Trong đoạn video được quay gần tàu Lực lượng tuần duyên Philippines, Ngoại trưởng Anh đã lên án các hoạt động nguy hiểm của Trung Quốc ở Biển Đông.

Ông nói trong đoạn video đăng trên mạng xã hội X hôm 10-3: "Hiện nay 1/3 thương mại hàng hải toàn cầu đi qua Biển Đông. Sự tăng trưởng ở Vương quốc Anh và khắp thế giới phụ thuộc vào việc các tuyến đường thương mại này được đảm bảo an toàn.

Đó là lý do chúng tôi quan ngại về những hoạt động nguy hiểm và gây mất ổn định của Trung Quốc ở khu vực này. Philippines đang ở tuyến đầu của vấn đề này, thường xuyên đối mặt với những thách thức đối với quyền tự do hàng hải và luật quốc tế".

Theo Hãng tin Reuters, Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền với gần như toàn bộ Biển Đông, gồm cả một số phần trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) rộng 200 hải lý của các nước như Philippines, Malaysia... làm phức tạp thêm các nỗ lực thăm dò dầu khí của một số quốc gia trong khu vực.

Tuy nhiên, năm 2016, Tòa Trọng tài thường trực (PCA) ở Hà Lan đã ra phán quyết, bác bỏ cái gọi là "đường chín đoạn" (đường lưỡi bò) do Trung Quốc tự vẽ ra để tuyên bố chủ quyền với phần lớn diện tích ở Biển Đông. 

Theo phán quyết, yêu sách của Trung Quốc đối với khoảng 90% Biển Đông là không có cơ sở theo luật quốc tế.

Khi được hỏi về bình luận của ông Lammy, ngày 11-3, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nói: "Anh nên tôn trọng chủ quyền lãnh thổ cũng như quyền lợi của Trung Quốc ở Biển Đông và kiềm chế không gây căng thẳng hoặc gieo rắc bất hòa liên quan các tranh chấp trong khu vực".

"Biển Đông hiện là một trong những tuyến đường hàng hải an toàn và tự do nhất trên thế giới" - bà Mao Ninh nói.

Theo Hãng tin AFP, trong những tháng gần đây Trung Quốc đã triển khai các tàu hải quân và hải cảnh nhằm ngăn chặn Philippines tiếp cận các rạn san hô và đảo quan trọng ở Biển Đông, dẫn đến một loạt cuộc đối đầu giữa hai bên.

Tại cuộc họp của Ngoại trưởng Anh David Lammy và người đồng cấp Philippines Enrique Manalo vào hôm 8-3, hai bên đã ký thỏa thuận nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng và hàng hải. Ngoại trưởng Lammy lúc đó cho biết Anh và Philippines cam kết theo đuổi trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.

"Chúng tôi là những quốc gia cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế. Chúng tôi là những quốc gia cam kết tuân thủ trật tự dựa trên luật lệ. Chúng tôi là những quốc gia thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ của mình theo Hiến chương Liên hợp quốc" - ông Lammy nói.

Philippines cũng có các thỏa thuận tương tự với Mỹ, Úc và Nhật Bản.

Máy bay Mỹ và Philippines tuần tra chung trên Biển Đông, Trung Quốc nổi giận

Ngày 4-2, lực lượng không quân của Philippines và Mỹ đã tổ chức tuần tra chung và huấn luyện đánh chặn trên không ở Biển Đông, khiến Trung Quốc nổi giận.