GS.TS Thái Kim Lan tại triển lãm Màu vàng lồng lộng chảy tràn lá xanh - Ảnh: NVCC

GS.TS Thái Kim Lan cũng là người đồng sáng lập Tổ chức Hữu nghị Đức - Việt thứ 2.

* Những chiếc áo dài đặc biệt này đã đến với bà như thế nào?

- Một số áo dài thời Nguyễn là của gia đình, của các bà và mẹ để lại cho tôi, không phải tất cả đều là quà tặng của mẹ tôi, tuy nhiên sự giữ gìn và chuyển giao cho tôi là nhờ công của mẹ.

Khi tôi trở về VN lần đầu tiên năm 1977, nhận thấy chiếc áo dài vắng bóng trên đường phố, trong lúc trước đó khi tôi xuất ngoại du học năm 1965, áo dài còn là quốc phục của phụ nữ miền Nam, ngay cả người buôn bán hàng rong tảo tần trên đường phố cũng mặc áo dài.

Lo sợ những chiếc áo của gia đình sẽ bị số phận vất bỏ hoặc bị mục nát nên tôi yêu cầu mẹ tôi giữ lại và sau đó chuyển sang Đức cho tôi. Một số áo dài là do tôi sưu tập trong thập niên 1980, và từ đó lưu giữ tại nước Đức.

* Bà đã gìn giữ những chiếc áo dài này ra sao? Dự định tiếp theo của bà sau triển lãm tại Hà Nội?

- Bộ sưu tập đã được lưu giữ kín đáo tại nước Đức hơn 35 năm trong điều kiện thuận lợi về an ninh cũng như khí hậu của nước này, một phần cũng do sự trân trọng chúng là di sản của người xưa để lại nên chúng được cất kỹ, nằm yên trong tủ trong rương.

Khi gặp gỡ với khán giả ở Hà Nội, điều ngạc nhiên thú vị của tôi là không ngờ giới trẻ tại Hà Nội lại quan tâm đặc biệt đến những chiếc áo dài, mà họ vừa thấy là đã bị ấn tượng vì vẻ đẹp của chúng.

Thật ra đối với tôi cuộc triển lãm này chỉ là bước đầu của một dự tính lớn hơn. Nguyên ủy, chúng tôi, những người thuộc thế hệ “áo dài”, dự tính sẽ cùng nhau nói chuyện về áo dài rộng hơn tại Hà Nội, Huế và Sài Gòn.

Tôi đang đề nghị với các bạn của tôi viết về áo dài trải qua nhiều thời kỳ trên đất nước VN. Áo dài Việt độc đáo như ẩm thực Việt, cũng thế cần kinh nghiệm của những người đã từng “ở trong” chiếc áo dài như hơi thở của họ, tôi đang trên đường tìm kiếm những vốn liếng quý báu ấy.