Củ ấu bày bán ở chợ phiên - Ảnh: N.T.Lượng

Mùa thu hoạch ấu cũng là khi tiết trời cuối thu hòa trong cái hanh hao se lạnh và kéo dài đến những ngày chớm đông. Khi ấy, củ ấu đã già và rụng xuống ngay gốc. 

Do ấu sống dưới ruộng bùn sâu nên việc hái ấu khá vất vả. Muốn hái được ấu, người ta phải ngồi trên thuyền nan, lướt nhẹ trên mặt bùn hoặc lội xuống ruộng, lưng cúi gập và hai tay lùa vào gốc ấu để hái củ. 

Đôi khi chỉ chậm vài ngày, ấu già, củ rụng và chìm xuống bùn. Vì thế, người hái phải vất vả mò tay xuống bùn sâu để mò ấu. 

Khi hái ấu, người hái phải mang theo chậu, thuyền hoặc bao tải để đựng. Hái tới đâu, kéo thau chậu và bao tới ấy. Trời lạnh nhưng mình đẫm mồ hôi, từ đầu đến chân bê bết bùn ruộng, bàn tay nhăn nheo, đen xì vì ngâm dưới nước nhiều. 

Ruộng ấu đã cho thu hoạch - Ảnh: N.T.Lượng

Việc thu hoạch ấu là công việc khá nhọc nhằn đối với người nông dân - Ảnh: N.T.Lượng

Dù việc thu hoạch củ ấu khá vất vả nhưng nông dân ở vùng này vẫn duy trì việc trồng ấu để bán ra thị trường như một hướng phát triển kinh tế nông nghiệp. Củ ấu từ lâu vẫn được coi là một đặc sản của cư dân nông nghiệp nơi đây.      

Một ngày hái ấu, mỗi nông dân hái được 30-40kg, giá bán ra được 7.000 - 8.000 đồng/kg. Tuy vất vả nhưng mỗi khi mùa ấu về bức tranh miền quê lại trở nên đông vui, tấp nập.

Chợ quê mùa ấu cũng nhộn nhịp hơn hẳn. Người ta xúm xít bên những thúng ấu còn tươi nguyên, người vui vì năm nay ấu được mùa, người tấm tắc khen ấu này ăn bở, ngọt hơn mọi năm.

Bên thúng ấu đã luộc sẵn, cô thôn nữ cánh tay trắng hồng, khuôn mặt đầy đặn ngồi đong những bát ấu gói vào lá dong bán cho khách.

Người dân mua ấu luộc về cho con trẻ như một thứ quà quê đơn sơ mà ngọt lành. Nhiều người còn mua ấu để gửi quà cho nơi xa như một đặc sản chỉ nơi quê nhà mới có.

Củ ấu ở vùng quê trung du Phú Thọ - Ảnh: N.T.Lượng

Những rổ ấu luộc ấm áp buổi chiều chớm đông - Ảnh: N.T.Lượng