PGS Nguyễn Thị Lâm - Ảnh: M.N

* Thưa bác sĩ, đường là thứ mà các nhà khoa học khá "kỳ thị" vì cho rằng nó ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, đường có nhiều loại, bà có thể cho biết các loại đường mà WHO và các nhà khoa học cảnh báo "có hại cho sức khỏe nếu dùng quá ngưỡng"?

-  Các loại đường được WHO khuyến cáo nên dùng trong ngưỡng an toàn bao gồm:

Đường kính: Là loại đường được sử dụng phổ biến nhất hiện nay, có thành phần 100% từ mía hay củ cải đường, vị ngọt sâu, dễ tan. Có các loại đường kính màu trắng, nâu, đường phèn…

Mật ong: Là chất lỏng hơi đặc, có màu nâu vàng, ngọt hơn đường kính, có hương thơm đặc trưng. Đường trong mật ong hoàn toàn khác so với các loại đường khác, giàu vitamin, có tác dụng làm đẹp da, tăng cường sức khỏe, có đặc tính chống vi khuẩn, do vậy nó còn được dùng để chữa đau họng, giảm ho.

Chất ngọt nhân tạo: Được làm dành cho người ăn kiêng. Nó không phải là đường và không chứa calo. Nó thường được tổng hợp từ các chất hóa học như splenda và sucralose, maltodextrin, phụ gia,… để tăng cảm giác vị ngọt và nó cũng không hề có lợi cho sức khỏe.

* Trong trái cây cũng có nhiều đường, đường trong trái cây là đường gì, có nằm trong danh mục cần hạn chế tiêu thụ không, thưa bà?

-  Đường hoa quả hay đường trái cây là fructose, còn gọi là đường fructô.

Fructose có chỉ số đường huyết (Glycemic index hay IG) rất thấp, khoảng 22, nên làm tăng glucose trong máu chậm hơn so với đường sucrose (đường mía) có IG khoảng 67.

Đường tự nhiên có trong các loại thực phẩm như trái cây, rau quả, là những thực phẩm lành mạnh có chứa nước, chất xơ và các vi chất dinh dưỡng khác.

Thị trường hiện đã có sản phẩm nước trái cây đóng chai, sử dụng nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên. Trong ảnh là nước quả đóng chai của Tập đoàn TH - Ảnh: M.N

* Con số về lượng đường được sử dụng nằm trong ngưỡng an toàn mà WHO quy định chiếm tỷ lệ bao nhiêu trong mỗi khẩu phần ăn, thưa bà?

- Theo khuyến cáo của WHO, cả người lớn và trẻ em nên giới hạn lượng đường tự do đến dưới 10% tổng lượng calo tiêu thụ. Tiêu thụ dưới mức 5% thậm chí còn tốt hơn nữa.

Đường tự do được tính không bao gồm các loại đường tự nhiên được tìm thấy trong trái cây và rau quả tươi. Không có bằng chứng khoa học nào cho rằng tiêu thụ những loại đường tự nhiên dẫn đến vấn đề sức khỏe. Vì vậy, hướng dẫn ngưỡng dùng đường an toàn không áp dụng với trái cây tươi và rau quả.

* Nếu nói đường chỉ nên chiếm 5-10% trong khẩu phần ăn thì có lẽ hơi trừu tượng. Có con số nào dễ hình dung hơn không, thưa bà?

- Để dễ hình dung, người lao động trưởng thành không nên tiêu thụ quá 50g đường mỗi ngày hoặc 12 thìa cà phê.

Tuy nhiên, đường hiện diện trong rất nhiều đồ ăn và thức uống, vì vậy không nhất thiết lượng đường mỗi người tiêu thụ là số thìa đường được nhìn thấy cho vào thức uống, mà có khi các thực phẩm, nước uống đã cung cấp đủ 50g đường/ngày rồi.

Ví dụ: 1 cốc trà sữa 500ml, với độ đường cho là 7% thì đã cung cấp 35g đường rồi; 1 cốc cà phê cho 3 thìa cà phê sữa đặc có đường thì đã 12g đường rồi, nếu ngày uống 3 cốc thì đã có 36g đường. Hay sản phẩm nước ép trái cây đóng chai thường được bổ sung đường với hàm lượng khác nhau. 

Có những loại được gọi là "nước trái cây" nhưng chủ yếu làm từ các hương liệu hóa tổng hợp, chứa rất nhiều đường, khi đi vào cơ thể sẽ gây dư thừa đường, thừa năng lượng, có hại cho sức khoẻ, rõ nhất là gây nguy cơ thừa cân béo phì và các bệnh mạn tính không lây khác như tiểu đường, tim mạch, ung thư,….

Nước quả đóng chai được sản xuất trên dây chuyền công nghệ hiện đại, chiết xuất trọn vẹn vitamin, khoáng chất quý giá từ trái cây tươi - Ảnh: M.N

* Thị trường Việt Nam hiện đã xuất hiện những sản phẩm nước ép trái cây đóng chai sử dụng nguyên liệu tự nhiên, không bổ sung đường. Những sản phẩm này lấy vị ngọt từ chính nguyên liệu làm nên sản phẩm. Ở góc độ sức khoẻ, dinh dưỡng, bà đánh giá thế nào về loại đồ uống này?

- Tôi đánh giá cao loại nước ép trái cây đóng chai sử dụng nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên và hoàn toàn không bổ sung đường. Về góc độ sức khỏe thì các thức uống này không có nguy cơ gây thừa đường, lại chứa các yếu tố có lợi cho sức khỏe như: giàu vitamin, khoáng chất, các chất xơ hòa tan, các yếu tố chống oxy hóa rất có lợi cho sức khoẻ.

Người tiêu dùng khá thích thú khi chọn mua các sản phẩm nước quả đóng chai, tiện dụng mang đi làm, đi học, đi picnic... - Ảnh: M.N

* Với những sản phẩm nước trái cây tự nhiên không đường, như bà nói là tốt cho sức khoẻ. Vậy có nên dùng thoải mái không hay vẫn nên tuân thủ theo khuyến cáo về liều lượng? Nếu tuân thủ liều lượng này thì đáp ứng được bao nhiêu % nhu cầu vitamin, khoáng chất được khuyến nghị dành cho mỗi đối tượng cụ thể?

- Với sản phẩm nước trái cây tự nhiên không bổ sung đường nên dùng theo khuyến cáo 1-2 lần/ngày. Với liều lượng này, các vitamin khoáng chất được đáp ứng 50-70% nhu cầu khuyến nghị. Phần còn lại còn do các thức ăn, rau củ cung cấp trong bữa ăn hàng ngày.