Ngày 15-8, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đưa vụ án bà Nguyễn Thị Đầm (93 tuổi, xã Nghĩa Dũng, TP Quảng Ngãi) "khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai".

Trong đó, bà lão khởi kiện Sở Tài nguyên và Môi trường yêu cầu hủy sổ đỏ cấp sai; khởi kiện UBND TP Quảng Ngãi cấp giấy phép xây dựng sai; khởi kiện chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi khi ra thông báo tiếp dân trái pháp luật trong vụ việc của mình.

Người khởi kiện và người bị kiện đều không dự tòa

Mở đầu phiên xử, thẩm phán chủ tọa phiên tòa thông tin, người khởi kiện là bà Nguyễn Thị Đầm có đơn xin vắng mặt, ủy quyền cho con trai là ông Nguyễn Hà và luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Trong khi đó người bị kiện là ông Trà Thanh Danh, chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi và đại diện pháp lý Sở Tài nguyên và Môi trường là ông Nguyễn Đức Trung, giám đốc sở, đều có đơn xin vắng mặt.

Tại tòa, ông Nguyễn Quốc Tự, phó trưởng Phòng Quản lý đô thị TP Quảng Ngãi, đại diện cho bên bị kiện.

Nguyên cớ phiên tòa này xuất phát từ vụ kiện tranh chấp đất đai giữa bà Đầm và con trai là ông Nguyễn Thạch (đã mất năm 2023) đòi gần 240m² đất mà bà cho rằng con trai chiếm dụng, được đưa ra xét xử từ năm 2019.

Vụ tranh chấp đất này hết sức lạ lùng khi bốn cấp tòa đưa ra những quyết định trái ngược nhau. Tháng 7-2019, phiên sơ thẩm TAND TP Quảng Ngãi không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Đầm; tháng 12-2019, TAND tỉnh Quảng Ngãi mở phiên phúc thẩm, chấp nhận kháng cáo của bà Đầm, yêu cầu ông Thạch trả lại gần 240m² đất cho mẹ.

Ông Thạch kháng cáo, tháng 7-2021, Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng lại giữ nguyên bản án sơ thẩm; đến bà Đầm kháng cáo, tháng 9-2022, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao lại ban hành quyết định giám đốc thẩm "hủy quyết định giám đốc thẩm ngày 7-7-2021 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng, giữ nguyên bản án dân sự phúc thẩm ngày 17-12-2019 của TAND tỉnh Quảng Ngãi".

Việc thay đổi liên tục kết quả của bốn cấp tòa dẫn đến những phát sinh, khi bản án của TAND cấp cao tại Đà Nẵng có hiệu lực, ông Thạch xin cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, ngày 13-6-2022 Sở Tài nguyên và Môi trường cấp cho ông.

Tiếp đó, ông Thạch xin giấy phép xây dựng, căn cứ vào quyết định của TAND cấp cao và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, UBND TP Quảng Ngãi đã cấp giấy phép xây dựng và ông Thạch tiến hành xây dựng nhà trên diện tích tranh chấp.

Khi căn nhà mở móng, bà Đầm nhiều lần có đơn đề nghị ngăn chặn nhưng bất thành. 

Đến ngày 5-8-2022, bà Đầm nhận được quyết định kháng nghị giám đốc thẩm của TAND tối cao, và mang quyết định cùng nhiều đơn gửi các cơ quan yêu cầu tạm đình chỉ xây dựng, nhưng việc giải quyết của cơ quan chức năng lúng túng, căn nhà tiếp tục được xây, khi bản án của TAND tối cao có hiệu lực, căn nhà đã xây xong.

Tại tòa, phía bà Đầm cho rằng đã gửi đi hàng chục văn bản đề nghị ngăn chặn nhưng chính sự không quyết liệt xử lý, tạm đình chỉ xây dựng dẫn đến khó khăn trong việc thi hành án hiện tại. Đó là nguyên nhân bà Đầm khởi kiện hành chính, yêu cầu hủy bỏ những giấy tờ mà bà cho là trái pháp luật.

"Ngoài ra, tại buổi tiếp công dân định kỳ, phía bà Đầm yêu cầu kiểm tra xử lý việc xây dựng trên đất tranh chấp. Nhưng tại thông báo kết luận tiếp công dân định kỳ ban hành ngày 29-9-2022, ông Trà Thanh Danh - chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi - lại cho rằng không có cơ sở tạm dừng thi công là trái với quyết định kháng nghị giám đốc thẩm của TAND tối cao ban hành ngày 1-8-2022.

Đáng ra, UBND TP Quảng Ngãi và UBND xã Nghĩa Dũng phải thi hành kháng nghị này là "tạm đình chỉ thi hành quyết định giám đốc thẩm của TAND cấp cao. Tại sao không buộc dừng thi công, chờ bản án cuối cùng. Vì ông Danh kết luận trái luật đã tạo điều kiện cho ông Thạch xây dựng nhà", đại diện bà Đầm nêu quan điểm.

Tòa tuyên bà lão 93 tuổi thắng kiện

Với những lập luận được nêu ra tại tòa, phía bà Đầm đề nghị khẳng định đủ cơ sở khởi kiện chủ tịch UBND TP, UBND TP Quảng Ngãi và Sở Tài nguyên và Môi trường.

Yêu cầu tòa tuyên bố hành vi hành chính của chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi tại mục 3 (liên quan vụ việc) thông báo 1295 ngày 29-9-2022 là hành vi hành chính trái pháp luật, buộc chủ tịch UBND TP chấm dứt và hủy bỏ nội dung kết luận theo đúng quy định của pháp luật; hủy giấy phép xây dựng đã cấp cho ông Thạch; hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền trên đất đã cấp cho ông Thạch ngày 13-6-2022.

"Vì những việc làm, quyết định trái pháp luật dẫn đến gần 2 năm qua cơ quan thi hành án vẫn chưa thi hành xong bản án của TAND tối cao", luật sư Hoài lập luận.

Trong phần tranh luận, ông Nguyễn Quốc Tự, đại diện người bị kiện, chỉ đề nghị tòa giải quyết đúng pháp luật, để UBND TP Quảng Ngãi có căn cứ thực hiện.

Còn đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ngãi căn cứ những hồ sơ, tài liệu và lập luận của các bên và cho rằng bà Đầm khởi kiện hành chính, yêu cầu giải quyết những vấn đề nêu trên là có cơ sở, đề nghị tòa xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Sau khi nghị án, chủ tọa phiên tòa chấp nhận đơn khởi kiện của bà Đầm, yêu cầu hủy thông báo kết luận tiếp công dân định kỳ trong bản án; hủy giấy phép xây dựng, hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp.

Trước khi phiên tòa kết thúc, chủ tọa phiên tòa đọc quyền kháng cáo của các bên trong vòng 15 ngày nếu không chấp nhận bản án sơ thẩm vừa tuyên.

Vụ mẹ kiện con đòi đất: Người mẹ kiện chủ tịch TP Quảng Ngãi

Vụ mẹ kiện con đòi đất phát sinh căn nhà của con xây trên đất của mẹ dẫn đến khó thi hành án. Ở một diễn biến liên quan, người mẹ đã có đơn kiện chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi.