Buổi ký kết bản ghi nhớ đầu tư hàng chục tỉ USD của Tập đoàn Đầu tư Năng lượng Trung Quốc với đại diện bang West Virginia ở Đại lễ đường Nhân dân Trung Quốc tại Bắc Kinh ngày 9-11-2017 với sự chứng kiến của Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình - Ảnh: Reuters

Chuyến công du hoành tráng của Tổng thống Mỹ Donald Trump đến Bắc Kinh tháng 11-2017 mang lại lời hứa đầu tư hơn 250 tỉ USD cho nền kinh tế Mỹ, với 1/3 có đích đến là West Virginia - một bang giàu năng lượng nhưng "nghèo rách" của Mỹ.

Theo thỏa thuận, Tập đoàn đầu tư năng lượng Trung Quốc (China Energy) sẽ chi gần 84 tỉ USD trong 20 năm để xây các cơ sở khai thác khí đốt, chuyển hóa phụ phẩm thành năng lượng và chế tạo hàng tiêu dùng tại West Virginia. Nhưng đến nay 18 tháng đã trôi qua, kế hoạch vẫn nằm trên giấy.

Đầu voi, đuôi chuột

Qua trao đổi với các quan chức, nhà lập pháp Mỹ, Đài CNBC phát hiện giao kèo với Trung Quốc được soạn thảo một cách gấp gáp cho chuyến đi Bắc Kinh của ông Trump (năm 2017), không hề tính đến các yếu tố quan trọng như an ninh quốc gia hoặc rủi ro địa chính trị.

Sau khi dự án được công bố, việc Trung Quốc tham gia xây nhà máy điện bị Ủy ban Đầu tư nước ngoài chặn ngay lập tức do quan ngại một đối thủ lớn của Mỹ sẽ nắm được cách thức vận hành mạng lưới điện liên bang. Một khởi đầu không mấy thuận lợi.

Thoạt nhìn qua, giá trị thỏa thuận với China Energy lớn hơn tất cả sản phẩm, dịch vụ West Virginia làm ra trong một năm (77,5 tỉ USD năm 2018). Ở bang miền núi này, 1/3 trên 1,8 triệu dân không có Internet, 19% sống dưới mức nghèo... nên dễ hiểu ai cũng hồ hởi trước triển vọng hàng chục ngàn việc làm được tạo ra.

Nhưng quy mô đầu tư khủng này khiến các nhà lập pháp và giới làm dầu khí ở West Virginia phải... gãi đầu. "Chúng tôi đều biết đó là một con số rất lớn, nhất là ở một bang nhỏ như của chúng tôi" - nữ thượng nghị sĩ Shelley Moore Capito nhìn nhận.

Nhưng ông Dennis Xander, chủ tịch Hãng dầu khí Denex Petroleum, mô tả rằng nếu China Energy chi trả hết cho tất cả đường ống đang xây ở West Virginia, con số chỉ mới là 25 tỉ USD. Bàn về triển vọng của món đầu tư 20 năm, ông nói ngắn gọn: "Tôi nghi lắm".

Hi vọng chưa tắt?

Theo Đài CNBC, Bộ Thương mại Mỹ - cơ quan chịu trách nhiệm thu xếp các thỏa thuận cho chuyến công du của ông Trump hồi năm 2017 - vẫn đang làm việc với phía Trung Quốc về lời hứa với bang West Virginia, nhưng kết quả là điều khó dự đoán vì các văn bản đã ký kết không có hiệu lực pháp lý.

"Công việc vẫn tiếp tục cho đến hôm nay. Tuyên bố ban đầu nói rõ đó chỉ là bản ghi nhớ, đồng nghĩa thỏa thuận chỉ đang ở giai đoạn đầu" - Đài CNBC dẫn lời người phát ngôn Bộ Thương mại.

Cuối năm ngoái, hàng chục quan chức China Energy có mặt tại TP Morgantown để dự một chương trình bồi dưỡng lãnh đạo của Đại học West Virginia. Nhưng từ đó đến nay họ chưa quay lại lần nào, món tiền duy nhất họ mang đến Mỹ là... tiêu xài du lịch.

Cũng không hẳn tất cả đều bi quan. Thượng nghị sĩ Capito cho rằng West Virginia và China Energy chỉ cần phải "cầm cự" cho đến khi Mỹ và Trung Quốc giải quyết xong các bất đồng về thương mại. Mặt khác, theo bà, hiện tại các quốc gia lắm tiền khác, như Qatar, cũng đã bày tỏ sự quan tâm đến dự án năng lượng tại Mỹ.

Nhưng đó lại là vấn đề, nếu lỡ Mỹ - Trung không thoát ra được cuộc chiến thương mại hiện tại thì sao? West Virginia chỉ là một phần của một thỏa thuận rộng hơn ông Trump đang cố đạt được với Trung Quốc.

Ở thời điểm này khó ai trả lời được câu hỏi đó, có lẽ chỉ ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mới hình dung ra được.

TTO - Nguồn tin của báo Wall Street Journal (WSJ) cho biết chính phủ Mỹ đang cân nhắc việc sẽ đặt ra yêu cầu với các nhà cung cấp thiết bị mạng 5G cho họ phải thiết kế và sản xuất ở ngoài lãnh thổ Trung Quốc.