Phóng to

Bên ngoài vẻ bình yên của các ngôi làng là những đợt “sóng ngầm” ở phía trong, nhiều vụ nghi kỵ thuốc thư đã khiến nhiều người phải điêu đứng. Trong ảnh: làng Wet, xã Chư Ă (TP Pleiku, Gia Lai) - Ảnh: T.B.D.

Nhiều tháng sau sự việc Chưi (23 tuổi, người ở làng Plei Bông, xã Ayun, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai) tự nhận mình có khả năng “bỏ thư” (một loại thuốc tâm linh của đồng bào dân tộc thiểu số), anh ít về làng hẳn. Mặc dù được già làng, bác sĩ, cán bộ xuống tận nơi giải thích nhưng nhiều người vẫn cho rằng Chưi là mối họa cho làng.

Trục xuất khỏi buôn

Năm 2012, Chưi bước sang tuổi 23 nhưng suốt ngày say xỉn, bị người làng chê là lười biếng nên không được coi trọng. Trong các cuộc vui của làng, anh thường phải ngồi ở một vị trí thấp kém hơn nên sinh tự ái và nghĩ phải tìm một thứ gì đó để “cả dân làng phải sợ mình, phải nể mình”.

Nhiều người dân tại làng Plei Bông kể không biết học được từ đâu mà lúc tròn 23 tuổi Chưi bỗng... có “ma thuật”, nếu đã nắm tay ai thì tay người đó phải sưng tấy lên, thậm chí bấm tay vào cây đu đủ thì... quả trên cây liền thối rữa. Anh còn khoe rằng mình có thể “thư” người khác. Bác sĩ Đinh Nam, trưởng Phòng y tế huyện Mang Yang (Gia Lai), cho biết cũng vì lý do này mà anh Chưi bỗng dưng... được mọi người sợ hãi, nhiều thanh niên phải mua rượu cho Chưi uống để khỏi bị “thư”.

Cuối năm 2012, làng Plei Bông xảy ra biến cố lớn. Ông Hai (40 tuổi, người trong làng) đổ bệnh, mặc dù tìm thầy cúng và chạy chữa nhưng bệnh tình vẫn không thuyên giảm.

Ngày ông Hai qua đời, đám thanh niên trong làng bỗng xồng xộc chạy đi tìm bắt Chưi để “lấy cái thư” trong người ông Hai ra. Bị ép, Chưi đặt bàn tay của mình xoa vài lần lên thi thể người chết rồi lôi ra mấy hạt cát và sỏi.

Thấy vậy, nhiều người sợ xanh mặt vì không ai biết những hòn sỏi được lấy từ đâu ra. “Thật ra Chưi đã nhanh tay giấu cát, sỏi trong tay để đánh lừa dân làng, tiện thể để... ra oai cho mọi người nể sợ” - bác sĩ Nam nói.

Không lâu sau đó, mẹ vợ ông Hai lại tiếp tục đổ bệnh, dù đã chạy chữa nhưng không thể qua khỏi. Tất cả mọi ánh mắt, nghi kỵ tiếp tục đổ dồn về Chưi. Anh bị đưa ra giữa làng để phạt vạ, bị gia đình ông Hai phạt heo bò, xây nhà mả với tổng giá trị 16 triệu đồng.

Chưa chịu dừng lại, bà Huen - vợ của ông Hai - tiếp tục lấy 3 sào ruộng và buộc Chưi tiếp tục nộp phạt 15 triệu đồng. Từ một người bình thường, chỉ vì sĩ diện và tự xưng rằng mình có thuốc “thư”, Chưi đã phải sạt nghiệp vì phạt vạ, bị người làng đánh đuổi. Theo bác sĩ Đinh Nam, khoảng ba tháng nay không thấy Chưi xuất hiện ở làng Plei Bông nữa, anh đã bỏ đi nơi khác để lánh nạn.

Bác sĩ Đinh Nam cho biết lúc xảy ra sự việc, ông được giao nhiệm vụ đến khám bệnh để nói rõ cái chết của ông Hai và mẹ vợ. Theo bác sĩ Nam, mẹ vợ ông Hai chết do suy thận, quả thận hai bên bị tổn thương nhưng lâu ngày không được chữa trị nên nước tụ nhiều. Còn ông Hai thì tử vong do căn bệnh ung thư gan di căn, trong ổ gan đã xuất hiện ba khối u - những căn bệnh này y học không thể chữa trị được.

Phóng to

Chỉ vì lỡ miệng khai mình có thuốc thư, Ayam bị phạt vạ nặng nề và phải đi làm thuê kiếm sống - Ảnh: T.B.D.

Thuốc thư... miệng

Ông Đinh Nam cho biết hiện ở huyện Mang Yang có 23 nạn nhân của hủ tục thuốc thư đang phải sống trong cảnh lạnh nhạt, xa lánh của cộng đồng. Giữa năm 2012, nhiều cán bộ ở xã Lơ Pang phải

hết sức vất vả để giải quyết một vụ nghi kỵ thuốc thư giữa P. và M.. Hai người này cùng ở làng Tơ Dràh vốn sống với nhau hòa thuận. Chiều hôm đó, cả hai ngồi nhậu với nhau đến gần say thì M. bước loạng choạng ra cửa và xỏ nhầm đôi dép của P.. P. tìm đến nhà M. thì thấy đôi dép của mình nằm ở bậc thềm.

Cho rằng M. ăn cắp, P. vung tay tát vào cổ khiến M. ngã lăn. Đúng một tháng sau, nhiều người làng khiếp sợ khi thấy ở cổ - nơi M. bị P. tát - xuất hiện một đám “bạch tạng”, đám da này lan rộng ra dần rồi nổi một khối u lớn ở cổ họng. Một năm sau, M. qua đời. Người làng cho rằng chính P. đã “thư” M. nên cùng nhau đuổi đánh, bắt P. phải nộp phạt, đốt phá nhà cửa và buộc anh phải đi khỏi làng.

Anh Đinh Chuyên, cán bộ Ủy ban MTTQ huyện Mang Yang, cho biết sự việc nói trên phức tạp đến nỗi từ xã đến huyện phải họp dân giải quyết không biết bao nhiêu lần. Công an huyện buộc phải đưa P. đi một ngôi làng khác để lánh nạn. Quá oan ức, một thời gian sau P. quay trở về làng để tìm cách chứng minh mình không bỏ thư. Tuy nhiên, người làng vẫn không chịu tin và bắt P. phải ra đứng trước buổi họp làng để “uống thuốc giải”.

Theo anh Đinh Chuyên, “thuốc giải thư” bao gồm nhiều loại chất thải khác nhau và không ai dám uống thứ thuốc này. Thuốc được lấy từ rượu, nước uống dành cho người chết ở nhà mả (mộ người chết), nước người trong làng tắm rồi thải ra, nước tiểu của trẻ con đứng trên nhà rông tiểu xuống và hỗn hợp nhiều loại vỏ cây... “Lúc P. cầm thứ nước này uống, nhiều người phải nôn ói, mình thì không dám nhìn vì quá khiếp sợ. Sau khi uống hết một hơi, người làng thở phào vì “đã giải được cái thư” trong người của P. nhưng cũng từ đó anh qua hẳn một nơi khác để sinh sống” - anh Chuyên nói.

Tại huyện Chư Pah, một vụ nghi kỵ giữa những thanh niên xảy ra vào đầu năm nay cũng đã khiến một gia đình phải điêu đứng. Sau khi bị làng phạt vì cho rằng đã bỏ thuốc thư lên Siu Tuân (làng Wet, xã Chư Jô, Chư Pah, Gia Lai), nhiều tháng nay Ayam phải đi làm thuê cho người khác để lấy tiền trả nợ phạt vạ. “Từ nhỏ đến giờ mình đâu có biết thuốc thư là gì đâu, nếu mình có thì dân làng này không ai sống nổi nữa rồi” - Ayam nói trong bất lực.

Anh kể chiều hôm đó anh cùng Siu Tuân và những thanh niên trong làng ngồi uống rượu, trong lúc say mọi người giỡn với nhau nên anh cũng vui vẻ khoác tay lên vai Tuân và nói đùa rằng “tao có thuốc thư”. Không ngờ đúng tối hôm đó Siu Tuân lên cơn đau bụng dữ dội, mặc dù được bác sĩ kết luận bị phù nề dạ dày nhưng gia đình Tuân vẫn cho rằng chính Ayam đã “thư”.

Ayam bị dân làng đuổi đánh, rồi bị đưa ra làng xử và buộc phải nộp phạt 8 triệu đồng, 3 sào ruộng của vợ con cũng bị gia đình Siu Tuân lấy mất.

Không chỉ ở các huyện vùng xa mà ngay ở TP Pleiku, nhiều vụ tin đồn thuốc thư cũng đã đẩy nhiều người vào cảnh mang thân phận “con hủi”. Anh Ayin (24 tuổi, làng Kơ Tu, xã Chư Ă, Pleiku) cho biết vào tháng 4 vừa qua, trong lúc ngồi nhậu với Mưng và nhóm bạn, anh buột miệng rằng mình có thuốc thư. Đúng vào đêm đó, Mưng bị nôn ói, đau bụng dữ dội. Nghĩ rằng mình bị Ayin “thư”, Mưng cùng nhiều người cầm gậy gộc đến nhà đánh Ayin đến ngất xỉu.

Ông Nguyễn Văn Quang, chủ tịch UBND xã Chư Ă, cho biết mặc dù thấy Ayin bị đánh đến ngất xỉu nhưng không một ai trong làng dám đưa Ayin đi cấp cứu vì sợ “thuốc thư”. “Khi chúng tôi tới thì thấy Ayin nằm tím tái bên thềm nhà, cơ thể bị đánh bầm giập. Chúng tôi phải thuê xe công nông đưa Ayin đi cấp cứu, những ngày sau đó không dám đưa anh về lại làng vì nếu về cũng sẽ bị người làng đuổi đánh tiếp. Tới khi đưa ra làng hòa giải, đưa ra kiểm điểm trước cộng đồng nói rõ trắng đen thì tình hình mới ổn thỏa” - ông Quang nói.

Già làng Lưm (làng Kơ Tu) cho biết nhiều tháng sau vụ việc của Ayin, người làng Kơ Tu đã ổn định trở lại nhưng nhiều người vẫn lời ra tiếng vào và tiếp tục cho rằng “Ayin có thuốc thư”. “Mình là già làng nhưng cũng không có thuốc thư, cũng chưa thấy thuốc thư bao giờ” - già làng Lưm nói.