Trong bối cảnh đó, Diễn đàn tương lai ASEAN 2025 và sáng kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhận được nhiều kỳ vọng khi khai mạc ngày 25-2 tại Hà Nội. Nhiều ý tưởng, khuyến nghị đã được đưa ra tại sự kiện quy mô lớn do Việt Nam tổ chức và dành riêng để thảo luận về tương lai ASEAN.

6 đề xuất của Việt Nam

Phát biểu tại phiên khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định thế giới và khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang chứng kiến những biến động sâu sắc với các thách thức và cơ hội đan xen. Bối cảnh đó đặt ra nhiều bài toán khó nhưng đồng thời cũng mở ra những cơ hội hiếm có để ASEAN khẳng định vị thế và bứt phá.

Theo một số dự báo, ASEAN có thể trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới với GDP vượt 10.000 tỉ USD, là trung tâm công nghệ, kinh tế số và đổi mới sáng tạo, với nền kinh tế số dự kiến đạt 1.000 tỉ USD vào năm 2030. 

Để dự báo trên trở thành hiện thực, người đứng đầu chính phủ khẳng định ASEAN cần có sự đoàn kết, tư duy đột phá, chiến lược sắc bén và hành động quyết liệt.

Ưu tiên chiến lược hàng đầu hiện nay là củng cố một ASEAN tự chủ về chiến lược thông qua tăng cường đoàn kết và vai trò trung tâm của khối. Đồng thời cân bằng, linh hoạt trong quan hệ đối ngoại cũng như đóng vai trò tích cực trong định hình trật tự khu vực và hợp tác quốc tế. 

Ưu tiên chiến lược thứ hai là xây dựng một ASEAN tự cường về kinh tế, đi đầu trong các lĩnh vực phát triển mới và kết nối sâu với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thủ tướng cũng kêu gọi các nước thành viên tiếp tục giữ vững giá trị và bản sắc của ASEAN với đồng thuận, hài hòa, thống nhất trong đa dạng và tôn trọng sự khác biệt. "Những điều này không chỉ cần được tiếp tục phát huy mà còn là giá trị cần được ASEAN chia sẻ, lan tỏa rộng khắp để trở thành phương châm ứng xử chung của các nước trong quan hệ quốc tế", Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ.

Ông cũng đề xuất ASEAN cần xây dựng cơ chế ra quyết định linh hoạt, hiệu quả, trách nhiệm hơn; bảo đảm vừa giữ nguyên tắc đồng thuận vừa có cơ chế đặc thù cho các sáng kiến chiến lược. Về kinh tế, thương mại, đầu tư, cần đẩy mạnh hợp tác công - tư để huy động mọi nguồn lực cho phát triển khu vực và tăng cường kết nối hơn nữa trong ASEAN.

Củng cố nội lực để thu hút ngoại lực

Tại phiên khai mạc, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra, Tổng thống Timor-Leste Jose Ramos-Horta, Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn và các đối tác của ASEAN đều đánh giá cao giá trị độc đáo, sự đoàn kết trong đa dạng và đồng thuận ở ASEAN đồng thời kêu gọi tiếp tục giữ vững điều đó.

Cách tiếp cận đó, theo Tổng thư ký ASEAN, sẽ mang lại lợi ích cho ASEAN trên các phương diện khác nhau, đưa ASEAN trở thành đối tác hấp dẫn trên toàn cầu với tư cách là một biểu tượng của hợp tác khu vực, thích ứng, tự cường giữa nhiều biến động. Và sự hấp dẫn đó đã được thể hiện ngay trong ngày đầu tiên của AFF 2025.

Từ châu Âu, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen khẳng định sợi dây liên kết giữa EU và ASEAN đã bền chặt nhưng cần phải thắt chặt hơn nữa trong bối cảnh cạnh tranh và đối đầu giữa các nước lớn leo thang. 

"Châu Âu muốn tránh cuộc chạy đua toàn cầu hướng đến sụp đổ. Chúng tôi muốn tạo ra những cơ hội mới để đầu tư và giao thương với các đối tác tin cậy. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với các vị, ở bất kỳ lĩnh vực nào chúng ta cùng chia sẻ lợi ích", bà von der Leyen nhấn mạnh.

Chia sẻ với Tuổi Trẻ bên lề sự kiện, Đại sứ Liên minh châu Âu (EU) tại ASEAN, ông Sujiro Seam, bày tỏ EU mong muốn hợp tác nhiều hơn với ASEAN trong đó có ý tưởng tổ chức cuộc gặp ở cấp lãnh đạo trong năm nay, đồng thời nâng cấp Đối thoại cấp cao EU-ASEAN về môi trường và biến đổi khí hậu. EU tiếp tục đàm phán các hiệp định thương mại tự do với các nước thành viên ASEAN để tạo nền tảng vững chắc cho mở rộng hợp tác thương mại.

Bên cạnh đó, EU cam kết tiếp tục đẩy mạnh vào dự án, đặc biệt tập trung vào chuyển đổi xanh là kết nối bền vững. Thông qua sáng kiến Cửa ngõ toàn cầu (Global Gateway), EU cam kết 10 tỉ euro đầu tư vào các dự án hạ tầng, kỹ thuật số, năng lượng tại ASEAN cho đến năm 2027.

Thủ tướng nêu 6 đề xuất để ASEAN bứt phá vươn lên trước các cơ hội hiếm có

Dẫn ra bối cảnh thế giới và khu vực hiện tại, Thủ tướng Phạm Minh Chính kêu gọi ASEAN ưu tiên củng cố tự chủ chiến lược, cân bằng trong quan hệ đối ngoại và có cơ chế ra quyết định linh hoạt, hiệu quả, trách nhiệm.