Trong tương lai không xa, Jakarta sẽ trở thành một thành phố dưới nước - Ảnh: REUTERS

Đại đô thị Jakarta là thành phố lớn thứ hai thế giới, dân số lên đến 30 triệu người. Trong 30 năm qua, mực nước biển xung quanh Jakarta đã dâng lên 3m (bao gồm và sự sụt lún), biến nó trở thành đô thị chìm nhanh nhất thế giới.

Tại nhiều khu vực trong thành phố, đất sụt lún với tốc độ kinh hoàng lên đến 10cm mỗi năm (tức 1m trong 10 năm). Tình trạng ngập nước không xa lạ gì với Jakarta nhưng những gì xấu nhất vẫn còn ở phía trước, theo cảnh báo của giới nghiên cứu.

Có 13 con sông chảy xuống từ các vùng núi của Indonesia xuyên qua Jakarta. Trong lúc thành phố chìm dần, người ta lại xây lên những bức tường cao dọc hai bên bờ để ngăn nước tràn vào thành phố.

Thực tế chúng khá là mong manh.

Quận Pluit của Jakarta nằm dưới mực nước biển. Sau trận lụt năm 2007 (ảnh trái), chính quyền phải dựng lên một bức tường ngăn nước (phải) - Ảnh: Research Gate

Jakarta có một số đặc thù riêng. Hầu hết nhà cửa trong thành phố không kết nối với hệ thống cấp nước, do đó người dân buộc phải dùng nước giếng. Khai thác nước ngầm ào ạt là nguyên nhân chủ yếu khiến đất lún.

Các đây 100 năm, thủ đô Tokyo của Nhật Bản cũng ở vào tình thế tương tự. Bơm nước ngầm khiến tốc độ chìm của thành phố còn nhanh hơn Jakarta bây giờ.

Sau Thế chiến thứ hai, chính quyền Tokyo quyết liệt cấm khai thác nước ngầm và thậm chí còn bơm thêm nước vào lòng đất. Kết quả rất thành công: Tokyo bây giờ không còn lún nữa.

Khu vực đông Jakarta trong trận lũ lịch sử năm 2007 - Ảnh: REUTERS

Trở lại Jakarta, chính phủ Indonesia nhấn mạnh dời đô không có nghĩa là Jakarta bị bỏ hoang, họ muốn biến nó thành trung tâm tài chính như New York ở Mỹ. Tuy nhiên, với một tâm trạng bi quan, thị trưởng Jakarta Anies Baswedan không cho rằng đó là giải pháp.

Trước hết, tình trạng kẹt xe ở Jakarta là do phương tiện cá nhân (chủ yếu ôtô) gây ra, không phải do vài chiếc xe của các bộ ngành chính phủ - ông Baswedan chỉ ra.

Thứ hai, dù có tính cách nào đi nữa, một thành phố chìm dưới nước không phải là tương lai dành cho bất cứ ai, cả người dân lẫn chính phủ. Dời thủ đô sẽ không giúp gì được cho những ai không có chỗ để đi.

Và trong khi chờ các giải pháp được triển khai, các chuyên gia cảnh báo bất cứ sự cố vỡ đê hoặc thiên tai lớn cũng có thể dẫn đến một thảm họa nhân đạo ở Jakarta như hồi năm 2007, thương vong có thể lên đến hàng trăm ngàn người.

TTO - Theo cảnh báo của chuyên gia Viện nghiên cứu Deltares Gilles Erkens (Hà Lan), hiện có năm thành phố trên thế giới đang đối mặt với nguy cơ chìm dần xuống biển, trong đó có TP.HCM.