Đây là cách chuyển giá theo phương thức liên kết giữa các công ty “con” của Adidas “mẹ” nhằm tìm cách né thuế tại VN.

Phóng to

Một cửa hàng Adidas trên đường Lê Lợi, Q.1, TP.HCM - Ảnh: THUẬN THẮNG

Mới đây, nghi ngờ có dấu hiệu giao dịch liên kết, Cục Thuế TP.HCM đã tiến hành thanh tra doanh nghiệp (DN) này.

Treo hình quảng cáo cũng phải trả tiền

Kết quả thanh tra cho thấy có rất nhiều khoản chi phí bất hợp lý được trả cho các đối tác là những đơn vị có giao dịch liên kết với Adidas VN. Trong đó nổi bật nhất là “chi phí tiếp thị quốc tế”. Theo đại diện Phòng thanh tra 1, Cục Thuế TP.HCM, hiểu nôm na chi phí này là công ty mẹ (Adidas AG) thuê người nổi tiếng chụp hình quảng cáo cho sản phẩm, các tấm hình quảng cáo này khi được treo tại cửa hàng của Adidas VN thì phải trả tiền cho công ty mẹ bằng 4% doanh thu ròng của sản phẩm.

Giao dịch liên kết là một dạng chuyển giá thường gặp ở các DN có vốn đầu tư nước ngoài. Theo đó, các công ty trong cùng hệ thống thường mua bán lòng vòng nhằm chuyển lợi nhuận từ VN sang quốc gia có thuế suất thấp hơn nhằm tránh phải nộp thuế thu nhập DN tại VN.

Bên cạnh đó, giá thành sản phẩm của Adidas còn bị đội lên do khoản chi phí quản lý. “Ở những DN khác, chỉ có một chi phí quản lý vùng, nhưng tại Adidas VN có nhiều tầng nấc quản lý. Ngoài quản lý tại VN còn có thêm quản lý vùng tại Singapore và đồng thời Adidas VN còn chịu sự quản lý từ Adidas ở Đức. Adidas VN có hẳn các hợp đồng dịch vụ ghi nhận sự quản lý này cùng các chi phí trả cho phía đối tác” - đại diện Phòng thanh tra 1 cho biết.

Nghịch lý hơn, dù có đầy đủ tư cách để nhập khẩu trực tiếp hàng hóa từ nước ngoài nhưng Adidas VN lại phải thuê đối tác khác là Adidas International Trading B.V thay mặt Adidas VN thực hiện các dịch vụ như tìm nhà sản xuất cho hàng hóa liên quan, tìm nguồn cung ứng mẫu, đặt đơn hàng, kiểm tra vật liệu, thành phần hàng hóa, giám sát sự tuân thủ các tiêu chuẩn pháp lý... Adidas VN trả cho đối tác này 8,25% giá trị mỗi giao dịch. Khoản chi phí này được Adidas VN ghi nhận là khoản chi phí mua hàng và hạch toán vào giá vốn.

Ngoài ra, dù không phải là nhà sản xuất nhưng tại Adidas VN lại phát sinh khoản tiền bản quyền bằng 6% doanh thu ròng của sản phẩm. Ngoài ra, dù trên giấy phép được UBND TP.HCM cấp, ngành nghề chính của Adidas VN là thực hiện quyền nhập khẩu, phân phối bán buôn giày thể thao, quần áo thể thao... nhưng DN này còn phát sinh khoản chi phí hỗ trợ vật dụng cho nhà bán lẻ như: cung cấp tủ kệ, vật dụng, đồ nội thất, ngoại thất để cho nhà bán lẻ sử dụng nhưng không yêu cầu thanh toán lại. Bù lại nhà bán lẻ không được cho thuê, chuyển nhượng cho bên thứ ba dưới bất kỳ hình thức nào. Nếu nhà bán lẻ vi phạm bất kỳ đến quyền sở hữu của Adidas VN đối với các trang thiết bị này thì phải bồi thường. Toàn bộ chi phí này được Adidas VN hạch toán vào chi phí bán hàng.

Đại diện Phòng thanh tra 1 - đơn vị trực tiếp thực hiện thanh tra tại Adidas VN - nói: “Nếu một đôi giày Adidas bán ra tại thị trường VN với giá 2 triệu đồng thì giá gốc khi nhập khẩu chỉ khoảng 1 triệu đồng, còn 500.000 đồng là các chi phí khác mà Adidas VN phải trả cho đối tác khác mà thực chất cuối cùng đều chảy về túi của công ty mẹ. Có trường hợp các chi phí “khó hiểu” khác lên đến 50% giá bán sản phẩm”. Mỗi khoản phí nêu trên hằng năm ngốn của Adidas VN số tiền lên đến hàng chục tỉ đồng. Chi phí này do người tiêu dùng VN “gánh” nhưng ngân sách thất thu vì lợi nhuận được chuyển lòng vòng qua các đối tác rồi chảy về túi công ty mẹ.

Phóng to

Nguyên nhân dẫn đến lợi nhuận không tương xứng tại Adidas VN là do “gánh” quá nhiều chi phí cho các công ty thành viên - Đồ họa: V.Cường

Nghi vấn giao dịch liên kết

Trong văn bản gửi Tổng cục Thuế, Cục Thuế TP.HCM cũng nêu rõ quan điểm là xem những khoản chi phí trên là khoản chi phí không hợp lý và không trừ vào chi phí khi tính thuế thu nhập DN. Trong văn bản trả lời Cục Thuế TP.HCM, Tổng cục Thuế cũng cho rằng các giao dịch giữa Adidas VN và một số công ty khác trong hệ thống toàn cầu có thể là các giao dịch liên kết. Vì vậy đề nghị Cục Thuế TP.HCM kiểm tra cụ thể mối quan hệ giữa Adidas VN và các công ty này cũng như các nhà bán lẻ; kiểm tra các hợp đồng thương mại mà Adidas VN đã ký với các bên nêu trên và những tài liệu khác có liên quan để xác định sự phù hợp của các khoản chi phí của Adidas VN theo quy định. Tổng cục Thuế cũng yêu cầu Cục Thuế TP.HCM rà soát quan hệ giữa Adidas VN và một số công ty trong cùng hệ thống để xác định lại các khoản chi phí mà DN này khai báo khi tính thuế.

Phòng thanh tra 1 cho biết phía Adidas VN cũng thừa nhận rằng có giao dịch liên kết và đã khai báo. Sau khi Tổng cục Thuế có văn bản trả lời, Phòng thanh tra 1 mời DN này lên làm việc nhưng khó ở chỗ không có giá độc lập để ấn định cho DN này do không có dữ liệu tương đồng. Cũng không thể lấy giá từ một đơn vị thứ ba để ấn định cho DN này vì đây là DN đặc thù. Theo đại diện Phòng thanh tra 1, khác với những DN có giao dịch liên kết khác, trừ năm đầu tiên hoạt động chưa có doanh thu, từ năm 2010 đến nay Adidas VN có lãi chứ không bị lỗ. Do vậy theo quy định hiện nay, cơ quan thuế không thể ấn định giá cho Adidas VN.

“Nếu không có giao dịch liên kết thì số lãi của Adidas VN sẽ rất “khủng” vì giá bán sản phẩm Adidas tại thị trường VN gấp ba lần giá vốn” - đại diện Phòng thanh tra 1 cho biết. Vị đại diện này cũng cho biết đã kiến nghị Tổng cục Thuế quy định rõ ràng hơn nhằm tránh trường hợp DN lợi dụng các kẽ hở để lách luật như hiện nay.

Có trên 50 cửa hàng Adidas có mặt chính thức tại VN từ năm 2009 và tính đến cuối năm 2011 đã mở tổng cộng 50 cửa hàng tại các thành phố lớn. Công ty Adidas VN được sở hữu 100% vốn bởi Adidas International B.V (có trụ sở tại Amsterdam, Hà Lan). Đây đồng thời cũng là công ty sở hữu 100% vốn điều lệ của Adidas International Trading B.V. Còn Adidas Singapore thuộc quản lý trực tiếp từ công ty mẹ (Adidas AG).