5% là nhiều hay ít?

Cách đây đúng 10 năm, vào mùa xuân năm 2015, Chính phủ Trung Quốc đưa ra kế hoạch "Made in China 2025" (Sản xuất tại Trung Quốc 2025), nhằm mục đích biến nước này từ công xưởng của thế giới thành siêu cường công nghệ cao toàn cầu - nhắm vào các lĩnh vực then chốt như xe năng lượng mới, viễn thông thế hệ tiếp theo, robot tiên tiến, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, vật liệu mới và chất bán dẫn.

Với phương Tây, kế hoạch Made in China 2025 trở thành biểu tượng cho mối đe dọa Trung Quốc trỗi dậy, đặc biệt là trong mắt Tổng thống Mỹ Donald Trump, ngay từ nhiệm kỳ thứ nhất. 

Cách đây đúng bảy năm, ngày 22-3-2018, chính quyền Trump công bố áp các khoản thuế quan đầu tiên với Trung Quốc. Cùng ngày hôm đó, Washington công bố báo cáo về các hoạt động mà họ cho là không công bằng của Bắc Kinh.

Kể từ đó, chúng ta hầu như không còn nghe nhiều về Made in China 2025 nữa, khi chính quyền Trung Quốc nhận ra các phản ứng ngược và ngừng truyền thông về nó. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Bắc Kinh từ bỏ mục tiêu.

Nhiều thách thức

Năm nay, Tổng thống Trump, nhân vật đầy duyên nợ với Trung Quốc, đã trở lại Nhà Trắng. Nhiều cặp mắt quan sát đổ về "lưỡng hội", tên gọi hai kỳ họp Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc (NPC) và Hội nghị Hiệp thương chính trị nhân dân (CPPCC) vào đầu tháng 3 hằng năm của Trung Quốc để xem giới lãnh đạo nước này sẽ đối phó thế nào với tình hình phức tạp cả trong lẫn ngoài biên giới. NPC là cơ quan lập pháp cao nhất, còn CPPCC là cơ quan cố vấn cao nhất của Trung Quốc.

Thời điểm kỳ họp năm nay trùng với hàng loạt thách thức trong và ngoài nước với Trung Quốc. Ở trong nước, các vấn đề như tăng trưởng chậm lại, chi tiêu tiêu dùng yếu do lòng tin thấp, bất động sản khó khăn, tỉ lệ thất nghiệp trong thanh niên cao và dân số già hóa đang đè nặng lên nền kinh tế. 

Ngoài biên giới, viễn cảnh về cuộc chiến thương mại mới với Mỹ đang ngày càng rõ nét, khi chính quyền Trump đã và vẫn đang liên tục đe dọa áp thêm các loại thuế quan khác nhau.

Như thường lệ, trọng tâm của kỳ họp lưỡng hội là bản báo cáo công tác của Chính phủ, vạch ra kế hoạch chính sách cho Trung Quốc trong phần còn lại của năm và bao gồm mục tiêu tăng trưởng GDP hằng năm rất được mong đợi. Một báo cáo khác của Bộ Tài chính nêu chi tiết về phân bổ ngân sách cũng được công bố và xem xét kỹ lưỡng, đặc biệt là với chi tiêu quốc phòng.

Năm nay, Thủ tướng Lý Cường đưa ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế 5%, tức giống năm ngoái - phản ánh cân nhắc của Trung Quốc trong duy trì phát triển chất lượng cao và thúc đẩy hơn nữa tối ưu hóa và chuyển đổi cơ cấu kinh tế. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng đặt ra một loạt mục tiêu định lượng khác, bao gồm tạo ra việc làm mới, lạm phát, thâm hụt ngân sách và tiêu thụ năng lượng.

"Mạnh mẽ thúc đẩy tiêu dùng" được liệt kê là nhiệm vụ trọng tâm của nền kinh tế khi chính quyền thực hiện rốt ráo các hành động đặc biệt để thúc đẩy người dân tiêu xài bằng cách tối ưu hóa hệ thống nghỉ lễ để giải phóng tiềm năng tiêu dùng, tăng thu nhập và giảm bớt gánh nặng tiêu dùng thông qua nhiều kênh như tăng lương, tăng thu nhập cho nhóm thu nhập thấp và trung bình, đẩy mạnh thực hiện chính sách an sinh như lương hưu, trợ cấp bảo hiểm y tế, trợ cấp thai sản, nâng cao sức tiêu dùng của người dân.

Ngoài ra, mở rộng quy mô trợ cấp "đổi cũ mua mới" lên gấp đôi năm ngoái với nhiều mặt hàng thiết bị gia dụng và ô tô.

Tìm cơ trong nguy

Một trong những khẩu hiệu chính trong phát triển kinh tế của Trung Quốc năm nay là "biến trung tầm cơ, nan trung cầu tiến" (trong nguy biến tìm cơ hội, trong nguy nan tìm cải tiến). Lần đầu tiên ở lưỡng hội, việc làm và lạm phát được gắn làm mục tiêu cốt lõi: tỉ lệ thất nghiệp ở đô thị là 5,5%, và lạm phát ở mức 2%.

Để thúc đẩy nền kinh tế, Trung Quốc sẽ phát hành tổng cộng 1.300 tỉ nhân dân tệ (khoảng 182 tỉ đô la) trái phiếu kho bạc đặc biệt siêu dài hạn trong năm nay, tăng 300 tỉ nhân dân tệ so với năm ngoái. Đây là một phần của chính sách tài khóa mở rộng. 

Bắc Kinh cũng phát hành 4.400 tỉ nhân dân tệ trái phiếu đặc biệt để hỗ trợ cơ sở hạ tầng và sinh kế của người dân. Tỉ lệ thâm hụt ngân sách cho phép cũng được mở rộng lên 4%.

Chính phủ còn thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng thích hợp khi đề xuất "giảm dự trữ bắt buộc" và "lãi suất kịp thời", nhấn mạnh quy mô tài trợ xã hội phù hợp với mục tiêu tăng trưởng kinh tế và lạm phát. 

Ngoài ra, tăng cường xây dựng các cơ chế ổn định tài chính và ngăn ngừa rủi ro trong các lĩnh vực trọng điểm là những chính sách được nhấn mạnh cần triển khai "càng sớm càng tốt".

Để giải quyết vấn đề nợ địa phương và rủi ro bất động sản vẫn đang gây nhức đầu, chính phủ Bắc Kinh đề xuất "khoản nợ phát triển" để hỗ trợ chính quyền địa phương. Đặc biệt, trọng tâm chính sách bất động sản sẽ chuyển từ "bảo vệ dự án" sang "bảo vệ chủ thể" nhằm ngăn chặn tình trạng vỡ nợ dây chuyền của các công ty bất động sản.

Để đối phó với tình trạng già hóa dân số, Bắc Kinh nhấn mạnh "đầu tư vào con người", thu hút dân số, cải thiện kỳ vọng và bổ sung thêm 10 nhiệm vụ then chốt mới như trẻ hóa đất nước thông qua khoa học và giáo dục và phục hồi nông thôn theo chương trình phát triển xanh.

Tiêu chuẩn Trung Quốc

Tuy nhiên, Trung Quốc không chỉ muốn đi đầu về công nghệ trên thế giới. Họ còn muốn thống trị và thiết lập tiêu chuẩn công nghệ cho toàn cầu. Tiếp theo kế hoạch "Made in China 2025", Trung Quốc đã có kế hoạch cho thế hệ công nghệ tiếp theo, từ viễn thông đến AI, những mảng sẽ định hình nền kinh tế toàn cầu nhiều thập kỷ nữa.

Năm nay đánh dấu chỉ còn 10 năm nữa là đến cột mốc 2035 của kế hoạch đầy tham vọng Tiêu chuẩn Trung Quốc 2035 (China Standards 2035). 

Kế hoạch này là sản phẩm của dự án nghiên cứu kéo dài hai năm bắt đầu vào đầu năm 2018, do Tổng cục Giám sát, kiểm tra và kiểm dịch chất lượng (AQSIQ) dẫn đầu và được Viện Hàn lâm kỹ thuật Trung Quốc thực hiện. 

Nó sẽ vạch kế hoạch chi tiết cho chính phủ và các công ty công nghệ hàng đầu thiết lập các tiêu chuẩn mà Trung Quốc hy vọng sẽ phổ biến trên toàn cầu cho các công nghệ mới nổi như Internet 5G, Internet vạn vật và trí tuệ nhân tạo, cùng nhiều lĩnh vực khác.

Mặc dù bản kế hoạch đầy đủ vẫn chưa được công bố, năm nay là dịp để Trung Quốc tổng kết kế hoạch Made in China 2025 của họ, và để "đạp ga" cho China Standards 2035. ■