Phóng to

Thủ lĩnh nhánh Al Qaeda ở bán đảo Ả Rập Nasir al Wuhayshi - Ảnh: CNN

Bộ ba máu mặt

Thủ lĩnh hiện tại của AQAP là Nasir al Wuhayshi, ngoài 30 tuổi. Theo ông Gregory Johnsen - tác giả một quyển sách về nhóm Al Qaeda ở Yemen - Wuhayshi được sinh ra ở miền nam Yemen. Năm 1998, y lần đầu tiên rời quê hương để đến Afghanistan và gia nhập Al Qaeda.

Tại đây, y được trọng dụng khi làm trợ lý thân cận trùm khủng bố Osama bin Laden cho đến năm 2001 - khi al Qaeda tứ tán trong chiến dịch quân sự truy quét khủng bố của Mỹ tại Afghanistan sau vụ tấn công ngày 11-9. Cùng với một số phiến quân khác, Wuhayshi chạy trốn đến Iran và bị bắt giam.

Ông Johnsen cho biết tên Wuhayshi trở về Yemen trong một cuộc trao đổi tù nhân với Iran vào năm 2003. Y ngồi tù trong vòng 3 năm, sau đó tiến hành một vụ vượt ngục táo bạo vào tháng 2-2006. Sự việc này khiến giới chức Yemen khi đó bị bẽ mặt.

Wuhayshi nhanh chóng trở thành thủ lĩnh nhóm al Qaeda ở Yemen vào năm 2007, và sau đó là thủ lĩnh AQAP khi hai nhóm al Qaeda ở Yemen và Saudi Arabia sáp nhập.

Tình báo Mỹ đã chặn được một thông điệp mà tên Ayman al-Zawahri (từng là phó tướng của bin Laden và hiện là “ông trùm” của al Qaeda) gửi đến Wuhayshi và yêu cầu AQAP hãy thực hiện một vụ tấn công lớn trả thù nước Mỹ. Cũng trong thông điệp này, Zawahri đã bổ nhiệm Wuhayshi vào vị trí cao cấp thứ 2 trong al Qaeda để kiểm soát hoạt động của các nhánh thuộc al Qaeda trong thế giới Hồi giáo.

“Wuhayshi có giọng nói nhỏ nhẹ, nhưng từng lời y nói ra rất có trọng lượng. Wuhayshi cũng là một người cực kỳ nhẫn nại, đó có thể là lý do mà Zawahri thúc giục y hãy tấn công” - ông Johnsen viết trên Twitter.

Trong một bài điếu văn thương tiếc cái chết của bin Laden, Wuhayshi đã thề sẽ trả thù tồi tệ và tàn bạo hơn; đồng thời đe dọa nước Mỹ sẽ phải chiến đấu “thế hệ này sang thế hệ khác” và “không có lấy một ngày bình yên”.

Tuy nhiên, nhiều năm qua Mỹ chưa để tâm đến Wuhayshi do chú trọng truy lùng một thủ lĩnh khủng bố khác của AQAP là Anwar al Awlaki. Awlaki được đánh giá còn tàn độc hơn cả bin Laden và là kẻ truyền bá tư tưởng khủng bố qua mạng Internet - chủ biên tạp chí Inspire trên mạng của AQAP. Y đã thiệt mạng trong một vụ không kích của Mỹ hồi năm 2011.

Tên chuyên đảm nhận chế tạo bom của AQAP, Ibrahim al-Asiri, được đánh giá là bậc thầy trong lĩnh vực này của cả mạng lưới al Qaeda. Y đã chế tạo một loại bom rất khó phát hiện để sử dụng trong các vụ tấn công liều chết. Như trong vụ tấn công tháng 8-2009, khi một kẻ đánh bom của AQAP suýt thành công trong vụ ám sát Hoàng tử Saudi Arabia Mohammed bin Nayef.

Chuyên nghiệp, trung thành và có tầm ảnh hưởng

AQAP không phải là nhánh lớn nhất của al Qaeda, cũng không phải là nhóm thường xuyên hoạt động như ở Syria hay Iraq… Tuy nhiên, Mỹ đánh giá AQAP là mối nguy hiểm lớn nhất với phương Tây vì nhóm này có kỹ năng chuyên nghiệp, tầm ảnh hưởng toàn cầu và đặc biệt là vô cùng trung thành đối với lãnh đạo trung ương của al Qaeda.

Giới tình báo phương Tây nhận định AQAP luôn tìm mọi cách để vượt qua hàng rào an ninh tại các sân bay. “Tuy chỉ là một nhóm nhỏ nhưng chúng rất tàn bạo và đủ sức mạnh tấn công” - Reuters dẫn lời một quan chức tình báo.

Tháng 12-2009, một chiến binh của AQAP thậm chí có thể giấu chất nổ trong quần lót và bay từ châu Âu đến Detroit (Mỹ)! May mắn là quan chức an ninh tại sân bay ở Detroit phát giác kịp thời và bắt giữ y ngay lập tức.

Năm 2010, AQAP che giấu bom thành công trong các hộp mực máy in đã chở đến khoang chứa hàng của máy bay, điểm đến là nước Mỹ. Một kiện hàng thậm chí đã đi đến được sân bay East Midlands của Anh. Âm mưu bị phá vỡ vào phút chót do nguồn tin nội gián từ AQAP.

Kể từ đó, Mỹ luôn ráo riết tấn công AQAP bằng các chiến dịch không người lái. BBC dẫn số liệu tổ chức New America Foundation cho biết những vụ không kích của Mỹ tại Yemen tăng nhanh từ 18 vụ trong năm 2011 lên 53 vụ trong năm 2012. Dù xảy ra một số trường hợp không kích nhầm và khiến thường dân thiệt mạng, nhưng các quan chức Mỹ và Yemen khăng khăng chỉ có cách này mới ngăn chặn những vụ tấn công khủng bố.

Năm 2012, ông John Brenan - hiện là giám đốc CIA - ước tính quân số của AQAP lên đến hơn 1.000 người.

Sự nguy hiểm của AQAP còn thể hiện qua khả năng truyền bá tư tưởng khủng bố ra toàn thế giới của nhóm này. Tạp chí bằng tiếng Anh của AQAP, Inspire, đăng những bài viết về chiêu mộ chiến binh thánh chiến hoặc những chỉ dẫn rất cụ thể về cách chế tạo bom. Trung tâm Intel Center nhận định AQAP chính là nguồn hàng đầu về các thông điệp của al Qaeda bằng tiếng Anh dưới dạng audio hoặc video.

Kẻ đứng sau xây dựng và chủ trì nội dung tạp chí này là Anwar al Awlaki và một tên khác. Cả hai đều thiệt mạng trong một vụ không kích của Mỹ. Theo Viện Nghiên cứu truyền thông Trung Đông, "quy mô nội dung ấn phẩm mới nhất không bằng các bản cũ, biên dịch và biên tập cẩu thả cho thấy AQAP vẫn chưa tìm được người thay thế Anwar Al-Awlaki".