Adele và Album 30: Giữa những giãi bày...

 

Dường như cả thế giới đang chờ mong nhạc Adele suốt nhiều năm qua. Suốt 2021, mỹ nam Hàn Quốc BTS đã thống trị bảng xếp hạng nhạc số của Billboard với các sáng tác bán chạy nhất. Những con số ấn tượng lần lượt được BTS đoạt sạch, tới nỗi dường như nghệ sĩ duy nhất - còn hơn cả ABBA tái hợp - có thể đánh bại doanh số của các mỹ nam chỉ có thể là... Adele.

Hành trình chữa lành hậu dang dở 

33 tuổi, trở lại với âm nhạc sau 6 năm vắng bóng, Adele xuất hiện trên trang bìa tháng 11 của Vogue Anh, Mỹ đồng thời - sự kiện lần đầu tiên trong lịch sử.

Adele đặt tên 3 album trước theo các độ tuổi quan trọng: 19, 21 và 25 trong cuộc đời. Từ năm 2016 đến nay, cô không trả lời phỏng vấn bất kỳ tờ báo nào sau nhiều biến động trong cuộc sống, bao gồm ly hôn, làm mẹ đơn thân và tìm được tình yêu mới. Nhiều lần tự đặt câu hỏi: “Mình là ai? Mình muốn làm gì? Điều gì khiến mình hạnh phúc?”, cô quan tâm, chăm sóc bản thân nhiều hơn để cải thiện thể chất lẫn tinh thần sau cuộc ly hôn với doanh nhân Simon Konecki.

Adele giải thích về cuộc ly hôn một cách điềm tĩnh, chấp nhận: “Hai chúng tôi chẳng làm gì sai. Chẳng ai gây tổn thương lên ai cả. Chỉ là tôi muốn con trai chứng kiến tôi yêu và được yêu thật sự. Điều này với tôi rất quan trọng. Từ khi ly hôn, đó là một hành trình tôi tìm kiếm hạnh phúc đích thực”.

Adele tỏ lộ một kết hợp hiếm thấy giữa tự tin và hậu sang chấn, một con người xuất hiện sau một thời gian rất dài chiêm nghiệm về bản thân. Sáng tác về những dọ dẫm đầu tiên vào bức tranh hẹn hò sau khi hôn nhân kết thúc, thất vọng dành cho đàn ông vẫn sờ sờ ra đó: sự lười nhác, cảm xúc mơ hồ thiếu rõ ràng, sự xa cách. “Khi thế gian vụn vỡ, tôi cần phải viết về nó,” cô nói thêm.

Bản piano ballad Easy on Me, single chính của 30 - album phòng thu thứ 4 của Adele, khó có thể gọi là xuất sắc. Dẫu vẫn còn đó những băn khoăn, giày vò về cuộc hôn nhân đổ vỡ và đời sống hậu ly hôn, với con trai, tài dụng ngữ và trổ giọng của nữ ca sĩ, và mảnh đất nghiễm nhiên trong lòng hàng triệu người hâm mộ, nhưng ca khúc ấy bị xem là kém vế với nỗi buồn vô bờ của Someone Like You, hay thăng hoa cảm xúc của Hello một thuở. Điểm sáng nhất của bản ballad có lẽ là tâm thế sáng tác, một giãi bày sâu thẳm và thành thật.

Một cuộc đời khúc mắc... 

Ngôi nhà của Adele ở Beverly Hills nom như một mái nhà miền nông thôn nước Anh, tọa lạc giữa một không gian 600 mét vuông mà theo giới paparazzi là “ở ngoài vùng phủ sóng”, sát nhà Jennifer Lawrence và các sao Hollywood khác. 

Cô từng cảm thấy khó lòng hòa hợp với những nghệ sĩ danh tiếng khác, như lần gặp gỡ thần tượng Steve Nicks của Fleetwood Mac: “Tôi cảm thấy như sắp bị vứt ra ngoài, hay ai đó sẽ tống tôi về lại Tottenham” - nơi cô từng sống 10 năm cơ cực, nghèo khó và giữa băng đảng. “Tôi không ghét nổi tiếng, mà khiếp sợ trước nó. Tôi cho rằng danh tiếng cực kỳ độc hại và rất dễ bị lôi đi”.

“Tôi nổi tiếng ngay thời điểm Amy Winehouse qua đời. Tôi chứng kiến cô ấy ra đi ngay trước mắt chúng ta” - Adele bộc bạch. Sự ra đi của Amy khiến Adele đau nhói, bởi album đầu tay của Amy chính là lý do Adele cầm lên tay cây guitar. Nhưng vào thời khắc hoàng kim nhất trong sự nghiệp, Adele ngự trên một vách vực, chông chênh, đằng sau là ánh hào quang Hollywood và một con chim săn mồi lớn đậu ở gờ đá đối diện.

Cô gặp một nhà trị liệu tâm lý, người nói cô hãy “ngồi lại cùng đứa tôi lên bảy, đứa tôi cô độc một mình. Tôi cần ngồi xuống và giải quyết những tồn đọng khi trưởng thành. Những khúc mắc với cha tôi mà tôi hằng né tránh”. Đó là những khúc mắc nào?

 Adele không ngại ngần trải lòng: “Không biết chắc ai đó tưởng chừng yêu ta sẽ yêu ta, và chẳng bao giờ ưu ái cho bản thân lúc bé. Mối quan hệ giữa tôi với những người đàn ông, suốt đời mình, vẫn luôn là “anh sẽ làm tổn thương tôi, nên tôi sẽ là người hạ thủ trước”. Mối quan hệ như thế độc hại và ngăn cản tôi tìm thấy hạnh phúc”.

Cha của Adele mất vì ung thư hồi đầu năm. Mối quan hệ giữa cả hai chẳng cơm lành canh ngọt, và Adele được nuôi lớn bởi một người mẹ đơn thân. Nhưng một tuần trước khi ông qua đời, ca sĩ đã mở album của mình qua Zoom cho ông nghe. “Tôi chết đi sống lại. Tôi tìm thấy sự an yên để tha thứ cho ông”.

 

Giữa những gập ghềnh ngay từ đầu ấy, cô vẫn nhảy thẳng từ diễn guitar trong công viên tới những lớp nhạc, tới một hợp đồng xuất bản và ghi âm khi vừa quá tuổi vị thành niên, từ bản demo trên Myspace. 

Trong lần xuất hiện ở văn phòng Columbia Records để ký hợp đồng cho thị trường Bắc Mỹ, nhìn thấy những chân dung Barbara Streisand, Bob Dylan và Beyoncé, “với điếu thuốc trên môi, cô ấy như muốn nói “Yeah, mình sẽ xuất hiện ngay đây”” - CEO kiêm chủ tịch Rob Stringer kể lại.

“Tôi gặp Adele khi sống ở Brixton (London), trên một cửa hàng tiện lợi và cạnh một trạm xăng. Cô thường đi vào một căn phòng và chẳng hề quan tâm đang trao đổi với một người quét dọn hay với chủ tịch một hãng đĩa. Đó là Adele 18 tuổi” - quản lý Jonathan kể. 

Ở tuổi 20, cô đã nổi tiếng, và giọng hát tinh tế ấy trỗi lên trên vô tuyến toàn thế giới, và rồi một chuyên gia phá đổ kỷ lục từ Grammy, Brit tới Oscar ra đời. Adele đã bán hơn 120 triệu đĩa hát, với chỉ ba album. Và vẫn có những ngày cô thấy như mình vẫn là cô gái cầm đàn ở công viên Brockwell.

Kịch tác gia người Ireland Oscar Wilde viết: “Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả độc nhất của một tâm trạng độc nhất. Vẻ đẹp của nó đến từ chính con người của tác giả. Vẻ đẹp ấy chẳng chút can dự vào chuyện người khác muốn nó phải thế này hay thế khác”. Ở Adele, “họa mi nước Anh”, phiên bản có phần gay gắt nhưng chân chất: “Tất cả các mối quan hệ của tôi quan trọng hơn bất kỳ chuyến lưu diễn nào. Tôi sáng tác thế quái nào được nếu tôi chẳng có một cuộc sống của riêng mình?”.

Và cứ thế, cô chưa bao giờ ngại ngùng khi đối mặt với những cảm xúc rối bời nhất của mình. Trong chùm phỏng vấn với tờ Time, Adele từng trải lòng: “Thực sự thì tôi không thấy ngại hay hổ thẹn vì những dở dang. Ai cũng dang dở, tan tác. Rất nhiều người cố tỏ ra kiên cường, không để nước mắt rơi. Đôi khi, khi ta biết có người cũng thấy đau như ta, hay nhìn xét về cuộc sống theo cách nào đó giống với ta, khi đó ta thấy nhẹ lòng hơn với bản thân. Dù âm nhạc của tôi có sầu bi thì vẫn còn có niềm vui. Tôi hy vọng tôi thật sự đem lại niềm vui, chứ chẳng riêng nỗi buồn”.

Bởi vậy mà tạp chí The Rollling Stone đã đúc kết trang trọng về album 30: “Tiếng hát của Adele đang dữ dội hơn bao giờ hết - sống động hơn với cảm xúc của chính cô, điêu luyện hơn trong những bài hát ăn khớp với cuộc đời bị kết tội của chính cô. Đó là album cứng rắn nhất, mạnh mẽ nhất của cô từ trước tới giờ”. “Mọi yêu thương đều là lòng thành kính” - Adele tuyên bố trong tuyệt phẩm Cry Your Heart Out, và cô đã làm như những gì mình hát. Cô đã tự bước đi trên con đường lên thập giá của chính cô, hành trình gian nan của con tim tan vỡ, của việc làm mẹ, của nỗi tuyệt vọng trong men say và sự cô độc vô cùng”.

Track mở đầu Strangers By Nature kết thúc bằng cùng giai điệu của All I Ask trong 25, chắp nối hai bức tranh cuộc đời nữ ca sĩ. Hai mẹ con đối thoại cùng nhau, nhiều lượt giàn giụa trong nước mắt, ở track My Little Love. Người mẹ Adele “muốn con mình có mọi thứ mình chưa từng có”, đánh vật với cảm xúc tổn thương, khóc, Cry Your Heart Out, để gột sạch khuôn mặt, để nghiền ngẫm nỗi hoang mang tột cùng trong cơn trầm cảm hậu ly hôn. Vượt qua cơn bão cũng là lúc Adele nhận thức về giá trị bản thân của một phụ nữ đã ly hôn, và “thà là một kẻ khờ còn hơn bỏ mình lại phía sau”. Có thể bởi thế mà I Drink Wine là một chân lý được nhận ra khá muộn màng. “Cớ sao ta bị ràng buộc bởi những lựa chọn từ ai khác? Cớ sao đôi ta trở thành phiên bản một ai đó ta thậm chí còn chẳng ưa? Ta tha thiết với thế gian, cái thế gian như chỉ muốn đốn gục chúng ta”. Khái niệm hy sinh không dành riêng cho xã hội Á Đông, khi Adele cất lên câu kết đoạn đầu: “Họ bảo cứ chơi thật hăng, làm thật giỏi và tìm thấy thăng bằng ở hy sinh. Ấy vậy mà tôi chẳng biết một ai thấy được trọn vẹn”. Và sự vỡ lẽ ấy được gói lại trong lời khuyên nhủ ở điệp khúc “Chớ gắng thành ra ai khác, khi ấy ta mới yêu nhau vô điều kiện”. Và một tình yêu mới nhen nhóm trong All Night Parking, cảm giác ta hóa ra vẫn còn có thể rung động con tim và… yêu, dẫu lúc này vẫn là một cuộc yêu xa, để rồi ra đời phiên bản Someone Like You chững chạc, nhuần nhị, dẫu vẫn còn đó nỗi uẩn ức cho mối tình không được thấu hiểu trọn vẹn. Hold On là một tự động viên (pha tự trào khe khẽ) như tiếp theo động lực cho nữ ca sĩ từ phần bè từ chính những bạn bè thân thiết, sau một năm ròng không thể khóc thêm được nữa. Bộ ba cô đơn (loneliness), trống trải (emptiness) và forgiveness (tha thứ) xuất hiện trong ca từ như những tuyên ngôn đanh chắc, dẫu có chút quy giản. Có lẽ là ca khúc hay nhất 30, To Be Loved, đúc kết hành trình 11 năm “xây dựng ngôi nhà để tình yêu sinh sôi,” bắt đầu từ Rolling in The Deep, một ngôi nhà đang tu sửa, lạnh lẽo và vắng lặng, sang Hello, nơi Adele sinh sống, vẫn trong cô đơn và nước mắt, và ngôi nhà bị bỏ lại trong Easy on Me, mọi đồ đạc dọn đi mất. Easy On Me là một chiêm nghiệm nhói lòng về dòng sông chảy từ thơ ấu tới thời điểm ly hôn, về những bài học biết và chưa về gia đình, và cái cảm giác bỏ rơi khi sinh ra trong gia đình thiếu ấm êm. Cô sợ Angelo Adkins, cậu con trai, sẽ oán mình như cô từng oán cha mẹ trước kia, mỗi khi nhìn vào “cặp mắt xanh ngời như đại dương” ứa nước, đầy xúc động của con. Vẫn có thể coi 30 là một album xuất sắc từ ý tưởng tới triển khai, song đây là một đĩa nhạc bị chính sức nặng thông điệp đè lấy và rời rạc về âm nhạc tổng thể.