Gà đen bản Thái còn là vị thuốc quý - Ảnh: N.T.Lượng

Người ta đã nghe nhiều đến giống gà đen, đen toàn thân, đen từ bộ lông đen vào cả da thịt. Đó là giống gà hiếm thấy, phải lặn lội lên tận bản Thái của Tây Bắc mới kiếm được. Giống gà đen được thuần dưỡng và nuôi thả từ bao đời nay ở những bản Mông, bản Thái trên triền núi cao.

Trông cũng giống như gà ác, nhưng gà đen ở bản Thái thân không lớn như một số giống gà khác, con lớn chỉ có trọng lượng 1,3-1,5kg. Đồng bào Thái thường thả gà lên núi từ sáng sớm cho đến tối mịt mới về, vì thế gà đen leo đồi, leo núi rất khỏe, ít bị bệnh.  

Giống như lợn cắp nách, gà đen rong ruổi kiếm ăn trên núi với những thức ăn như củ quả, cỏ, côn trùng trong rừng. Vì thế, gà đen so với các giống gà khác thường có đôi chân nhỏ, cứng và chắc khỏe. Hơn thế, giống gà này cho thịt săn chắc và thơm đến lạ.

Có đến tận các bản Thái, du khách mới tận mắt “chiêm ngưỡng” sắc đen của giống gà quý này. Toàn thân lông đen mượt, chân, mỏ và mắt đều đen tuyền một màu. Khi mổ, vặt bỏ lớp lông, làn da bên trong cũng bao phủ một màu đen rồi nội tạng của gà cũng toàn màu đen. Duy chỉ lớp thịt ở giữa là màu trắng. Còn bộ xương trong cùng cũng là màu đen.

Người Thái bảo giống gà này tuy toàn màu đen nhưng lại là vị thuốc tốt dùng để chữa nhiều bệnh. Từ bao đời nay, đồng bào Thái trên núi cao Tây Bắc đã gìn giữ giống gà quý này ngay tại nhà mình.

Từ bàn tay khéo léo và tấm lòng thảo thơm mến khách, món gà đen rang gừng trở nên hấp dẫn. Gà đen được mổ, rửa sạch, chặt từng miếng to chừng nửa bàn tay rồi xóc với muối hạt cho đều, thêm chút rượu thóc cho dậy mùi. Gừng già rửa sạch rồi đập giập, băm nhỏ ướp cùng thịt gà đen chừng 15 phút là có thể rang chín được.

Muốn có món thịt gà đen thơm ngon phải rang gà vào chảo gang dày và sâu lòng trên bếp than củi cháy đượm lửa. Đồng bào Thái bảo rằng như thế thịt gà mới chín đều. Gà rang chừng 15 phút là có thể thưởng thức được nhưng trước khi bắc chảo xuống, người ta không quên rắc lên gà những nhúm lá chanh xanh ngắt tạo màu và tạo mùi cho món ăn đặc biệt này.

Khó ai có thể cảm nhận được vị ngon của gà đen rang gừng nếu chưa một lần được thưởng thức. Và đáng tiếc hơn nữa nếu không được lên tận bản Thái, ngồi bên căn nhà sàn thơ mộng để nhận sự thết đãi của đồng bào.

Gà đen vừa giòn ở da, vừa ngọt ở thịt và bổ dưỡng ở xương xẩu. Vị cay nồng của gừng hòa lẫn vị thơm của lá chanh làm thành một dư vị vừa gần gũi nhưng cũng thật độc đáo. Nhấp chén rượu thóc, đưa bát đón lấy miếng thịt gà dưới làn da đen là lớp thịt trắng ngần cảm thấy như l80ùa cả vị ngon, vị bổ dưỡng của một thứ thuốc quý của đồng bào nơi đây.

Lên bản Thái dù mùa nào đi nữa, dư vị ẩm thực vẫn níu giữ bước chân người...