Ấn Độ là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề từ ô nhiễm bụi mịn - Ảnh: AFP

Đây là chương trình "thương mại phát thải" (CAT), hay còn gọi là mua bán phát thải, được thí điểm vào giữa tháng 6, nhằm vào (bao gồm hạt bụi siêu mịn) đầu tiên trên thế giới với mục đích quản lý và thậm chí cắt giảm lượng phát thải gây ô nhiễm từ các ngành công nghiệp.

Thí điểm đầu tiên trên thế giới

Trước CAT, theo trang IndiaSpend, Ấn Độ chưa từng có một kế hoạch thương mại phát thải hay bất kỳ loại hình tiếp cận dựa vào thị trường nào để giải quyết liên quan đến chất thải dạng hạt.

Ngoài ra cũng không có thị trường thương mại phát thải về dạng hạt ở bất kỳ nơi nào trên thế giới. Cho đến nay, các thị trường ô nhiễm được áp dụng ở các nước phát triển chỉ nhằm vào nỗ lực kiểm soát SO2 và phát thải cacbon.

Chương trình thương mại phát thải thật ra khá đơn giản. Chính quyền bang Gujarat sẽ quy định giới hạn số lượng giấy phép phát thải cho phép các công ty xả một lượng chất thải cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định ra môi trường.

Các công ty xả thải được yêu cầu giữ số lượng giấy phép tương ứng với lượng chất thải xả ra môi trường. Nếu các công ty này muốn xả thêm chất thải thì họ phải mua giấy phép từ những công ty sẵn sàng bán chúng.

Dù các ngành công nghiệp có thể mua bán giấy phép nhưng tổng lượng giấy phép là cố định nên các tiêu chuẩn về kiểm soát ô nhiễm không khí được đảm bảo.

Bên cạnh đó, hệ thống mua bán giấy phép này còn tạo động lực cho các công ty tìm cách giảm lượng phát thải của mình để bán thêm giấy phép cho các công ty khác và coi đó là một nguồn thu.

Chương trình thương mại phát thải có thể hoạt động tốt hơn mô hình "ra lệnh và kiểm soát" (CAC) trong quản lý ô nhiễm hiện nay ở Ấn Độ. CAC vốn vấp phải sự không tuân thủ ở mức cao do thiếu thông tin chất lượng cao.

Theo mô hình CAC, chính phủ ra lệnh cho các nhà máy phải tự lắp đặt một số thiết bị xử lý ô nhiễm bụi mịn. Trong khi đó, chương trình thương mại phát thải loại bỏ các quy định cũ và cho phép các công ty thoải mái tìm cách rẻ nhất để đảm bảo quy định về lượng phát thải.

Tập trung vào ô nhiễm bụi mịn

Indiaspend.com cho biết bang Gujarat đang thí điểm CAT tại trung tâm công nghiệp ô nhiễm nặng Surat, nơi các nhà máy dệt và nhuộm thải ra một lượng lớn chất ô nhiễm dạng hạt.

Các thành phố ở Ấn Độ nằm trong số những nơi có bầu không khí độc hại nhất thế giới. Mật độ bụi mịn PM2.5 tại Ấn Độ gấp 8 lần so với tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và cao thứ tư thế giới. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến 1,2 triệu người thiệt mạng trong năm 2017.

Ô nhiễm bụi mịn PM2.5 được giới chuyên gia gọi là sát thủ thầm lặng và toàn diện, không chừa một ai vì có khả năng đi sâu vào trong phổi, thấm vào mạch máu khiến người hít phải dễ mắc các bệnh liên quan đến hô hấp, tim mạch, đột quỵ và tiểu đường.

Bước đầu tiên và cũng là bước phức tạp nhất trong chương trình là hình thành các quy chuẩn vốn chưa từng có trước đây về giám sát liên tục phát thải dạng hạt. Những quy chuẩn này sẽ là một phần chính sách của Hội đồng Kiểm soát ô nhiễm trung ương và Bộ Môi trường Ấn Độ.

Bước thứ hai là áp dụng hệ thống giám sát phát thải liên tục (CEMS) vào các ngành công nghiệp ô nhiễm cao.

Năm 2015, Bộ Môi trường Ấn Độ đã yêu cầu mang tính bắt buộc đối với 17 ngành công nghiệp bao gồm bột giấy và giấy, rượu, đường, thuộc da, nhà máy điện, sắt và thép phải lắp đặt CEMS. Đây là mạng lưới các cảm biến đặt trong các nhà máy để gửi dữ liệu chất lượng cao trực tiếp về lượng phát thải thoát ra môi trường từ các ống khói.

Trong 4 năm làm việc giữa Hội đồng Kiểm soát ô nhiễm Gujarat (GPCB) và Viện Năng lượng Chicago (EPIC - Mỹ), theo BBC ngày 12-7, khoảng 170 ngành công nghiệp đã lắp đặt các thiết bị giám sát của CEMS với tổng chi phí 2.500 - 7.000 USD.

Ông Michael Greenstone, nhà kinh tế học và là giám đốc EPIC, cho biết cơ quan quản lý ô nhiễm bang Gujarat xem chương trình là một thí điểm nên những gì học được từ đây có thể được ứng dụng để giúp vận hành thị trường phát thải dạng hạt.