Trong Đông Y, cam có vị ngọt, chua, tính mát. Uống nhiều nước cam vào mùa hè sẽ giúp hạ nhiệt, giải khát, sinh tân, mát phổi, tiêu đờm, thanh nhiệt, lợi tiểu. Ngoài ra trong cam chứa nhiều thành phần dinh dưỡng như vitamin C, vitamin B9 (acid folic) nên rất có lợi cho sức khỏe.

Đối với người bệnh, uống nhiều nước cam sẽ giúp tăng cường sức khỏe, đẩy nhanh quá trình phục hồi. Mặt khác, đối với y học, cam còn có lợi trong việc phòng ngừa nhiều bệnh như bệnh tim mạch, bệnh mỡ máu cao, chống lão hóa và tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể.

Bàn về cách sử dụng cam, lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng (Viện hàn lâm KH&CN Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội) cho rằng: Dù nước cam chứa nhiều giá trị dinh dưỡng, có lợi cho sức khỏe để chống lại bệnh tật nhưng khi sử dụng, cần tránh những điều sau đây để không gây độc cho cơ thể.

Những người bị viêm loét dạ dày, mới phẫu thuật không nên uống nước cam. Ảnh minh họa

1. Người bị viêm loét dạ dày tá tráng: Nước cam có vị chua và chứa hàm lượng axit rất cao. Đối với bệnh nhân bị viêm loét dạ dày tá tráng, nếu hấp thụ quá nhiều axit sẽ gây ra chứng ợ nóng (nhói tim) và khiến tình trạng bệnh càng trầm trọng. Trên thực tế, khi được đưa vào dạ dày, lượng axit tác động lên cơ thể sẽ tạo thành các vết loét, gây ra cảm giác cồn cào và khiến bệnh nhân khó chịu hơn.

2. Người có bệnh về đường tiêu hóa: Không nên uống nhiều nước cam vì có thể gây ra  tác dụng phụ là có thể mắc những bệnh về tiêu hóa hoặc bệnh tiêu chảy.

3. Người mới phẫu thuật: Đối với người bệnh mới phẫu thuật dạ dày, đặc biệt khi ruột có vết mổ chưa hồi phục thì không nên uống nước cam. Bởi lẽ trong nước cam chứa nhiều axit citric, khi đi vào cơ thể sẽ gây ra tình trạng chảy máu ở chỗ có vết thương.

4. Người đang uống thuốc, đặc biệt là kháng sinh: Khi bạn uống thuốc, tốt nhất là không nên uống cùng nước cam. Bởi lẽ trong nước cam chứa nhiều axit có thể làm phá vỡ cấu trúc hóa học của thuốc. Và một khi mất cấu trúc hóa học đặc thù mất đi thì thuốc kháng sinh không còn sức mạnh kháng khuẩn, do đó bệnh nhân sẽ đối mặt với nguy cơ nhiễm khuẩn kéo dài.

5. Người bị bệnh thận: Vitamin C và acid oxalic có nhiều trong nước cam sẽ tạo ra những chuyển hóa trong cơ thể, là nguyên nhân hình thành sỏi tiết niệu và sỏi thận.

Ngoài những nhóm đối tượng trên, người già không nên ăn quá nhiều cam vì dễ làm hỏng răng miệng vì hàm lượng axit trong cam. Ngoài ra, những bệnh nhân bị bệnh thận, bệnh phổi, đường tiêu hóa có thể gây đau bụng, đau ngang thắt lưng, đau lưng và các triệu chứng khác.

Không nên uống nước cam khi đang đói hay vừa uống sữa. Ảnh minh họa

Thời điểm không nên uống nước cam

- Không nên uống nước cam khi đói: Nếu bạn đang đói, tốt nhất không nên uống nước cam. Bởi lẽ hàm lượng axit trong cam khi kết hợp với dịch vị chứa axit trong dạ dày sẽ làm tổn thương niêm mạc dạ dày.

-  Không nên uống nước cam trước khi đánh răng: Khi bạn uống nước cam, axit trong thành phần nước cam sẽ bám lên bề mặt của men răng. Và sau khi đánh răng, hàm lượng axit này bị chà xát dưới tác động của bàn chải có thể làm hư tổn men răng.

Thực tế, nếu men răng tổn thương sẽ khiến răng dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, đồng thời là nguyên nhân của một số bệnh về răng như sâu răng, viêm tủy răng, hoặc thậm chí là mất răng nếu không điều trị đúng cách.

Do vậy, nếu bạn lỡ uống nước cam trước khi đánh răng, nhớ súc miệng thật sạch rồi mới bắt đầu đánh răng. Điều này sẽ làm giảm sự bám dính của axit lên răng, giảm khả năng ăn mòn của axit với men răng.

- Không nên uống nước cam khi vừa uống sữa: Trong sữa chứa nhiều protein, khi kết hợp với cam sẽ gây ra phản ứng kết tủa không tốt cho dạ dày. Ngoài ra, protein sẽ phản ứng với axit tartaric và vitamin C có nhiều trong cam gây nên chướng bụng, đau bụng, tiêu chảy…

- Không uống nước cam vào buổi tối: Cam là thực phẩm có tác dụng sản sinh tân dịch và lợi tiểu. Do đó, trước khi đi ngủ mà lỡ uống nhiều cam sẽ khiến bạn đi tiểu nhiều lần và làm mất ngủ. 

Bên cạnh đó, nước cam còn có tác dụng phụ là làm cơ thể dư thừa năng lượng, tích tụ nước, chất béo ở bụng nên không thích hợp sử dụng vào buổi tối - lúc cơ thể cần nghỉ ngơi và không muốn tiêu hao nhiều sức lực. Ngoài ra, khi đi ngủ, lượng nước bọt tiết ra ít hơn khi còn thức nên sẽ không thể dung hòa được hết lượng axit có trong cam và làm hỏng men răng.

Vậy uống nước cam đúng cách là như thế nào?

Theo lương y Bùi Đắc Sáng, thời điểm thích hợp nhất để thưởng thức một ly nước cam mát lạnh là vào sáng sớm. Bởi lẽ trong nước cam chứa nhiều chất dinh dưỡng, là lựa chọn lý tưởng để cung cấp năng lượng cho cơ thể và bắt đầu một ngày làm việc.

Ngoài ra, sau khi ăn khoảng 1-2 giờ, bạn có thể uống nước cam để đạt được hiệu quả và hấp thụ hoàn toàn dưỡng chất.

Theo lương y khuyến cáo, trong tình hình dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp, nước cam chỉ là thực phẩm giúp nâng cao sức đề kháng, tăng cường khả năng miễn dịch chứ không thể phòng ngừa dịch bệnh hoàn toàn. Hãy nhớ tuân thủ thực hiện nghiêm nguyên tắc 5K và hạn chế ra ngoài để bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ bị lây nhiễm bệnh.