09/11/2014 20:09 GMT+7

Từ bức tường Berlin đến kế hoạch xây tường chắn Nga - Ukraine

DUY VĂN

TTO - Hôm nay, châu Âu kỷ niệm 25 năm sụp đổ bức tường Berlin (9-11-1989 - 9-11-2014). Nhưng thế giới sau 25 năm đó đang có những bức tường mới đe dọa mọc lên…

Cựu tổng thống Liên Xô M. Gorbachev phát biểu ngày 8-11 ở Berlin - Ảnh:rt.com

Một trong ba lãnh đạo thế giới “đủ tư cách” nói về việc sụp đổ bức tường Berlin (bên cạnh Tổng thống CHLB Đức Helmut Kohl và cựu Tổng thống G. Bush cha) chính là cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev, “tội đồ” (từ góc nhìn của nhiều người Nga) hay “người hùng” (như từng được phương Tây xưng tụng) của sự kiện này.

Và chính khách này đã nói gì?

Phát biểu tại một diễn đàn ở Berlin hôm qua (8-11), cựu Tổng bí thư Đảng Cộng Sản Liên Xô M. Gorbachev (đoạt Nobel hòa bình 1990 do “vai trò hàng đầu trong tiến trình hòa bình”) đã cảnh tỉnh các lãnh đạo phương Tây. Đó là những người, theo nguyên văn của Gorbachev, “say sưa với cơn phấn khích của khúc khải hoàn” và thông qua những chính sách dẫn đến cuộc khủng hoảng hiện nay.

Gorbachev cho rằng những sự kiện trong những tháng gần đây là hậu quả của những “chính sách thiển cận của việc áp đặt ý chí và chuyện đã rồi trong khi bỏ qua lợi ích của các đối tác”. Các chính sách này đã dẫn đến việc mở rộng NATO (về phía đông), triển khai hệ thống tên lửa đạn đạo (áp sát Nga), can thiệp vào Nam Tư và Iraq, ủng hộ ly khai ở Kosovo, khủng hoảng Syria…

Gorbachev bày tỏ thất vọng về phương Tây, thay vì là người lãnh đạo cho các thay đổi trong một châu Âu toàn cầu thì lại trở thành đấu trường của những biến động chính trị, của sự tranh giành các phạm vi ảnh hưởng và cuối cùng là xung đột quân sự, mà nếu cứ tiếp tục thì phương Tây sẽ mất đi tiếng nói mạnh mẽ của mình trên trường thế giới và không còn thích hợp nữa!

Rõ ràng trong góc nhìn của người góp phần giật đổ bức tường Berlin, thế giới hiện nay không những không thống nhất hơn, mà đang có những đe dọa phân lập và ly khai mới. Bức tường Berlin đổ, nhưng những “chính sách thiển cận” đã làm mọc lên những bức tường mới.

Thử xem người Nga, những người vào thập niên 1990 đã xếp hàng nhiều giờ để mua và thử cái bánh sandwich Mỹ đầu tiên, giờ nghĩ thế nào về nước Mỹ sau những “chính sách thiển cận” ở Nam Tư, Kosovo, và mới đây là ở Ukraine?

Trợ lý chính sách đối ngoại của Tổng thống V. Putin, Sergei Karaganov đơn cử: “Nếu vào năm 1991 chỉ 6% người Nga có thái độ tiêu cực với Mỹ, hiện nay con số này đã đạt tối đa của nó - 71%. Như có tính biểu tượng, nhà hàng McDonald đầu tiên ở Moscow đang bị đóng cửa (theo lý do chính thức là vì vi phạm các chỉ tiêu vệ sinh!). Và thay cho các áo thun với biểu tượng của Mỹ từng tràn ngập ở ở trung tâm của thủ đô Nga hồi thập niên 1990, thì nay là những áo thun với hình ảnh của Tổng thống Vladimir Putin”.

Phương Tây đã bỏ qua cơ hội thực hiện một kế hoạch Marshall.

Trong một hiện thể rõ ràng hơn, là kế hoạch xây tường chắn ở biên giới Nga - Ukraine. Kế hoạch do thủ tướng Ukraine Y. Yaseniuk thúc đẩy, được khẳng định vào hôm 3-9 vừa rồi, mà theo ông bức tường dự kiến dài 2.295km được xây này sẽ là “một trong những bước quan trọng cho việc thành lập chế độ miễn thị thực giữa Ukraine và EU” và “việc hoàn thành các công sự trong ranh giới của dự án "Bức tường" cũng sẽ cho phép đất nước ông đẩy mạnh hội nhập với NATO” (*).

Ngày 15-10 vừa qua, thủ tướng Yasenyuk đã tới tỉnh Kharkov để thị sát khu vực xây tường chắn này.

Phá bỏ tường cũ, và rào chắn mới mọc lên. Có phải đây là điều mà 25 năm trước, những chính khách bắt tay tháo dỡ bức tường Berlin, mơ tới? Hơn ai hết, có lẽ cựu tổng bí thư Gorbachev đã thấm thía điều này khi cho rằng về dài hạn, hệ thống an ninh châu Âu hiện nay phải được cải tổ, vì chính sách quốc phòng EU hiện nay đã không tạo ra kết quả tích cực.

Nếu tin vào những giá trị của mình, vào người đoạt giải Nobel hòa bình, liệu châu Âu có đồng tình với đề nghị của Gorbachev cần “đại tu” Tổ chức an ninh và hợp tác châu Âu (OSCE)? Bởi trong định dạng hiện nay OSCE đã không thể đảm đương được nhiệm vụ mới do những đề nghị về vấn đề này, từng được các nhà hoạch định chính sách EU và Nga đưa ra, đã bị “xếp vào kho lưu trữ”.

Chính vì thế, mà như M. Gorbachev cảnh báo trong phát biểu 25 năm của mình, thế giới đang ở bờ vực của cuộc chiến tranh lạnh mới, mà theo một số người, cuộc chiến tranh mới này đã bắt đầu!