Thời gian tới bắp biến đổi gen sẽ được trồng tại VN. Trong ảnh: nông dân huyện An Phú, tỉnh An Giang thu hoạch bắp lai - Ảnh: Đức Vịnh

Như vậy chỉ một thời gian ngắn nữa, giống bắp biến đổi gen sẽ được đưa ra thị trường. Dù cơ quan quản lý nhà nước khẳng định an toàn nhưng người dân vẫn băn khoăn...

Thực tế thực phẩm biến đổi gen đã được nhập khẩu về VN hàng chục năm nay với số lượng lên đến hàng triệu tấn mỗi năm, nhưng các cơ quan chức năng không kiểm soát và không công bố cho người dân biết để lựa chọn.

Sớm ra thị trường

Theo một số nhà khoa học, việc Bộ TN-MT cấp giấy chứng nhận an toàn sinh học cho giống bắp biến đổi gen MON 89034 và trước đó Bộ NN&PTNT đã cấp giấy xác nhận thực vật biến đổi gen đủ điều kiện sử dụng làm thực phẩm, thức ăn chăn nuôi đối với bốn giống bắp biến đổi gen là NK 603, MON 89034 (của Công ty TNHH Dekalb VN, thuộc Tập đoàn Monsanto, Mỹ) và Bt 11, MIR 162 (thuộc Công ty TNHH Syngenta VN, doanh nghiệp có vốn Thụy Sĩ) cho thấy quá trình cấp phép để đưa hạt giống biến đổi gen vào VN đã hoàn tất. 

Như vậy, các công ty hạt giống chỉ cần thực hiện thêm một đợt khảo nghiệm nữa là có thể đưa các loại bắp biến đổi gen (GMO) ra thị trường VN. Ngoài giống bắp MON 89034 kể trên, ba giống bắp còn lại cũng đang được Bộ TN-MT xem xét cấp chứng nhận.

Một trong những nguyên nhân để các cơ quan chức năng VN hào hứng với giống cây trồng biến đổi gen là khả năng kháng sâu và chống chịu thuốc trừ cỏ cao hơn so với cây trồng thông thường. Điều này mở ra cơ hội để VN tăng năng suất và sản lượng bắp trong nước, hạn chế nhập khẩu từ nước ngoài.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong năm 2013 VN đã nhập khẩu gần 2,2 triệu tấn bắp và 1,3 triệu tấn đậu tương, chưa kể trên 3 triệu tấn khô dầu đậu tương và bã bắp về phục vụ ngành chế biến thức ăn chăn nuôi.

Cho tới nay VN là quốc gia thứ hai tại khu vực Đông Nam Á sau Philippines chấp nhận đưa hạt giống bắp biến đổi gen ra đồng ruộng. Trước đó, giống bắp MON 89034 đã được cấp phép tại bảy quốc gia gồm: Canada, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Brazil, Argentina, Nam Phi và Honduras.

Một đại diện của Bộ TN-MT cho biết giống bắp biến đổi gen MON 89034 được cấp chứng nhận sau quá trình đánh giá, thẩm định kỹ lưỡng, khoa học của tổ chuyên gia và hội đồng an toàn sinh học theo đúng trình tự, thủ tục đã được quy định tại các văn bản quản lý nhà nước về an toàn sinh học đối với sinh vật biến đổi gen, mẫu vật di truyền....

Tuy nhiên, bộ này cũng yêu cầu Công ty TNHH Dekalb VN phải tổ chức quản lý, giám sát an toàn sinh học định kỳ một lần/năm và báo cáo cơ quan chức năng nếu xảy ra sự cố...

Nhập “hàng” biến đổi gen từ lâu

Nhận xét về bước đi “mở cửa” cho sản phẩm biến đổi gen, các nhà khoa học, giới doanh nghiệp cho rằng tuyên bố việc đảm bảo an toàn trong cấp phép cho hạt giống biến đổi gen của cơ quan chức năng mang tính lý thuyết nhiều hơn. Bởi hàng chục năm qua VN đã nhập khẩu hàng triệu tấn bắp, đậu tương từ các quốc gia cho phép trồng cây giống biến đổi gen, thế nhưng khi ra thị trường hầu như không bị kiểm soát hay cảnh báo cho người tiêu dùng.

Ông Lê Bá Lịch, chủ tịch Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi VN, cho biết có đến 90% bắp, đậu tương VN nhập khẩu từ các nước Mỹ, Brazil, Argentina, Ấn Độ. Trong đó, bắp và đậu tương biến đổi gen chiếm tới 80-90% sản lượng các mặt hàng này tại Mỹ, Brazil, Argentina...

“Cơ quan chức năng lấy gì đảm bảo là họ có thể kiểm soát được hàng nhập về có phải là giống biến đổi gen hay không, dù thời gian đó chúng ta chưa cho phép nhập khẩu thực phẩm biến đổi gen” - ông Lịch thắc mắc.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Xuân Dương - cục phó Cục Chăn nuôi - thừa nhận từ trước đến nay VN chưa kiểm soát vấn đề biến đổi gen trong các loại nguyên liệu chế biến thức ăn chăn nuôi nhập khẩu.

Tuy nhiên, ông Dương cho rằng khi ký kết các hiệp định thương mại với các quốc gia thì người ta không đề cập đến quản lý vấn đề biến đổi gen trong chế biến thức ăn chăn nuôi nữa.

Ông Lê Bá Lịch thắc mắc: trong hơn 1 triệu tấn hạt đậu nành nhập về VN, mỗi năm sẽ ép ra 200.000-300.000 tấn dầu ăn, phần bã còn lại mới dành cho chăn nuôi. Một phần lớn dạng sữa đậu nành, đậu hũ, bột đậu nành hay đậu nành nguyên hạt đang bán tràn lan trên thị trường cũng lấy từ nguồn nhập khẩu do “đậu nành sản xuất trong nước không đủ làm đậu hũ”.

“Những thứ đó là thực phẩm dành cho con người hằng ngày mà theo quy định phải dán nhãn nếu có nguồn gốc biến đổi gen để người tiêu dùng biết mà lựa chọn. Tuy nhiên vừa qua đã có cơ quan nào công bố vấn đề này cho người dân biết đâu?” - ông Lịch đặt vấn đề.