Bánh đa phơi tràn sân, che kín các mái nhà - Ảnh: Đ.Anh

Chúng tôi gửi xe ở một ngôi nhà ven đường chính rồi đi bộ xuống bến phà. Gọi là bến phà nhưng thực chất hai bên bờ sông chỉ cách nhau vài mươi mét. Đứng bên này bờ đã thấy lòng rộn lên khi nhìn thấy hình ảnh cây đa bến nước quen thuộc đầu làng.

Buổi sáng, nắng vàng ươm trên những mái nhà, trên mặt sông lấp loáng nước và càng rực lên trên những hàng hàng lớp lớp phên bánh đang phơi khắp đầu làng, ngõ xóm, những con đường nhỏ dẫn xuống bến sông quê.

Hơi thở ngột ngạt nơi phố thị bỗng chốc như tan biến.

Nằm bên dòng sông Cầu, làng Thổ Hà, xã Vân Hà, huyện Việt Yên, Bắc Giang một thời vang bóng với nghề làm gốm. Đi sâu vào làng, sẽ thấy dấu tích ngôi làng nổi tiếng đất Kinh Bắc xưa vẫn còn in đậm trong từng con ngõ nhỏ, trên từng bức tường xây bằng tiểu sành, những mái ngói nhuốm màu thời gian…

Dòng đời trôi, nghề gốm làng Thổ Hà cũng dần mai một, thay vào đó là nghề làm bánh đa, đặc biệt bánh đa dừa thơm lừng đặc trưng khó tìm thấy ở bất kỳ vùng đất nào.

Mươi, mười lăm năm nay, khách không chỉ tìm đến Thổ Hà để chiêm ngưỡng ngôi làng nổi tiếng với những con ngõ nhỏ tuyệt đẹp với những bức tường độc đáo xây bằng tiểu sành mà còn để săn ảnh người dân làm bánh đa, thưởng thức món đặc sản riêng có của vùng đất này...

Bánh đa phơi đầy ngõ nhỏ - Ảnh: Đ.Anh

Bến nước đầu làng Thổ Hà với những phên bánh đa phơi ngày nắng tốt - Ảnh: Đ.Anh

Để có những chiếc bánh đa riêng có của vùng đất này, người làng Thổ Hà thường chọn các loại gạo tẻ dẻo, thơm để xay thành bột làm bánh. Bánh đa tráng xong được trải lên các tấm phên tre rồi mang phơi.

Công đoạn phơi nắng có lẽ là hình ảnh gây ấn tượng nhiều nhất với bất kỳ ai từng một lần đến Thổ Hà. Những ngày nắng đẹp, đi khắp đường làng, ngõ xóm, du khách sẽ bắt gặp hình ảnh những phên bánh sắp thành hàng dài hai bên tường nhà, bờ rào…

Phên bánh “treo” đầy sân, gác ngang mái những ngôi nhà nằm trong ngõ nhỏ… làm thành những mái che tuyệt đẹp dưới ánh nắng mặt trời.

Những ngày nắng tốt, bánh chỉ phơi một nắng đã khô, đem vào cắt là cho ra bánh đa nem thành phẩm.

Ở làng nghề, những mẩu bánh thừa trong quá trình cắt được tận dụng làm thành món đầu nem xào thơm ngon với bí quyết riêng của từng nhà với các nguyên liệu đơn giản như sa tế, tỏi, ớt... trở thành món ngon cho trẻ con và các bạn trẻ. 

Cũng qua nhiều công đoạn công phu, nhưng món bánh đa dừa độc đáo làng Thổ Hà cách làm phức tạp hơn nhiều. Cũng làm từ bột gạo tẻ, nhưng phải qua hai lượt tráng, một lượt tráng bánh không, một lượt tráng chung các nguyên liệu vừng, lạc, dừa đã qua sơ chế và thường nướng chín rồi mới đem bán.

Đến đây, hết dạo quanh làng thăm thú, xem người dân phơi bánh, khách lại thích thú sà vào những hàng bánh đa nướng với những bếp than hồng rực. Thú nhất là nhìn chiếc bánh dày cộp bắt đầu phồng lên rồi thơm lừng trên bếp.

Nướng bánh đa dừa - Ảnh: Hoàng Hà Mai

Thử miếng bánh đa dừa thơm phức - Ảnh: Hoàng Hà Mai

Mùi thơm của dừa, của lạc quyện cùng mùi thơm của gạo, của đường phèn làm bất kỳ thực khách nào cũng không thể kềm lòng. Cầm chiếc bánh vừa nướng giòn tan, cắn một miếng thấy như vị bùi, vị béo vị thơm như còn mãi trong miệng.

Ăn một miếng rồi lại muốn ăn thêm miếng nữa. Cứ thế cà kê với chiếc bánh đa thơm lừng bên tách chè nóng ấm mà quên mất trời đã về chiều.

Đứng trên con phà nhỏ nhắn rời làng, trong tay những lữ khách đường xa giờ lại có thêm những xâu bánh mang về làm quà. Đặc sản bánh đa Thổ Hà cũng cứ theo đó ngày càng lan xa…