Cựu chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân (trái, giữa) bắt tay Thái tử Charles của Xứ Wales tại lễ trao trả Hong Kong về cho Trung Quốc vào năm 1997 - Ảnh chụp màn hình SCMP

Gần 23h đêm 30-6, gần trùng thời điểm Hãng tin Tân Hoa xã công bố các chi tiết của Luật an ninh quốc gia dành cho Hong Kong gồm 66 điều, Thời Báo Hoàn Cầu của Trung Quốc đăng một video với tựa đề: "Luật an ninh quốc gia đang dẫn tới việc Hong Kong 'trở về lần 2' với Trung Quốc".

Trong video là sự xuất hiện của tổng biên tập Thời Báo Hoàn Cầu Hồ Tích Tiến - người hoạt động mạnh trên mạng xã hội Twitter dù Twitter bị cấm ở Trung Quốc. Trong video cũng chiếu lại buổi lễ Anh trao trả Hong Kong về cho Trung Quốc năm 1997.

"Luật an ninh quốc gia sẽ đặt dấu chấm hết đối với sự can thiệp tùy tiện của Mỹ vào các vấn đề của Hong Kong và sự cấu kết công khai của những kẻ cực đoan ở Hong Kong với Washington để gây hỗn loạn tại thành phố. 

Đó là lý do tại sao một số người nói rằng Luật an ninh quốc gia đang dẫn tới việc Hong Kong 'trở về lần 2' với Trung Quốc. Tóm lại, đây là một giây phút quan trọng đối với Hong Kong" - ông Hồ Tích Tiến giải thích.

"Trở về lần 2" với Trung Quốc là một khái niệm mới xuất hiện gần đây. Theo báo New York Times, một số quan chức và nhà bình luận chính trị ủng hộ Bắc Kinh nói rằng luật mới nhằm đánh dấu việc Hong Kong "trở về lần 2" với "đất mẹ" Trung Quốc sau khi lần trở về đầu tiên không thể làm người dân Hong Kong phục tùng.

Một con thuyền tại cảng Victoria của Hong Kong vào đêm 30-6-1997, thời khắc trước khi Anh trao trả Hong Kong về cho Trung Quốc - Ảnh: AP

Theo điều 23 của Luật cơ bản - được xem như "tiểu Hiến pháp" của Hong Kong, chính quyền Hong Kong phải ban hành luật an ninh quốc gia của đặc khu này, theo đó cấm các hành động "phản quốc, ly khai, nổi loạn, lật đổ chính quyền trung ương hoặc trộm cắp bí mật quốc gia...".

Nhưng 23 năm sau khi Anh trao trả Hong Kong về cho Trung Quốc vào ngày 1-7-1997, một luật như vậy chưa bao giờ được thông qua. 

Nỗ lực gần nhất để thông qua luật này là vào năm 2003, nhưng đã bất thành sau khi chính quyền Hong Kong vấp phải sự phản đối của người dân. Do đó, Luật an ninh quốc gia mới vừa được thông qua được xem là một "bước ngoặt" đối với Hong Kong.

Cảnh sát Hong Kong dùng hơi cay đối mặt người biểu tình vào ngày 1-7-2020 - Ảnh: REUTERS

Tuy nhiên, cách đây nhiều thập niên, ông Tiền Kỳ Tham - cố phó thủ tướng Trung Quốc và từng là quan chức cấp cao giám sát việc trao trả Hong Kong vào thập niên 1990 - từng cảnh báo: "Việc Hong Kong trở về với Trung Quốc là một chuyện, còn việc những con tim và suy nghĩ của người Hong Kong trở về là một chuyện khác và sẽ mất thời gian lâu hơn nhiều".

Do đó, theo báo South China Morning Post (SCMP) của Hong Kong, nếu diễn giải việc trở về lần 2 là việc "chiếm lại được càng nhiều con tim và suy nghĩ của người Hong Kong nhất có thể" thì đây là một điều không dễ.

"Việc ban hành Luật an ninh quốc gia là một chuyện, còn chuyện thực thi nó một cách công bằng và minh bạch ra sao để không gây thêm sợ hãi cho công chúng là một vấn đề khác" - SCMP bình luận.

Mở đầu và kết thúc ở Hong Kong

TTO - Chưa đầy 40 ngày sau khi Bắc Kinh lần đầu đề xuất áp dụng Luật an ninh quốc gia về Hong Kong, ngày 30-6 luật này đã chính thức được thông qua, mở ra một chương mới ở xứ cảng thơm.