Lục bình xào tép đồng

Lục bình thường gọi là bèo Tây hay bèo Nhật Bản, có rất nhiều ở miền sông nước. Khi xưa, lục bình chỉ là loài thủy sinh, thân thảo không hữu dụng nhưng là hình ảnh quen thuộc với bà con đồng bằng sông Cửu Long. 

Vì thế, mới có câu ca dao: 

Nước chảy liu riu, lục bình trôi riu ríu

Anh thấy em nhỏ xíu anh thương…

Tôi nhớ hồi nhỏ, trước nhà có con kênh, lục bình hay tấp đầy kênh. Mỗi dịp nghỉ hè, những đứa trẻ như tôi hay ra kênh để ngắt ngó lục bình đem về cho má tôi chế biến các món ăn dân dã. 

Thời đó, ngó lục bình hầu như hiện diện thường xuyên trong mâm cơm gia đình của người dân nghèo ở vùng quê sông nước.

Thỉnh thoảng những ngày mưa, má hay kêu tôi ra kênh cắt ngó lục bình về xào mớ tép đồng mà tía tôi đi đổ sờ di về. Cách làm món ngó lục bình xào tép đồng đúng kiểu miệt vườn cũng không quá cầu kì.

Lục bình luộc chấm mắm kho

Má nói, để món ăn thật ngon khâu chọn ngó rất quan trọng, phải chọn những ngó non tơ xanh mơn mởn. Ngó lục bình mang về, cắt thành từng khúc ngắn, rửa sạch với nước muối pha loãng, sau đó bóp cho ráo nước. 

Mớ tép đồng còn tươi rói, má ướp chút tiêu, hành, tỏi, nước mắm ngon rồi cho vào chảo nóng xào cho săn lại. Sau đó, cho tất cả lục bình vào, tiếp tục xào thật đều và nêm nếm cho vừa miệng trước khi đặt xuống bếp, cho ra dĩa. 

Món ăn này kèm thêm chén nước mắm cá linh, dầm chút ớt hiểm xanh cay tê đầu lưỡi. Sẽ trở nên hoàn hảo khi ăn cùng cơm trắng nóng hổi, hương thơm quyến rũ cùng vị ngọt đồng quê hòa quyện vào nhau đã khiến món ăn dân dã trở thành đặc sản riêng, rất thi vị. Vì vậy, dân quê tôi có câu:

Lục bình trôi dọc triền sông

Hái vào xào tép ngọt lòng dân quê

Canh chua lươn với ngó lục bìn

Dân thị thành còn khá xa lạ với những món ngon làm từ lục bình. Tuy nhiên, giờ đây các món ăn từ ngó lục bình cũng đã xuất hiện trong thực đơn của một số nhà hàng với nhiều cách chế biến đa dạng như ngó lục bình luộc chấm mắm kho. Ngó lục bình vừa mềm, vừa ngọt, tính mát và có mùi vị đặc trưng. 

Nhiều bà nội trợ, nhất là người sành ẩm thực dùng ngó lục bình và bông lục bình để bóp gỏi chấm mắm kho, ngon không chỗ chê. Ngó lục bình non rửa sạch, tốt nhất là ngâm với một ít muối loãng dùng để ăn sống chấm nước mắm kho, cá kho. Tuyệt vời nhất là chấm với nước cá kèo kho lạt.

Hay làm gỏi ốc gạo. Má tôi hay bẻ ngó lục bình đem về gọt bỏ vỏ ngoài và dùng bàn bào, bào thành miếng mỏng sau đó ngâm nước có pha một ít phèn và nước cốt chanh khoảng 5 phút để ngó lục bình không sẫm màu và có độ giòn. 

Vớt ra xả sạch, để ráo. Ốc gạo luộc chín lấy ruột, thịt ba rọi luộc chín xắt miếng mỏng, để riêng mỗi thứ ra dĩa. 

Cuối cùng, cho các nguyên liệu đã sơ chế trên vào dĩa trộn đều cùng các gia vị rau răm, chanh đường, ớt, nước mắm, đậu phộng rang giã giập nêm nếm lần cuối, và làm thêm chén nước mắm chua ngọt. 

Gỏi ngó lục bình

Gắp ruột con ốc gạo, miếng thịt luộc cùng với miếng ngó lục bình chấm vào chén nước mắm tỏi ớt đưa lên miệng nhai chầm chậm, sẽ nghe vị ngọt, béo của ốc gạo, của thịt; vị giòn, ngọt cùng mùi thơm thoảng đặc trưng của ngó lục bình lan tỏa vào khắp giác quan. Ta hoàn toàn có thể thay ốc, thịt ba rọi bằng da heo, tóp mỡ…

Mỗi lần gọi điện về cho má vẫn hay mè nheo kêu má: "Mai con về, má nấu món canh chua lươn với ngó lục bình nha má". Bởi những món dân dã nhưng lúc nào cũng làm cho con người ta nhớ quay quắt, chực trào nơi khóe mắt.

Muốn làm món canh chua ngon đặc trưng phải có tổ trứng kiến. Cho tổ trứng kiến vào rổ, nhúng nước sôi để lấy chất chua đặc trưng rồi vớt bỏ xác trứng kiến, thả lươn đã làm sạch vô cho sôi lại, nêm nếm vừa ăn mới thả ngó, bông lục bình vào. 

Có thể thêm vào nồi canh ít cọng bông súng hay nhúm bông điên điển để màu sắc thêm hấp dẫn, thêm ít lát ớt, ngò gai, ngò om lại càng thơm ngon, đậm đà hương quê:

Bắt lươn đem nấu canh chua

Món ăn dân dã đâu thua thị thiềng.

Ở miền Tây, những buổi cơm chiều bên nồi canh chua nóng hổi cùng chén nước nước mắm cay nồng vị ớt luôn hiện diện trong từng bữa cơm ấm cúng của mỗi gia đình. Với những đứa con từng xa quê như tôi thì đây chính là hình ảnh không thể nào quên.

TTO - Cá dứa kho tiêu mà ăn với cơm nóng trong những ngày mưa là số một. Cái lành lạnh dường như sẽ dịu đi với vị tiêu xay, ớt cay cay, còn vị ngọt, béo thơm của thịt cá dứa sẽ theo vào đầu lưỡi, người có sức có thể ăn hết bốn, năm thố cơm.