Lần này là Paleo diet, một chế độ ăn kiêng nhận được nhiều lời khen.

Ăn kiêng tối cổ

Paleo diet, còn gọi là "ăn kiêng săn bắt hái lượm", "ăn kiêng thời đồ đá"..., hẳn là chế độ ăn xuất hiện sớm nhất hành tinh: thời kỳ đồ đá cũ cách chúng ta hơn 2 triệu năm.

Bất cập gene ăn uống

Paleo diet ăn dựa trên lập luận: gene của chúng ta được xây dựng theo cách mà tằng tổ ăn uống, khó thích nghi được với chế độ ăn hiện đại, hầu hết là sản phẩm của nông nghiệp. Bất xứng này được cho là khởi nguồn các khổ nạn béo phì, tim mạch, tiểu đường...

Ăn đồ nhặt nhạnh

Người đồ đá cũ, thời mà canh tác nông nghiệp chưa ra đời, chỉ sống nhờ vào săn bắt hái lượm. Bởi thế Paleo diet cắt nghĩa nhanh là chỉ ăn những món nhặt nhạnh được, và tránh xa mấy thứ được trồng tỉa.

Trên nền tảng ăn ít carb, giàu protein, chất béo, một thực đơn săn bắt hái lượm tổng quát gồm rau không tinh bột (măng tây, hành tây, ớt chuông...), quả (dâu tây, dưa đỏ, xoài...), thịt nạc (động vật ăn cỏ, thả rông, thú rừng), cá (cá có vỏ, cá thu, cá hồi, cá ngừ giàu omega-3), trứng, hạt (hạnh nhân, óc chó, điều...), và dầu thực vật (ô liu, dầu hạt lanh). Ngược lại, một bàn ăn được cho đến từ canh tác gồm ngũ cốc (lúa mì, lúa mạch, yến mạch), đậu (đậu lăng, đậu phộng, đậu Hà Lan), rau tinh bột (khoai tây, khoai), sữa và các sản phẩm từ sữa, đường tinh luyện, chất ngọt nhân tạo, muối...

Nói được làm được

Về lợi lạc, tựu trung "ăn kiêng thời đồ đá" nói được làm được các khoản giảm cân, tim mạch, tiểu đường, có tên trong hội chứng chuyển hóa năm thành phần (vòng eo, chất béo trung tính, huyết áp, cholesterol HDL, đường huyết lúc đói), đứng sau gần hết tên tuổi "giết người hàng loạt" trên giường bệnh.

Vẫn còn nhiều lợn cợn

Rằng hay thì thật là hay, nhưng không khó nhận ra "ăn kiêng thời tiền sử" tự thân mắc khá nhiều khập khiễng.

Nghi ngờ bắt đầu ngay từ lập luận về việc gene chúng ta "ăn không vô" với cách ăn uống hiện đại. Kế tiếp, lấy gì làm bằng tổ tiên chúng ta ít đau tim, cao huyết áp nhờ hái lượm săn bắt? Sau cùng, người ta tìm thấy bằng chứng người đồ đá ăn ngũ cốc, đậu cũng kha khá!

Nhiều tồn tại

Bản thân Paleo diet có không ít lỗ hổng, điểm sơ vài chỗ chí tử:

- Ăn kiêng tối cổ không giấu giếm là chế độ ăn kiêng cắt bỏ khẩu phần mạnh tay, mà những thứ bị bo-xì lại toàn hảo thủ như ngũ cốc, đậu, sữa; hứa hẹn cái kết thiếu trước hụt sau về carb năng lượng cao, chất xơ, vitamin, canxi, khoáng chất...

- Sùng bái săn bắt hái lượm tức mặc nhiên bảo người ta thả giàn ăn thịt đỏ, xếp sòng các khoản cholesterol, chất béo bão hòa ai cũng biết. Paleo diet tuy có ngăn ăn mặn/natri, nhưng vì xem chúng là sản phẩm chế biến, không thật sự bài trừ. Paleo diet cũng không toàn tâm toàn ý giục người vận động, thể dục thể thao.

Tranh tối tranh sáng

Thực tế lợi lạc mà giương cung đặt bẫy mang lại, hầu hết từ những nghiên cứu nhỏ, và chỉ được công nhận ở mức ngắn hạn. Hiệu quả của Paleo diet không hơn nhiều cữ kiêng khác. Ăn uống như thời đồ đá trong thời hiện đại chẳng dễ dàng gì, nếu không nói cực rắc rối và tốn kém.

Là một người thời đồ đá khỏe mạnh!

Một chế độ ăn khó tính, lắm lời ra tiếng vào thì hà cớ gì phải vương vấn? Như mọi kiêng khem, không có toàn bích, Paleo diet cũng được này mất kia. Cho nên ăn nhau vẫn là khoản "của bền tại người". Nên biết, số thành viên săn bắt hái lượm toàn cầu không nhỏ, và đều đặn có thêm tín đồ. Không lý gì chẳng xơ múi gì, mà lắm người vẫn một mực ăn theo cách của người muôn năm cũ. Bất kỳ ai cũng có thể là một người thượng cổ khỏe mạnh, nếu biết cách.

Săn bắt hái lượm cải biên

Một trong những xoay xở là cải biên Paleo diet. Chẳng hạn, không cần loại thẳng tay món đậu, mà thi thoảng chen vào bữa. Tương tự, lách luật thay thịt đỏ bằng thịt gia cầm. Người ta còn đề nghị một chế độ kiêng lai, Paleo diet - Địa Trung Hải chẳng hạn. Rất nhiều Paleo diet hiện nay đều ở dạng biên tập lại, rất ít bản chính!

Một đề xuất triệt để nữa, đó là chỉ giữ lại "phần hồn" của ăn kiêng thời đồ đá: ăn uống nguyên bản, càng ít chế biến càng tốt. Không khó nhận ra, ăn những gì từ hái lượm săn bắt và từ chối phẩm vật trồng tỉa, cũng chính là ăn uống nguyên bản và nói không với món dặm mắm thêm muối.

Một Paleo diet làm mẫu

- Sáng: trứng gà chiên với xà lách, trái cây tươi.- Trưa: salad gà trộn dầu ô liu, hạt hướng dương, rau sống.- Tối: thịt bò nạc nướng, rau hấp.

Hoặc:

- Sáng: cá hồi nướng, dầu dừa, hoa quả.- Trưa: salad cá hồi, hạt lanh, rau sống.- Tối: gà áp chảo với các loại rau củ.