Khi nhìn một quán chỉ với chiếc khăn duy nhất, đũa chén ai ăn xong đều bằng một động tác lau qua rồi xếp vào mẹt... chờ khách khác, quán khác có thùng rửa chứa khoảng 5 lít nước dùng suốt buổi không thay, bát người ăn trước được nhúng qua bỏ ra dùng cho người ăn sau, tôi sợ quá... đành nhịn đói.

Dù thời gian đã quá cách xa, nhưng nay có dịp nhìn nhiều hàng bán đồ ăn trên vỉa hè TP.HCM thì cách rửa đũa chén cũng vẫn như xưa. Ngay ở những cửa hàng to đẹp mà ta tưởng chắc là sạch sẽ cũng có thể bị lầm. Có lần tôi vào một hiệu ăn có tiếng trên đường NTP, do đông khách nên phải ngồi gần nơi rửa chén, cũng thấy cảnh chỉ là nhúng chén đũa vào một chậu nước (chắc có pha nước rửa chén) khoắng qua, rồi nhúng vào chậu khác, thế là xong.

Những trường hợp trên có thể là số đông, nhưng không phải là tất cả. Ở khu du lịch Bình Quới có quán ăn gia đình, đũa chén sau khi rửa xong được đem phơi, hay một hiệu phở nổi tiếng trên đường VTS chén đũa sau khi rửa được nhúng lại qua nước sôi...

Nhưng có một điều chắc chắn, những nơi cung cấp bữa ăn công nghiệp do áp lực công việc nhiều, phải làm nhanh nên khó có thể đảm bảo vệ sinh. Những gì do không được rửa sạch còn lại trên đũa, chén, hộp đựng... sẽ là nơi ẩn náu, sinh sôi, nảy nở cho nhiều loại vi khuẩn gây bệnh. Đã có trường hợp ngộ độc thực phẩm nhưng kiểm tra thức ăn không phát hiện được vì vi khuẩn có sẵn ở chén, đũa, hộp đựng...

Đất nước ta có mạng lưới y tế tương đối hoàn chỉnh từ trung ương đến địa phương, nhưng thật đáng suy nghĩ vì thỉnh thoảng báo chí lại đăng tin ngộ độc thực phẩm ở nơi này nơi nọ, có trường hợp ngộ độc tập thể tới hàng trăm người. Đây chỉ mới là những vụ ngộ độc được công khai, còn trường hợp ngộ độc người dân tự chữa ở nhà chắc sẽ không thống kê nổi.

Ngành y tế từng đưa ra nhiều cảnh báo về rau có thuốc trừ sâu, thịt cá ôi thiu..., thực hiện nhiều cuộc kiểm tra thực phẩm tươi sống, kiểm tra thức ăn chín, đưa ra cả những biện pháp “khó thực hiện” như quy định “thịt heo chỉ được bán trong vòng tám giờ”... nhưng xem ra vẫn chưa thúc đẩy được việc hạn chế những vụ ngộ độc thực phẩm. Trong khi đó, có chuyện trong tầm tay, và đây có thể là một nguyên nhân, mầm mống góp phần gây ra ngộ độc thực phẩm lại chưa được chú trọng. Đó là cách rửa chén đũa và nước để rửa chén đũa.

Ngành y tế hãy tuyên truyền mạnh mẽ hơn về tác hại của cách rửa chén, đũa, vật dụng đựng thức ăn không hợp vệ sinh và kiểm tra nghiêm những vật dụng này ở các bếp ăn tập thể, nơi cung cấp suất ăn công nghiệp... Công việc này chỉ trong tầm tay và nếu làm có hiệu quả, chắc chắn sẽ giảm thiểu được những vụ ngộ độc thực phẩm.