Tọa độ vị trí tàu KG 95359 TS bị bắt giữ và tọa độ vị trí tàu này bị cáo buộc xâm phạm vùng biển Indonesia (sơ đồ do luật sư Hà Hải cùng thuyền trưởng Lưu Văn Lý phối hợp phác thảo) - Đồ họa: TẤN ĐẠT

Ngày 13-4, khi 5 tàu cá của Kiên Giang cùng 70 ngư dân đang đánh bắt ở khu vực cách đông nam Hòn Khoai (Cà Mau) khoảng 150 hải lý thì bị tàu Indonesia bắt giữ. 70 ngư dân được thả về Việt Nam, riêng 5 thuyền trưởng vẫn đang bị tạm giam để xét xử.

Không thừa nhận cáo trạng

Thuyền trưởng Lưu Văn Lý (43 tuổi, một trong 5 thuyền trưởng bị giam giữ tại Indonesia) cho biết tàu cá KG 95359 TS của ông cùng 19 thuyền viên bị một chiếc tàu vũ trang của Indonesia cập mạn khống chế, bắt toàn bộ thuyền viên đưa sang tàu của họ. 

Trong quá trình bị khống chế trên tàu, ông Lý bị buộc ký vào một văn bản tiếng nước ngoài. Sau này ông mới biết đó là văn bản quy kết ông vi phạm vùng biển của Indonesia tại vị trí 06030’548" N, 106024’706" E. 

Theo thuyền trưởng Lưu Văn Lý, đây không phải là vị trí lúc tàu của ông bị tàu của Indonesia khống chế. Ông Lý cho rằng vị trí lúc ông bị khống chế là 06032’00" N, 106022’00" E - vị trí này thuộc vùng biển Việt Nam.

Cáo trạng cáo buộc tàu của ông Lưu Văn Lý khai thác trong vùng biển của Indonesia. Số lượng cá bắt được ở trên tàu khoảng 500kg. 

Cùng bị bắt với ông Lưu Văn Lý còn có 4 thuyền trưởng gồm Cao Văn Hoàng, Lê Thanh Thiện, Lê Thanh Thừa, Hứa Minh Trung cùng 5 tàu cá. Tất cả đều bị giam giữ, giao cho cơ quan điều tra tội phạm tại Natuna.

Tháng 6-2017, khi 5 thuyền trưởng Việt Nam bị đưa ra Tòa án quận Natuna để nghe công bố cáo trạng, cả 5 đều kêu oan và không thừa nhận các hành vi như cáo trạng truy tố. 

Cả 5 thuyền trưởng đều có đơn kêu cứu yêu cầu cơ quan có thẩm quyền Indonesia điều tra, xác định lại tọa độ các tàu cá trước và tại thời điểm bị bắt. 

Theo ông Lưu Văn Lý, vị trí thực tế ông bị bắt hoàn toàn nằm trong vùng biển Việt Nam. Các thuyền trưởng đề nghị các cơ quan chức năng thu giữ vật chứng hiện tại là vết tàu lưu trong định vị vệ tinh (GPS) đang được các cơ quan Indonesia thu giữ.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, luật sư Hà Hải (Đoàn luật sư TP.HCM) - người đại diện theo ủy quyền của các chủ tàu cá - cho rằng việc cơ quan có thẩm quyền Indonesia ghi nhận tọa độ các tàu cá Việt Nam đang khai thác hải sản trên vùng biển chủ quyền lãnh thổ của Indonesia trong cáo trạng là không đúng.

"Căn cứ lời khai của các thuyền trưởng, trong lúc các tàu cá Việt Nam đang khai thác hải sản trên vùng biển thuộc chủ quyền lãnh thổ Việt Nam thì bị các tàu của cơ quan có thẩm quyền Indonesia truy đuổi.

Một số tàu cá chạy thoát về Việt Nam, một số tàu cá khác thì chạy hướng về vùng biển đang tranh chấp giữa Việt Nam và Indonesia. 

Sau khi các tàu cá này bị khống chế, cơ quan có thẩm quyền Indonesia ghi nhận tọa độ khai thác hải sản tại vị trí bị bắt giữ thay vì phải ghi nhận tại vị trí trước khi bị truy đuổi. 

Sự sai lệch này không những ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của các tàu cá Việt Nam mà còn vi phạm Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982, Luật biển Việt Nam, đặc biệt là Hiệp định phân định ranh giới và thềm lục địa đã ký kết giữa Việt Nam và Indonesia" - luật sư Hà Hải phân tích.

5 thuyền trưởng đang bị Indonesia bắt giữ (từ trái qua): Cao Văn Hoàng, Lưu Văn Lý, Lê Thanh Thiện, Hứa Minh Trung, Lê Thanh Thừa - Ảnh: LÊ HẢI

Nhiều cơ quan chức năng vào cuộc

Sau khi tiếp nhận thông tin về vụ việc, nhiều cơ quan chức năng của Kiên Giang (nơi đăng ký thường trú của 5 thuyền trưởng và các ngư dân) lập tức vào cuộc tìm hiểu. 

Sau đó có văn bản xác nhận các tàu cá Việt Nam bị phía Indonesia truy đuổi, bắt giữ khi đang khai thác trên vùng biển thuộc chủ quyền lãnh thổ Việt Nam.

Cụ thể, tháng 4-2017, Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Kiên Giang phối hợp với Vùng 5 hải quân, Vùng cảnh sát biển 4 xác minh thông tin vụ 5 tàu bị Indonesia bắt giữ. 

Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Kiên Giang kết luận các tàu này hoạt động trong vùng biển Việt Nam. 

Biên phòng Kiên Giang kiến nghị Sở Ngoại vụ có công văn gửi Bộ Ngoại giao phản đối hành động bắt tàu và người trái phép trong vùng biển Việt Nam.

Tháng 5-2017, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Kiên Giang cũng có báo cáo về vụ việc. Đơn vị này kết luận vị trí các tàu đánh bắt trước lúc bị bắt thuộc vùng biển khơi Việt Nam. 

Sau đó, Cục Kiểm ngư (Tổng cục Thủy sản) và UBND tỉnh Kiên Giang có văn bản gửi Bộ Ngoại giao, Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia đề nghị các cơ quan này khẩn trương điều tra, xác minh để có công hàm phản đối hành động bắt giữ ngư dân trái pháp luật của Indonesia.

Hiện cả 5 thuyền trưởng đều đề nghị được có luật sư và đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia tham dự phiên tòa.

Trước đó ngày 2-11, Tòa án Natuna tuyên xử ông Lê Thanh Thiện - thuyền trưởng tàu cá KG 90793 TS - phải đóng 300 triệu rupiah (khoảng 500 triệu đồng) về tội vi phạm luật thủy sản và bộ luật hình sự Indonesia. 

Nếu không đóng trong vòng 1 tháng, ông Thiện phải chịu 6 tháng tù. Tàu KG 90793 TS bị tòa tuyên tịch thu tiêu hủy. Tại phiên tòa, ông Lê Thanh Thiện không thừa nhận hành vi như phía Indonesia cáo buộc.

Ngày 9-11, tòa án tiếp tục xét xử ông Hứa Minh Trung - thuyền trưởng tàu KG 93895 TS. 3 thuyền trưởng còn lại dự kiến được đưa ra xét xử trong tháng 11.