Cảnh trong Bạch nhật diễm hỏa

Bạch nhật diễm hỏa bất ngờ chiến thắng hai giải lớn Gấu vàng cho phim hay nhất và nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim (LHP) Berlin 2014, vượt qua hai bộ phim lớn của Mỹ là Boyhood và Grand Bupadest hotel đã cho thấy sức mạnh của "những kẻ bên lề"!

Phim minh chứng vẫn có các nhà làm phim độc lập mô tả về những thân phận bên lề trong thế giới “than đen, băng mỏng” của đất nước hơn 1,3 tỉ dân như Trung Quốc.

8 năm cho một bộ phim

Nếu Boyhood của Richard Linklater mất tới 12 năm để kể câu chuyện trưởng thành về một cậu bé đang lớn thì Điêu Diệc Nam cũng mất tám năm cho Bạch nhật diễm hỏa.

Sự khác biệt là dự án của đạo diễn Mỹ quay mỗi năm theo sự trưởng thành ngoài đời của nam diễn viên chính, còn bộ phim của đạo diễn Trung Quốc phải vật lộn với tài chính, với kiểm duyệt và nhất là với thách thức của chính bản thân người kể chuyện, để kể được một câu chuyện toàn vẹn.

Điêu Diệc Nam (sinh năm 1969) vốn là một biên kịch trở thành đạo diễn nên anh hiểu một bộ phim hay phải đi từ một kịch bản toàn vẹn. Trước Bạch nhật diễm hỏa, anh đã có hai bộ phim gây ấn tượng khá tốt, được chọn dự thi trong “Một góc nhìn khác” của LHP Cannes và tham dự khá nhiều LHP quốc tế nhưng đều bị ghẻ lạnh tại phòng vé quê nhà. Tuy nhiên Điêu vẫn không bỏ cuộc.

Sau bộ phim Night train (2007), anh âm thầm xây dựng kịch bản Bạch nhật diễm hỏa, mô tả một vụ án mạng ly kỳ ở một khu công nghiệp lạnh lẽo miền Bắc Trung Quốc, nơi những thân phận người nghèo gần như bị lãng quên và bỏ rơi trong xã hội khát khao kiếm tiền của đất nước này. Và ở nơi tăm tối ấy, rất khó để đoán được cách hành xử của con người.

Câu chuyện chính của bộ phim xoay quanh cuộc phá án của một thám tử nghiện rượu (với diễn xuất rất ấn tượng của Liêu Phàm) và một “góa phụ đen”, người liên quan đến ba vụ án mạng mà những nạn nhân đều bị giết chết tàn bạo...

Kịch bản bộ phim được sửa đi sửa lại trong lúc chờ kinh phí để sản xuất, tổng cộng mất tám năm. Trong thời gian đó, Điêu Diệc Nam hầu như không làm việc gì khác, kể cả khi có tiền để sản xuất, anh vẫn điều chỉnh kịch bản ngay trên trường quay.

Bạch nhật diễm hỏa

Một câu chuyện về bóng tối và ánh sáng

Bạch nhật diễm hỏa có nghĩa là pháo hoa ban ngày, một nhan đề ít nhiều ẩn dụ cho bộ phim khá đen tối này. Hình ảnh pháo hoa ban ngày cũng có thật, xuất hiện ở đoạn cuối của bộ phim, bừng sáng trên nền trời mùa băng giá lạnh lẽo và soi sáng gương mặt của người góa phụ Ngô Chí Trinh.

Trong khi nhan đề tiếng Anh Black coal, thin ice (Than đen, băng mỏng) vừa thể hiện hai vế đối lập, lại mang đến cho khán giả một cái nhìn trực diện về bộ phim: những đống than đen của khu công nghiệp mỏ và những lớp băng lạnh lẽo quanh năm. Than và băng cũng là hai thứ liên quan trực tiếp đến các vụ án mạng: những nạn nhân bị giết chết trên sân trượt băng và sau đó thi thể họ bị vùi trong đám than đen.

Phim của Điêu chịu ảnh hưởng các bộ phim thuộc thể loại film noir (hình sự đen) với các vụ án mạng chồng lên nhau, quá khứ xen lẫn hiện tại và sự tăm tối không chỉ ở bối cảnh mà còn ở thế giới nội tâm khó lường của nhân vật.

Bối cảnh khu công nghiệp tuyết phủ trắng xóa và những vụ án mạng ly kỳ liên quan đến sự tăm tối của con người phần nào cũng ảnh hưởng từ kiệt tác Fargo (1997) của anh em đạo diễn Coen (Mỹ).

Trong khi đó, câu chuyện điều tra của một thám tử nghiện rượu, bê bối và đôi lúc không phân thân giữa nhiệm vụ và đời riêng lại khiến người xem nhớ đến True detective, loạt phim truyền hình nổi tiếng của Mỹ mới ra mắt hai mùa.

Lối dẫn dắt phim ly kỳ, dễ gây ảo giác cho người xem rồi tạo ra một bất ngờ gây sốc lại kế thừa từ bậc thầy của dòng phim hình sự là Hitchcock...

Nhưng dù chịu ảnh hưởng hoặc khiến người xem liên tưởng đến phim này hay bậc thầy kia, phong cách cá nhân của Điêu Diệc Nam trong bộ phim này không thể trộn lẫn.

Cách anh chọn những nhân vật sống trong một khu công nghiệp gần như biệt lập với bên ngoài và tưởng như bị xã hội bỏ quên, khiến bộ phim mang đến những thông điệp mạnh mẽ về hàng trăm triệu công nhân nghèo của đất nước khổng lồ đang rùng rùng tiến về phía trước này.

Thế giới của những công nhân gần như không có gì khác ngoài công xưởng, nơi họ bán sức lao động đến kiệt sức rồi trở về khu nhà trọ tồi tàn. Họ là những thân phận bên lề và bị lãng quên, không chỉ ở đất nước tỉ dân này, mà còn tại những đất nước đang phát triển. Để rồi sự tăm tối đó dẫn họ đến với những tội ác đôi khi khó lý giải nổi về tâm lý con người.

Bộ phim của Điêu Diệc Nam nói về sự tối tăm khó lường của con người, đặc biệt là những người nghèo, nhưng nó cũng như ánh sáng của pháo hoa ban ngày, soi vào thế giới của họ để ít nhiều ta biết được họ không hoàn toàn bị bỏ quên...

Liêu Phàm đoạt giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất cùng đạo diễn Điêu Diệc Nam nhận giải Gấu vàng cho phim Bạch nhật diễm hỏa tại LHP Berlin 2014. Ảnh: Getty.

*Xem hình ảnh trong phim:

*Xem ảnh đoàn làm phim Bạch nhật diễm hỏa tại LHP Berlin: