câu: "Đẹp vàng son, ngon mật mỡ", rồi lại có câu: "Anh thưa với mẹ cùng cha/ Nếp mà lộn tẻ, lựa ra hay đừng?" muốn hàm chỉ rằng những sản vật như mật mía, lúa nếp là những thức quý giá trong nhà.
Do đó, người dân quê tôi phải có dịp lễ lạt, cúng đơm mới mang những sản vật ấy ra mà làm nên những món ăn dâng cúng tổ tiên, ông bà.
Bánh ngào theo tôi vẫn ngon nhất khi được ăn nóng, được tỉ mỉ múc ra từng bát nhỏ, vừa ăn vừa thổi mới cảm nhận được hết hương vị.
Những ngày đầu năm mới, khi tiết trời còn giá rét, được ngồi quây quần cùng gia đình, cảm nhận vị bùi của nhân, thơm dẻo của nếp hòa quyện cùng với vị ngọt vừa đậm vừa thanh lại thơm nồng của gừng và mật, mà thấy lòng ấm áp và hân hoan đến lạ kỳ.
Nặn bánh ngào
Bánh mật - bánh ngào xứ Nghệ có vị thơm, bùi, dẻo của bột nếp, quyện với vị ngọt của mật mía, và vị cay the của gừng ăn rất ngon.
Giờ đời sống khấm khá, thời gian rảnh rỗi người dân quê tôi có thể làm món bánh này bất cứ lúc nào thích ăn. Nhưng để tận hưởng hết vị ngon của nó thì phải ăn vào những ngày Tết.
Những ngày đầu xuân, khi hương trầm phảng phất, thời tiết se lạnh, bụng đang thừa mứa những dưa hành, thịt mỡ, ăn chiếc bánh ngào vào sẽ khiến ta không có cảm giác ngán ngang, lại có tác dụng trung hòa cơ thể tránh được nhiều chứng bệnh.
Hơn cả một thức ăn, bánh ngào trở thành một hồi ức ấm áp, làm dịu đi biết bao tâm tình của những người con xa xứ khi Tết đến xuân về.
"Món Tết quê nhà" cảm ơn hơn 560 bạn đọc đã gửi bài
Cuộc thi là nơi chia sẻ những bí quyết về các món ăn truyền thống ngày Tết, cũng là cơ hội cho những người con xa quê được dịp chia sẻ những cảm xúc về ngày Tết, những câu chuyện đón Tết, ký ức sum họp ấm áp, mâm Tết xa quê của bạn...
Bạn đọc có thể viết về những câu chuyện thú vị quanh mâm cơm Tết, những món ăn tình thân sum họp gia đình, những món ăn "bắt buộc" phải có trong mâm cơm ngày Tết của từng vùng miền, những món ăn đặc trưng... cũng như tâm tư về ngày Tết quê mình qua ẩm thực.
Thời gian nhận tác phẩm từ ngày 20-10 đến hết ngày 15-12-2022. Lễ trao giải dự kiến diễn ra vào ngày 31-12-2022, tác giả và tác phẩm đoạt giải cuộc thi sẽ được công bố trên giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân Quý Mão 2023.
Các bài sơ khảo sẽ được in thành sách.
Bài dự thi tối đa 1.500 chữ, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa gửi về email [email protected].
Ban tổ chức đã nhận được hơn 560 bài của bạn đọc. Danh sách bạn đọc gửi bài từ 20-10 đến ngày 8-12:
Tương Quan, Nguyễn Tín, lê tuyết, kim cương, Tuan bui thanh, Hoang Tran, Đinh Trung, Đình Tuấn Đào, Chung Thanh Huy, tran van tam, Van Hung Nguyen, Trang nguyen Thi, Mai Trang, Dung Huynh Thi, phương phương trần, Thanh Xuân Nguyễn, Anh Tu Nguyen, Ngọc Diễm, Hạnh Bảo, Anh Tran, Nhu Phuong, Le Phuc An Nguyen, An nhiên Lý, anhhung phamtruong, Khiem Thi Hoang, Dung Tran, mỹ liên phạm, Phạm Anh Tuấn, Sửu Nguyễn, Hậu Nguyễn, Quang Ngo, Quynh nhu, Thanh Nga Nguyen, Đức Anh, thuy luong, yen pham, lưu thị bình, Mai Nguyen Van, Tuan Dao Minh, Nguyễn Thị Thu, Phú Hữu Huỳnh, Đức Thọ Phạm, Vu ta tu, Le Quoc Ky, Hoà Nguyễn Văn, Le Dieu, Tuan cuong, Hải Yến Trịnh Thị, Minh Trinh, Nhien Phuong, Lê Thanh An, Tuyết Lan Lê Thị, Dũng mai Đức, Thai Hoang, Diệu Lê, Trang Nguyễn Thuỳ, Thanh Kỳ Võ, Bếp của Sen, em Nguyên, thoai ngo, Le Hoang Hiep, Tuấn Khang Nguyễn, Lê Phương Thảo, Vũ Trần,My Nguyen, Dung Ha, Yến Trinh, Minh Phung, Quang Ngo, Minh Loc Duong Van, Nguyễn Hiên, Nga Cao, Thanh Thu Nguyen, Pham Anh Tuan, Hiển Bùi, Hoai Le Thi, Lieu Nguyen, Quynh Truc, thuy chu minh, Sinh Nguyen, Ngoc Tran, phuong hoai, Toản Cao Ngọc, hoan doan, Nguyen Tuong Van, van tu nguyen, huuthinh do, Ruby Pham, Si Lecong, Cao Phan Thanh, My Nguyen, Long Bao quynh, Tôi yêu Việt Nam, Nhung Mai, Thinh Nguyen, nhi Nguyễn, Huyền Nguyễn, Thảo Ngô, Hữu Đức Nguyễn, Tuandao Minh, Duong Le Duc, Nguyen Thi Huyen Nga, Tran Hieu Nguyen, Thanh Tam, phuong hoai, Hoai Vu, Trung mai, van luong, Duc Nguyen Huu, Thi Thuy Tran, Như Hiền, Uc Nguyen, Ngoan Do, Lai Nguye, Binh Nguyen Thanh, Ha Nguyen, Thao Nguyen Hoang, Khanh Ha Ca Vo, lưu thị bình, Quốc rin Pham, Ma Tân Xứ Nẫu, duyên hồng pt, Nguyễn Thị Ánh Nguyệt, Trần Hiếu Nguyễn, my Nguyễn, Dinh Trung, Tho Ton, Tuyen nguyen, Nguyễn Thị Thùy Trang, Dung ha, Vu ta tu, Tèo cao minh, Thi dao mai, Trần Mẫn Đạt Huỳnh, giang vy, Thu Nguyễn, ngoc nguyen, Nguyễn Thi lê My, Thanh Nga Nguyen, Cook Tom, Hoc Nguyen van, tuyethuynh1964, Dieu Linh ha Thi, Dong Nguyen The, Quỳnh Iris de Prelle, Mỹ Hà Đoàn, Duy Buu, Tường Anh Linh, Tuyết Nhung Triệu, Song Dai, Dong Mây Thong, Trang Nguyễn Thị Thùy, Hạnh Bảo, Trần Hiếu Nguyễn, phước vothi, Trần Thị Thoan, vinh hoa nguyen, Đạt Nguyễn Huỳnh, Thị Hiền Lê, Phùng Mỹ Lâm, Hien Duong, Minh Út Nguyễn, Loc Le, Phuong Hoai, Binh An, Ha Thu, Nguyễn Ngọc Hùng, Kim Ngân Cao, Nga Cao, Nguyễn Văn Mai, Hồng Thắm, duc nguyen nguyen, Thi Thuy Tran, Phạm Huỳnh Luân, Dương lê Đức, Tường Anh Linh, ngoc nguyen, Thanh Tú Nguyen dat vo, Hien Le, Hoa Mai, trang pham, lang Ton That, Kim Ha Tran, ngoc nguyen, thanhtuantqn, Trieu Ve, Le Minh Hai PT, Quỳnh Chi Ngô, Chau Que Huynh Ngoc, Diep Bui, Hoi Le Quang, Peter Ben, Anh Thư Pham, Luu Cam Van, khue viet truong, Minh La Thao, Van Hung Nguyen, Xuan Thi, Nhu Y Le Huynh, Si Lecong, Dũng Mai Duc, ngoc nguyen, Nguyen Khanh Linh, Nhung Pham, Kieu Nguyen, Hương Giang Nguyen Thi, Thanh chung chi, Thắm Bùi Thị Ngọc, Hải Bùi Thị, Nguyễn Thị Huyền Nga, Thuy Ho, Khải Trần Kym nè, Nguyễn Nhật Thanh, Yên Trám, Lê Lê, Bích Ngọc, Vũ Thần, Tạ Thanh Hải, Nhà Mây, Tùng Minh, Huong nguyen, Thị Thúy Trần, Hoàng Trần, Thanh chung chi, Vu ta tu, Hạnh Nhân Le, Kim Anh Huynh, Trương Minh Thua, Thương Hoài, Thanh Le, Hành Nghĩa, Thắm Bùi Thị Ngọc, Hồng Anh Nguyen, ThienLoc Huynh, Công Nguyễn, Nẻo Về Thiện Lành, Châu Quế Huỳnh Ngọc, nghia pham, văn Tuấn, Diệu Hiền Dương, Bích Ngọc, manh hoainam, Thuy Le, Nhung Dinh, Kha Nguyen, Lý Thị Dung, Nguyễn Thị Nở, Hien Duong, Quỳnh Nguyễn, Yến Anh Nguyễn, Nguyen Hongminh, Vũ Trần, Anh Vo, Hà Trần, Thu Hien, yen pham, Nguyen Minh, Tran Dang, Lê Văn Dũng, Hiền Anh Vũ thi, tu nguyễn đình, Kha Nguyen, Minh Tran, Anh Thien Nguyen Do, Ms Hoa, Thị Mai Hien Le, Loan Mai, Anh Nguyen, Nguyen Thi Hong Minh, bsn JoLy, (BeTo) Mưc, Thảo Nguyễn Hoàng, Ngoan Đỗ, nguyen hoa binh, phuong lien du,Thiên Nhất Trần, Hà Trần, Minh Vân Lê, Nhung Dương Thị, Ngan Lam, Huong Bui, Duong Hung, Võ Bích hạnh, Đoàn Hòa, Hùng Đinh Ngọc, Lư Thế Nhã, Thắng Phạm, Nguyệt Lại, Minh Tien, Nguyen Do, Thu Hằng Trần Thị, nguyen huyen, sg wong lan, Hai Duong Thanh, Tuyet Minh Tran, Le Le, Minh Thu, Hạo Phùng, Luyen Dinh, Ngô Quốc Việt, Minh Nguyen, Huynlinh Voduong, Tran Van Thai, Hùng Đinh Ngọc, Hảo Nguyễn Như, Loan Mai, Dung Thanh, Hoang Anh Linh, Thu Hoang, Đức Anh, Bích Phạm, Đinh Lệ, Bach Phan Tran, Nguyễn Phạm Hải Dương, Thị Hương Nguyễn, Thiên Di Kim, Bích Nhàn Nguyễn Thị, Ngô Nữ thùy Linh, Vien ngoc tran, mai lương phuong, Tra My, Phạm Thị Quyên, Mỹ Châu Nguyễn Thị, Bui Ngoc Thuy, van Truong tran, tam minh, Nga Cao, lan Huong Le Thi, Hai Bui Thi, Phuc Nguyen Nhan, Yến Lê, son pham, Hong tuoi nguyen, Linh Linh, Tuan Buu Le, Dinh Trung, thanh lan, Tặng vũ, Hoai phuong tran, ngoc nguyen, Hong ha Mary, Sơn Pham, Duc Phan Tan, Hồng Nguyễn, Quỳnh Chi Nguyễn Hoang Van, Đinh Phùng Văn, uyen bao, tu mai, Ngoc Hong, Thi Nguyen, Truc Nguyen, maitao, thảo vy, Tu Hao Lam, Huyen Nguyen Thi, Từ Linh, Trúc Phương Tivi Mẹ, Mai Tao, Giao Thừa Nguyễn, Tặng Vũ, văn Trương Trần, Phương Lý, Giao Thừa Nguyễn, Hiền Trần, Nhật Linh Phạm Ngọc, Nhan Hoang, Thị Liêu, Hồng Anh Nguyễn, ...
BAN TỔ CHỨC
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận