78 show diễn lớn chưa thực hiện nghĩa vụ bản quyền âm nhạc

NGỌC DIỆP

TTO - Theo thống kê sơ bộ của Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam năm 2017 và 2018, có 78 chương trình âm nhạc lớn nhỏ diễn ra trên lãnh thổ Việt Nam chưa thực hiện nghĩa vụ về bản quyền tác giả âm nhạc.

Tổng giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam Đinh Trung Cẩn (giữa): "Tác phẩm là tài sản của nhạc sĩ, nhạc sĩ được độc quyền cho phép sử dụng hoặc không cho phép sử dụng. Quyền của nhạc sĩ với tác phẩm đã được Luật sở hữu trí tuệ quy định rất rõ" - Ảnh: NGỌC DIỆP

Danh sách liệt kê của Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam cho thấy toàn những show sử dụng âm nhạc của các nhạc sĩ nổi tiếng như Trịnh Công Sơn, Phú Quang hoặc show của các ca sĩ nổi tiếng như Lệ Quyên, Lan Anh, Đàm Vĩnh Hưng, Trọng Tấn, Anh Thơ, Khánh Ly, Hồ Ngọc Hà, Bằng Kiều…

Đó là những show có lượng khán giả rất lớn, nhưng tính tới ngày 26-10-2018, các đơn vị tổ chức vẫn chưa chịu trả tiền tác quyền cho các nhạc sĩ.

Sở dĩ có hiện tượng "nở rộ" vi phạm tác quyền như thế này là vì các đơn vị tổ chức đã tìm thấy kẽ hở trong quy trình cấp phép để lách luật.

Sáng 10-11, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam đã có một buổi làm việc với ban chủ nhiệm CLB Cựu Đại biểu Quốc hội tại Hà Nội về việc: Tác động của một số chính sách pháp luật ở lĩnh vực biểu diễn nghệ thuật gây khó khăn cho công tác bảo hộ quyền tác giả âm nhạc, ảnh hưởng đến cam kết của Việt Nam với quốc tế và đề xuất giải pháp.

Trong buổi làm việc, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam cho biết việc họ đang phải rốt ráo thu tiền tác quyền từ 78 chương trình biểu diễn chính là "giải quyết hậu quả" do những bất cập về chính sách pháp luật.

Cụ thể trước kia, nếu muốn xin giấy phép cho các chương trình nghệ thuật, biểu diễn, các đơn vị tổ chức sẽ phải thực hiện xin phép các tác giả trước. Trong bộ hồ sơ cấp phép cần phải có hợp đồng hoặc văn bản thỏa thuận với tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả.

Nhạc sĩ Phú Quang (trái) trước kia đã từng ngừng ủy quyền cho Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, nay lại quyết định quay lại ủy quyền bảo vệ tác phẩm của mình cho Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam - Ảnh: NGỌC DIỆP

Tuy nhiên, ngày 9-10-2018 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 142/2018/NĐ-CP và tại Điều 6 của Nghị định quy định: Bãi bỏ thành phần hồ sơ "01 văn bản cam kết thực thi đầy đủ các quy định của pháp luật về quyền tác giả hoặc bản sao hợp đồng hoặc văn bản thỏa thuận với tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả" tại thủ tục cấp Giấy phép biểu diễn, tổ chức biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang và Giấy phép phê duyệt nội dung bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu.

Trước đó, ngày 18-4-2018, Bộ Văn hóa, thể thao & du lịch đã ra Quyết định số 1396/QĐ-BVHTTDL về việc phê duyệt phương án đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Văn hóa, thể thao & du lịch, làm cơ sở để xây dựng dự thảo Nghị định mới về hoạt động nghệ thuật biểu diễn thay thế Nghị định số 79/2012/NĐ-CP và Nghị định số 15/2016/NĐ-CP:

Tại Phụ lục lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn (kèm theo Quyết định 1396) có nêu phương án cắt giảm điều kiện "hợp đồng hoặc văn bản thỏa thuận với tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả" trong thủ tục cấp giấy phép biểu diễn và giấy phép phê duyệt nội dung bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu (tại Điều 9, Điều 24 Nghị định số 79/2012/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 15/2016/NĐ-CP).

Về cơ bản các cơ quan chức năng có ý tốt muốn giảm bớt thủ tục trong khâu cấp phép và họ cũng không sai. Vì dù trong bộ hồ sơ cấp phép mà không có văn bản thỏa thuận với tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả, thì quyền tác giả đã được Luật sở hữu trí tuệ quy định rất rõ ràng và mọi người phải có nghĩa vụ thực hiện.

Tuy nhiên, theo ông Đinh Trung Cẩn, tổng giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, Nghị định 142 chỉ thực hiện được với điều kiện hiểu biết chung về bản quyền, cũng như tinh thần chấp pháp của xã hội đã được nâng cao.

Còn trong giai đoạn ý thức về bản quyền vẫn còn rất yếu như hiện nay, Nghị định 142 không chỉ gây khó khăn cho những cơ quan bảo vệ bản quyền như Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, mà còn có thể khiến các cơ quan có chức năng cấp phép rơi vào tình trạng vi phạm bản quyền. Và điều quan trọng nhất là quyền lợi của người sáng tác bị vi phạm trầm trọng.

Live show "Ru đời đi nhé" của Lệ Quyên nằm trong danh sách các chương trình chưa thực hiện nghĩa vụ về quyền tác giả âm nhạc.

"Thực tế có những đơn vị thành lập tới bốn công ty, xin cấp phép làm bốn chương trình, làm xong chương trình nào là xóa sổ luôn công ty. Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam có tìm đến nơi cũng chẳng đòi được tiền", ông Đình Trung Cẩn nói.

"Ca sĩ nổi tiếng có thể thu về 400-500 triệu đồng/show, bầu sô có thể bán tới cả chục triệu một cặp vé, mua được nhà lầu xe hơi. Ai là người cung cấp tác phẩm để họ kiếm lời, nếu không phải là nhạc sĩ?

Vậy mà khi trả tiền tác quyền thì họ tìm đủ mọi cách tránh né, thậm chí chửi bới um sùm. Thử hỏi các nhạc sĩ có đau lòng không? Chúng tôi nhận thấy vô vàn hệ lụy nếu không bảo vệ được bản quyền cho người sáng tác", ông Đinh Trung Cẩn nói.

Hiện Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam đã gửi văn bản tới các cơ quan chức năng với mong muốn cần phải quy định rõ phải có "hợp đồng sử dụng quyền tác giả với chủ sở hữu quyền tác giả hoặc tổ chức đại diện tập thể quyền mà chủ sở hữu quyền tác giả đã ủy quyền".

Điều 20, Luật Sở hữu trí tuệ đã quy định: Các quyền tài sản "do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện", tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng quyền tác giả phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả. Việc trả tiền là thỏa thuận đôi bên trên cơ sở tuân thủ nguyên tắc: phải xin phép trước mới được sử dụng.