Ánh Viên và chuyện bao cấp...

Đến ngày 9-11 tới đây, Ánh Viên tròn 25 tuổi. Bộ sưu tập huy chương SEA Games mà cô sở hữu gồm 25 HCV, 9 HCB và 2 HCĐ. 

Năm 14 tuổi, cô lần đầu dự SEA Games 2011 và có 2 HCB, đến 2013 là 3 HCV, liên tục hai kỳ 2015, 2017 đều đoạt 8 HCV và đến 2019 bắt đầu đi xuống, còn 6 HCV. 

Có thể Ánh Viên sẽ chưa nghỉ thi đấu đỉnh cao được như ý muốn, khi lãnh đạo ngành thể thao đang ra sức thuyết phục cô thi đấu thêm một kỳ SEA Games nữa. 

Lời thuyết phục của lãnh đạo ngành thể thao có thể không nặng ký, nhưng nếu quân đội - nơi quản lý cô thiếu tá Ánh Viên - cũng nói vào thì chắc là được! 

Người ta vẫn còn cần cô lắm, bởi vị trí đoàn thể thao Việt Nam trong bảng xếp hạng huy chương đôi khi chỉ cần thêm bớt 1 HCV là thay đổi. Mà chuyện xếp hạng thì rất quan trọng trong bảng báo cáo thành tích của ngành thể thao.

Nhưng thôi, đó là chuyện hạ hồi phân giải, mà tôi nghĩ Ánh Viên khó lòng lắc đầu khi khi người ta nói đến cụm từ “nhiệm vụ quốc gia”! Bài viết này chỉ hòng cung cấp một góc nhìn khác.

Sau khi Ánh Viên đoạt 8 HCV tại SEA Games 2015, báo Tuổi Trẻ có tổ chức một cuộc giao lưu với giới trẻ TP.HCM hâm mộ thể thao tại Nhà văn hóa Thanh niên. 

Ở cuộc họp ấy, có mấy chi tiết mà người tham dự ấn tượng. 

Thứ nhất là những giọt nước mắt hạnh phúc của ông Đào Công Sanh, nguyên tổng thư ký Hiệp hội Thể thao dưới nước TP.HCM, khi nhắc lại một tuyên bố lúc ông còn công tác vào giữa thập niên 1990: “Đời tôi chỉ cần thấy một VĐV Việt Nam đoạt huy chương bơi lội - màu gì cũng được - tại SEA Games là mãn nguyện rồi. Vậy mà bây giờ Ánh Viên một mình đoạt đến 8 HCV”.

Hai là chuyện sao người hùng Ánh Viên chả nói được gì thế? Mọi câu hỏi mà người hâm mộ gửi đến cô đều được HLV Đặng Anh Tuấn trả lời cả.

Ánh Viên là “sản phẩm” của bao cấp. Cô là một viên ngọc thô, và rồi tiền của ngân sách đã bỏ ra (tổng cộng không dưới 30 tỉ đồng) để mài giũa cho nó tỏa sáng. 

Cái này là mối quan hệ không thể nói được bên nào nặng hơn. Bởi không có một tài năng trời cho của Ánh Viên thì 30 tỉ cũng vô nghĩa, và ngược lại. 

Vì vậy, đã có một lãnh đạo ngành thể thao hồ hởi bảo đó là sự ưu việt của chúng ta; dù tất nhiên, cũng có những cách khác để phát hiện và mài giũa những viên ngọc thô thành tài năng mà không tốn tiền ngân sách.

Mà cái bao cấp về tiền của không đáng ngại bằng bao cấp trong tư duy. 

Ngành thể thao trao cho HLV Đặng Anh Tuấn một tài năng, và hai thầy trò bắt đầu khổ luyện, nhưng ta ít được thấy những câu chuyện về sự phát triển bình thường của một con người, một cô gái trẻ. 

Người ta chỉ ngồi đếm thông số thời gian mỗi cự ly bơi và số huy chương mà thầy trò Tuấn - Viên mang về.

Chính vì vậy, mang danh ở Mỹ - nơi mà vô số phụ huynh Việt tốn hàng núi tiền cho con đi du học đến 5 - 6 năm trời để mong “thay đổi về tư duy” - Ánh Viên vẫn như một cô nàng từ trên trời rơi xuống, hỏi gì cũng chỉ biết cười! 

Đơn giản bởi cô “được” bao cấp hết. Không chỉ ăn uống, ngủ nghỉ, đi lại đều do thầy Tuấn, mà cả nói gì với ai cũng do thầy Tuấn đảm trách. 

Nên tại Asiad 2014 ở Hàn Quốc, khi không có HLV bên cạnh, Viên như muốn khóc trong buổi họp báo vì không biết nói gì, đến độ sau đó một phóng viên Tuổi Trẻ đã phải đứng lên đóng vai phiên dịch!

May làm sao, vài năm sau, không còn “được” HLV bao cấp nữa, Viên bắt đầu lột xác... Sắp chạm đến cột mốc tuổi 25, cô đã bắt đầu suy nghĩ độc lập, và kết quả là tự viết lá đơn xin nghỉ thi đấu đỉnh cao.

Điều tôi sợ nhất bây giờ cho Ánh Viên là người ta dùng mọi cách để thuyết phục cô tiếp tục thi đấu thêm một kỳ SEA Games nữa. Trong bối cảnh lủi thủi tập luyện một mình, viễn cảnh cô trắng tay tại SEA Games cuối cùng là hoàn toàn có thể. 

Cuộc chia tay của Viên ở đây, không phải là để ra đi khi còn ở đỉnh cao, đó đơn giản là lựa chọn của một con người, và lựa chọn đó cần được tôn trọng!