GS.TS Nguyễn Văn Hùng, phó giám đốc Trung tâm An toàn bức xạ (Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt)

Đó là ý kiến của GS.TS Nguyễn Văn Hùng, phó giám đốc Trung tâm An toàn bức xạ (Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt) - người từng tham gia huấn luyện an toàn bức xạ cho nhân viên Công ty thép Pomina. 

Ông cho biết theo những dữ liệu ông có được thì nguồn phóng xạ Co-60 của nhà máy bị thất lạc được chứa trong một hộp chắn xạ đúng quy cách. 

Hộp này không chắn hoàn toàn được phóng xạ là tia gamma vì tia này có năng lượng rất mạnh có khả năng xuyên thấu thép đến vài chục xentimét và vài chục mét trong không khí tùy vào mức năng lượng còn lại sau thời gian được sử dụng.

Nguồn phóng xạ này bị thất lạc và nhiều khả năng sẽ ở đâu đó trong những khu vực dân cư. 

Sẽ cực kỳ nguy hiểm nếu hộp chứa nguồn phóng xạ bị người không có kiến thức an toàn phóng xạ mở, phá hủy. 

“Phóng xạ sẽ phát tán đa hướng trong tình trạng hoàn toàn không được che chắn nên cường độ của phóng xạ sẽ rất mạnh. Vật liệu chứa phóng xạ Co-60 bản chất là một cục thép nhỏ nên rất khó nhận biết bằng mắt thường, thậm chí người làm trong ngành hạt nhân tiếp xúc chưa chắc có thể nhận diện được nếu không có thiết bị dò phóng xạ. Nếu bị một người vô ý đập hoặc cắt nhỏ thì nguồn phóng xạ sẽ bị chia nhỏ và phát tán với diện rộng hơn” - ông Hùng nói.

Giải thích mức độ nguy hiểm của phóng xạ Co-60, PGS.TS Nguyễn Văn Hùng cho hay: “Theo tính toán của tôi, nếu đứng cách nguồn phóng xạ bị thất lạc 10 cm trong vòng một giờ thì một người bình thường có thể bị nhiễm xạ với liều gấp 2,6 lần giới hạn cho phép đối với một người trong một năm (1 mSv/năm). Khi bị nhiễm phóng xạ liều cao, người bình thường sẽ bị tổn thương các mô sống”.

Nguồn phóng xạ nguy hiểm

Theo ông Hùng, tại Việt Nam và nhiều nước trên thế giới, nguồn phóng xạ Co-60 đươc sử dụng phổ biến trong y tế, các cơ sở công nghiệp (sản xuất thép, ximăng, alumin), ngành chế biến thực phẩm (thanh trùng thực phẩm, nông sản). 

Tuy nhiên, việc quản lý nguồn phóng xạ chỉ dừng ở mức cơ quan nhà nước biết được cơ quan nào có sở hữu nguồn phóng xạ thông qua đăng ký, còn tình hình sử dụng, di chuyển thì hầu như các cơ quan chức năng không giám sát từ xa và thường xuyên được.

Ông Hùng nói: “Đã từng có tai nạn hi hữu tại một nước thuộc khu vực Đông Nam Á - tôi không muốn nêu tên. Khi di dời bệnh viện do không quản lý chặt nguồn phóng xạ và trong quá trình thu gom vật liệu phế thải, một người dân đã nhặt lấy vật liệu chứa phóng xạ mang về nhà và để bên cạnh mình trong thời gian dài. Sau một thời gian người này tử vong trong tình trạng các cơ quan trọng yếu của cơ thể tổn thương tế bào nghiêm trọng”.